Trong buổi sáng ngày 13/10/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Hà Nội mới phản ánh: Văn phòng Chính phủ vừa có Công văn số 6750/VPCP-TCCