Trong buổi sáng ngày 15/8/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Dân trí điện tử phản ánh: Liên bộ Tài chính - Công Thương giảm giá xăng dầu là một tin vui nhưng tại sao lúc tăng thì tăng tới 4.500 đồng, còn khi giảm thì chỉ 1.000 đồng/lít? Đó có phải là hành động thiên vị cho doanh nghiệp vì sau giảm kinh doanh xăng dầu vẫn lãi khoảng 1.400 đồng/lít?
Giải đáp những thắc mắc này tại cuộc họp báo “Điều hành giá xăng dầu” sáng 14/8 của liên bộ, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Cẩm Tú cho biết: Thực hiện nhất quán cơ chế giá thị trường đối với xăng, dầu hoả... theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, giá xăng được điều chỉnh giảm 1.000 đồng/lít kể từ 10h ngày 14/8, phần còn lại để cho doanh nghiệp tự bù lỗ kinh doanh xăng của 7 tháng đầu năm.
Thông thường, từ sản phẩm xăng dầu thế giới đến sản phẩm xăng dầu trong nước mà người dân tiêu thụ hàng ngày có một khoảng cách nhất định. Xăng dầu người dân tiêu thụ ngày hôm nay có khi doanh nghiệp đã nhập về từ vài chục ngày trước. Do có độ trễ này mà giá xăng dầu trong nước không thể điều chỉnh tức thời với biến động giá thế giới mà phải theo giai đoạn.
2. Báo Người lao động phản ánh: TPHCM là địa phương có số lượng người kết hôn có yếu tố người nước ngoài cao nhất nước (với công dân của trên 60 quốc gia). Trong đó, có 9.426 phụ nữ TP kết hôn với người Việt Nam định cư ở nước ngoài chiếm tỷ lệ cao nhất (51,5%) và có 5.427 phụ nữ kết hôn với người nước ngoài (30%)”.
Đây là số liệu về tình hình phụ nữ kết hôn với người nước ngoài tại TPHCM trong 5 năm (2003-2008) vừa được Sở Tư pháp TPHCM công bố. Qua phân tích của Sở Tư pháp cho thấy, tình hình phụ nữ TP lấy chồng là công dân Trung Quốc (Đài Loan) từ năm 2003 đến nay giảm dần (tỷ lệ giảm mỗi năm từ 30% đến 40%). Trong lúc đó phụ nữ TP kết hôn với công dân Hàn Quốc có chiều hướng tăng so với các năm trước đây: tính từ 2003 đến 2007 có 734 người lấy chồng Hàn Quốc. Đáng lưu ý, phụ nữ TP kết hôn vì mục đích kinh tế được thể hiện rõ nhất là các trường hợp kết hôn với người Đài Loan và Hàn Quốc.
Ngoài ra một phân tích khác cho thấy, công dân Việt Nam kết hôn với công dân Hoa kỳ đứng vào hàng “top ten” với tỷ lệ 47,96%, kế đến là Trung Quốc (Đài Loan) chiếm tỷ lệ 14,65%, Canada 10,92%, Úc 8,38% và cuối cùng là Pháp 5,68%. Điều đáng quan tâm là 86,30% phụ nữ Việt Nam kết hôn trong khi chưa có việc làm mà ở nhà nội trợ, 2,8% là công nhân, 5% làm thuê. Trong khi đó “hôn phu” của họ là công dân Trung Quốc (Đài Loan), Hàn Quốc lại không có ai là công chức mà đa số là nông dân, công nhân, làm thuê (83%), kinh doanh (11%).
3. Báo Hà Nội mới phản ánh: Tin từ UBND TP Hà Nội cho biết, tại cuộc họp kiểm điểm tiến độ triển khai các công trình trọng điểm kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội vừa diễn ra, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Phí Thái Bình đã đồng ý để quận Hoàn Kiếm triển khai lập Quy hoạch tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị khu phố cổ Hà Nội với tỷ lệ 1/2000 có quy mô 100 héc-ta, thay cho việc lập quy hoạch chi tiết 1/500 chỉ 1 ô phố như trước đây. Đồng thời, công tác chuẩn bị đầu tư của dự án cải tạo thí điểm 1 ô phố cổ sẽ dược hoãn đến khi quy hoạch trên hoàn thành.
Đối với dự án Tượng đài Thánh Gióng, Phó Chủ tịch yêu cầu Sở VHTT&DL phải có trách nhiệm tham gia cùng Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam trong quá trình lựa chọn nhà thầu thi công. Đồng thời sở này cũng phải thực hiện toàn bộ các công việc lập dự án, thiết kế kỹ thuật bản vẽ thi công, tổng dự toán công trình để trình UBND TP phê duyệt... Về dự án Công viên Hòa Bình (tại huyện Từ Liêm), Phó Chủ tịch UBND TP giao cho Sở KHĐT xem xét đề nghị đổi đơn vị tư vấn lập dự án đầu tư xây dựng công trình này, đề xuất cụ thể lên UBND TP trước ngày 15-8. Phó Chủ tịch cũng đồng ý với kiến nghị của Sở VHTT&DL cho tách riêng phần thiết kế kỹ thuật - lập dự toán của phần hạ tầng kỹ thuật triển khai trước.
3 công trình văn hóa khác là rạp Công Nhân, rạp Đại Nam, Kim Đồng đều được yêu cầu hoàn thành kịp kỷ niệm 1000 năm Thăng Long- Hà Nội. Riêng dự án rạp Công Nhân, Phó Chủ tịch yêu cầu việc thẩm định thiết kế điều chỉnh phần móng tầng hầm (do Sở Xây dựng chịu trách nhiệm) phải hoàn thành bảo đảm khởi công công trình trở lại vào ngày 15-8.
4. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: “Giá đất: mua theo quy định, bán theo thị trường!” – Đó là nhận định của Bộ Tài nguyên và Môi trường khi trao đổi với lãnh đạo các tỉnh thành phía Nam trong chương trình bồi dưỡng về “Phát triển kinh tế – xã hội địa phương trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế” tại TPHCM ngày 14-8. Bộ TN-MT cho rằng, các dự án đầu tư bất động sản, nhà đầu tư áp dụng giá nhà nước quy định để bồi thường cho người dân.
Tuy nhiên, khi chuyển sang kinh doanh bất động sản thì giá đất do nhà đầu tư tự quyết định trên cơ sở giá thị trường. Việc làm này, theo Bộ TN-MT “nhà đầu tư được hưởng lợi khoản giá chênh lệch do có sự thay đổi quy hoạch và nâng cấp kết cấu hạ tầng ngoài hàng rào khu vực dự án tạo ra”. Bộ TN-MT cũng “cảnh báo” các địa phương: giá đất do các địa phương quy định chưa bám sát các nguyên tắc và phương pháp xác định giá đất tại Điều 56 của Luật Đất đai. Vì vậy, giá đất ban hành chưa sát với giá chuyển nhượng thực tế trên thị trường trong điều kiện bình thường.
Theo Bộ TN-MT, việc thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư ở các địa phương thiếu sự chỉ đạo thống nhất giữa các dự án thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, công cộng hay phát triển kinh tế. Nhiều địa phương chưa coi trọng việc lập khu tái định cư cho các dự án tại địa bàn, không đảm bảo điều kiện sống cho người dân tốt hơn hoặc bằng nơi ở cũ. Do vậy việc thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế vẫn là một trong những vấn đề nổi cộm ở các địa phương, dẫn đến tình trạng người dân so bì, khiếu nại đông người. Tính đến nay, cả nước có gần 1.600 dự án, công trình quy hoạch “treo” với tổng diện tích hơn 75.700 ha và có hơn 67.000 đơn thư khiếu nại, tố cáo về đất đai của người dân.
5. Báo Vietnamnet cho biết: Công chức Hà Nội hờ hững với xe buýt miễn phí. Bài báo phản ánh: 6h sáng, chiếc xe buýt đỗ xịch trước trụ sở Sở Tư pháp cũ trên phố Dã Tượng (Hà Nội). Sau một giờ chờ đợi, xe chuyển bánh đến Hà Đông chỉ với 4 cán bộ và 2 tài xế, phụ xe.
Ngồi trên xe, chị Xuân Mai, cán bộ Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội cho biết: "Mấy ngày đầu đi xe máy hơn chục km xuống Hà Đông, đường đông, bụi tôi sợ quá. Từ hôm có xe buýt đưa đón, tôi cảm thấy an toàn"
Theo chị Mai, việc thành phố tạo điều kiện đưa, đón cán bộ công chức phải chuyển trụ sở là chủ trương tốt, tuy nhiên, việc bố trí điểm đưa đón chưa hợp lý. Cơ quan chị ở Cầu Giấy, nhà ở Hồ Gươm, mỗi sáng chị phải vượt 7 km để đến trụ sở cũ, rồi mới đi xe buýt đến trụ sở mới.
Cũng trên tuyến xe sáng nay, một cán bộ Sở Tư pháp (đề nghị giấu tên) cho biết, từ khi khai trương tuyến xe buýt đến nay, mỗi hôm chỉ có 4 cán bộ đi làm, trong khi đó con số đăng ký là hơn 40. "Có thể cuối tháng số người đi làm bằng xe buýt sẽ đông hơn vì hiện nay một số cán bộ do mới chuyển trụ sở nên chưa đi làm". Tuy nhiên, vị cán bộ này cũng nhận định, việc đi làm bằng xe buýt cũng đang gây bất tiện. "Hôm qua, có cuộc họp ở UBND, sáng đi xe buýt, chiều xe mới đưa về nên không biết xoay xở thế nào".
Vì lý do trên, nhiều công chức đã bỏ quyền "ưu tiên", chấp nhận phóng xe máy hàng chục km từ nội thành xuống nơi làm việc để chủ động đi lại và tiện công việc. Anh Nguyễn Văn Hiền, cán bộ Sở Tư pháp nói: "Nhà tôi ở phố Trương Định, quận Hoàng Mai, nếu đi xe buýt phải "vượt" hơn 8 km lên cơ quan cũ tập trung. Nếu vậy, tôi đi xe máy xuống Hà Đông còn nhanh hơn".
Theo anh Hiền, thành phố nên chia công chức thành hai nhóm. Nhóm công việc "cơ động" đòi hỏi phải có xe máy sẽ được phụ cấp đi lại. Nhóm công việc ít ra ngoài cơ quan có thể đăng ký đi xe buýt, cơ quan đứng ra tổ chức.
Trước đó, trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Hoàng Linh, Phó giám đốc Sở Giao thông vận tải Hà Nội cho biết, từ 11/8, cán bộ công chức phải chuyển trụ sở từ trung tâm Hà Nội vào Hà Đông (và ngược lại) sẽ được đưa đón miễn phí. Ông Linh cho biết, Sở Giao thông vận tải đã thống nhất với Tổng công ty vận tải Hà Nội đón cán bộ lúc 6h45 và về lúc 17h hàng ngày tại các địa điểm làm việc cũ. Ba tháng đầu công chức sẽ được hỗ trợ 100% kinh phí đi lại. Sau 3 tháng, các cơ quan có nhu cầu đưa đón cán bộ, công chức sẽ ký hợp đồng với các doanh nghiệp vận tải. Công chức chỉ phải đóng 80.000 đồng một tháng, phần còn lại sẽ được thành phố trợ giá.
Ngay sau khi sáp nhập, UBND Hà Nội đã giao Sở Nội vụ thống kê số lượng cán bộ, công chức các sở phải chuyển trụ sở từ Hà Nội (cũ) vào Hà Đông và ngược lại để có biện pháp hỗ trợ. Hiện tổng biên chế hành chính, sự nghiệp của Hà Nội là 102.000 người (hơn 8.100 cho khối hành chính và hơn 94.600 cho khối sự nghiệp), gấp đôi so với thời điểm trước 1/8.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo An ninh thủ đô có bài "Vụ tiêu cực thi hành án ngôi nhà 1.200 cây vàng: Đề nghị truy tố một Phó phòng Thi hành án". Bài báo phản ánh: Liên quan đến vụ tiêu cực trong quá trình thi hành án ngôi nhà trị giá 1.200 cây vàng, địa chỉ 207 Nguyễn Tri Phương, phường 9, quận 5, TP Hồ Chí Minh (Báo ANTĐ từng có bài phản ánh), hôm qua 13-8, CQĐT - Viện KSND Tối cao đã kết thúc điều tra, chuyển hồ sơ vụ án đề nghị truy tố Võ Văn Mẫn, SN 1955, trú tại phường Hiệp Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh, nguyên Chấp hành viên - Phó phòng Thi hành án cơ quan Thi hành án dân sự TP Hồ Chí Minh về tội “Ra quyết định trái pháp luật”.
Sự việc bắt đầu từ lá đơn của ông Lê Minh Quy, người phải thi hành án phần dân sự Bản án hình sự phúc thẩm số 208/HSPT ngày 24-2-1998 của Tòa phúc thẩm TAND Tối cao TP Hồ Chí Minh, và đơn của 33 người được thi hành án trong bản án nói trên; tố cáo ông Võ Văn Mẫn cùng Lê Hồng Phương, trú tại phường 8, quận 5, TP Hồ Chí Minh đã câu kết thi hành sai Bản án số 208, để chiếm đoạt căn nhà số 207 Nguyễn Tri Phương.
Ngôi nhà này vốn được Nhà nước cấp cho ông Hà Văn Diệp sử dụng. Ngày 14-12-1992, ông Diệp bán ngôi nhà cho vợ chồng bà Hà Thị Xuân và ông Lê Minh Quy với giá 70 cây vàng. Ông Diệp đã nhận 50 cây vàng, còn 20 cây vàng nhờ vợ chồng bà Xuân giữ để lấy lãi hàng tháng. Việc mua bán đã được UBND phường 9, quận 5 xác nhận. Sau khi mua căn nhà, bà Xuân mở tiệm vàng để kinh doanh.
Lợi dụng danh nghĩa chủ tiệm vàng, bà Xuân và ông Quy đã vay và chiếm đoạt của 34 người với tổng số tiền 2,3 tỷ đồng, gần 400 cây vàng và hơn 53.000 USD. Trong đó, vay của ông Lê Hồng Phương 1 tỷ đồng, không có bảo đảm thế chấp tài sản. Sự việc vỡ lở, cơ quan chức năng vào cuộc, xác định vợ chồng bà Xuân đã phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Quá trình điều tra và xét xử, ông Lê Hồng Phương kiến nghị được nhận căn nhà 207 Nguyễn Tri Phương để khấu trừ nợ. Tuy nhiên kiến nghị trên không có cơ sở nên không được chấp nhận. Ngày 24-2-1998, Tòa phúc thẩm TAND Tối cao tại TP Hồ Chí Minh đã tuyên: Về hình sự, Hà Thị Xuân lĩnh án tù chung thân; Lê Minh Quy lĩnh án 8 năm. Về trách nhiệm dân sự, Tòa bác kháng cáo của ông Lê Hồng Phương đòi được nhận căn nhà 207 Nguyễn Tri Phương để khấu trừ nợ 1 tỷ đồng và xác định rõ: Ông Phương được đại diện vợ chồng bà Xuân lo thủ tục xin Nhà nước cho vợ chồng bà Xuân mua căn nhà này. Nếu Nhà nước cho mua, sau khi hoàn tất thủ tục, căn nhà trên của vợ chồng bà Xuân sẽ được cơ quan Thi hành án cho phát mại theo quy định của pháp luật”.
Ngày 15-6-1998, ông Võ Văn Mẫn được phân công thụ lý giải quyết thi hành án dân sự Bản án số 208. Quá trình thi hành án, ông Mẫn đã tổ chức thi hành trái với nội dung quyết định của Bản án hình sự phúc thẩm số 208 về phần dân sự, và trái với nội dung quyết định Thi hành án của cơ quan Thi hành án dân sự TP Hồ Chí Minh.
Các tài liệu, chứng cứ đều xác định căn nhà 207 Nguyễn Tri Phương đã được vợ chồng bà Xuân mua của ông Hà Văn Diệp từ năm 1992. Việc ông Diệp tự ý bán cho ông Phương mà không có sự đồng ý của vợ chồng bà Xuân là thỏa thuận trái pháp luật. Song, ông Mẫn đã cố ý lập biên bản giải quyết thi hành án ghi nhận thỏa thuận trên đồng thời thực hiện việc thu số tiền tương đương 50 cây vàng của ông Diệp trả cho vợ chồng bà Xuân; đồng thời ra quyết định cưỡng chế số tiền trên của vợ chồng bà Xuân trong khi 2 người này không được thông báo, không có mặt.
Hành vi của ông Mẫn đã tạo điều kiện cho việc thực hiện thỏa thuận trái pháp luật giữa ông Diệp và ông Phương, gây thiệt hại nghiêm trọng đến quyền, lợi ích hợp pháp của vợ chồng Xuân và những người được thi hành án khác. Cho đến nay, quyết định phần dân sự của Bản án số 208 vẫn chưa thi hành được.
Với kết quả điều tra trên, CQĐT - Viện KSND Tối cao có đủ cơ sở kết luận ông Võ Văn Mẫn phạm tội ra quyết định trái pháp luật. Một số cá nhân khác đang bị xem xét xử lý về dấu hiệu đồng phạm với ông Mẫn. Ngoài ra, CQĐT đã kiến nghị cấp có thẩm quyền đánh giá trách nhiệm của UBND quận 5, TP Hồ Chí Minh, Phòng Quản lý đô thị, Phòng Công chứng số 2 đã chứng thực việc mua bán căn nhà 207 Nguyễn Tri Phương trái với quy định pháp luật. Đây là một trong những yếu tố đã giúp ông Mẫn thực hiện hành vi phạm tội, gây ra những bức xúc, ảnh hưởng xấu đến dư luận xã hội.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Kết hôn với người nước ngoài: Kiến nghị hướng dẫn căn cứ từ chối đăng ký". Bài báo phản ánh: Theo số liệu thống kê của Sở Tư pháp TP.HCM, từ 2003 đến 2007 có 18.310 người dân TP kết hôn với người nước ngoài.
Báo cáo tình hình phụ nữ TP kết hôn với người nước ngoài mới đây, UBND TP kiến nghị Chính phủ cần chỉ đạo các địa phương nắm tình hình gia đình có phụ nữ kết hôn với người nước ngoài và tuyên truyền những quy định pháp luật về bảo vệ quyền lợi, danh dự và nhân phẩm phụ nữ. Nhà nước cần ký kết hiệp định về vấn đề hôn nhân, gia đình cấp quốc gia nhằm bảo vệ quyền lợi cho công dân Việt Nam (đặc biệt là phụ nữ).
Dịp này, TP cũng kiến nghị Bộ Tư pháp có văn bản hướng dẫn cơ sở pháp lý làm căn cứ từ chối đăng ký kết hôn với người nước ngoài; tăng cường phối hợp giữa ngành tư pháp với cơ quan công an nhằm phát hiện, ngăn chặn các trường hợp không đủ điều kiện kết hôn, vi phạm pháp luật.
Báo cũng có bài "Tây Ninh: Tự dưng đất “biến mất”. Bài báo phản ánh: Huyện chậm thi hành án vì thiếu máy móc xác định vị trí đất. Mặc dù được tòa phúc thẩm xử thắng kiện nhưng hơn hai năm nay, ông Nguyễn Văn Nghĩa (ngụ xã Tân Hội, huyện Tân Châu, tỉnh Tây Ninh) vẫn chưa thể nhận lại mảnh đất của mình.
Năm 1998, ông Nghĩa thế chấp “giấy đỏ” hơn 21.000 m2 đất tại địa phương trên để vay vốn ngân hàng. Sau đó, do làm ăn thua lỗ, vợ chồng ông Nghĩa bỏ đi khỏi địa phương. Năm 2002, thửa đất trên được một người khác tự nhận là của mình rồi chuyển nhượng cho ông T. (xã Tân Phú, huyện Tân Châu). Ông T. đã canh tác, trồng cao su trên đất. Biết chuyện, gia đình ông Nghĩa đã gửi đơn khởi kiện đòi lại đất. Bên cạnh đó, ông Nghĩa cũng đã hoàn trả đủ số tiền còn thiếu cho ngân hàng.
Bản án sơ thẩm năm 2006 của TAND huyện Tân Châu tuyên buộc ông T. phải giao trả diện tích đất trên cho ông Nghĩa. Vị trí và tứ cận của thửa đất cũng được tòa xác định rõ. Phía ông Nghĩa có trách nhiệm hoàn trả cho ông T. chi phí đầu tư trồng cây cao su. Trong năm này, bản án phúc thẩm của TAND tỉnh Tây Ninh cũng tuyên buộc ông T. phải trả đất.
Cuối tháng 6-2006, cơ quan Thi hành án (THA) dân sự huyện Tân Châu ra quyết định thi hành bản án trên. Song ông T. không tự nguyện THA. Ông Nghĩa đã nhiều lần đề nghị THA huyện cưỡng chế nhưng đến nay vẫn chưa có kết quả. Ông Nghĩa không hài lòng: “Tháng 7-2008, THA huyện cho biết sẽ cưỡng chế để giao đất cho tôi. Tôi cũng đã nộp tiền bồi thường cho ông T. và đóng 19 triệu đồng phí THA. Gia đình tôi hiện phải thuê nhà để ở và không có đất để sản xuất...”.
Được biết, việc chậm THA nêu trên xuất phát từ chỗ các cơ quan chức năng chẳng rõ thửa đất nằm ở đâu trên bản đồ địa chính. Cuối năm 2006, THA huyện Tân Châu đã phối hợp cùng Phòng Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) huyện, cán bộ địa chính xã Tân Hội xác minh lại thửa đất trước khi cưỡng chế. Tuy nhiên, theo kết luận của Phòng TN&MT huyện, không thể xác định được vị trí thửa đất ghi trong “giấy đỏ” của ông Nghĩa vì hình thể các thửa đất, địa vật khu vực này đã biến động rất nhiều so với bản đồ địa chính lập vào tháng 7-1996. Lại nữa, Phòng TN&MT huyện cũng không có máy móc để định vị đất. Cơ quan này đã đề nghị THA huyện liên hệ với một công ty đo đạc địa chính để định vị cho chính xác.
Tháng 3-2007, THA huyện lại phối hợp cùng phòng TN&MT và cả công ty đo đạc địa chính tỉnh tổ chức thực địa. Lần này, các cơ quan vẫn tiếp tục kết luận không xác định được vị trí đất do biến động bờ thửa, hình thể thửa đất không còn...
Để giải quyết dứt điểm vụ việc, THA huyện đã đề nghị UBND huyện phải chỉ đạo cho phòng TN&MT trả lời chính thức diện tích thửa đất ghi trong “giấy đỏ” của ông Nghĩa còn tồn tại hay không. Nếu không có đất, THA huyện sẽ yêu cầu tòa án giải thích bản án để có căn cứ THA. Ngay sau đó, TAND tỉnh Tây Ninh đã có văn bản phúc đáp tòa này đã xét xử đúng, không có sai sót trong việc xác định vị trí, tứ cạnh thửa đất...
Trao đổi với Báo Pháp Luật TP.HCM, ông Đoàn Văn Muôn - quyền Trưởng THA dân sự huyện Tân Châu cho biết: “Đến giờ, do Phòng TN&MT huyện vẫn không xác định được vị trí thửa đất nên chúng tôi không thể cưỡng chế giao đất. Hiện chúng tôi đang chờ chỉ đạo của Cục THA dân sự (Bộ Tư pháp) để có hướng giải quyết tiếp theo”.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 15/8/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp.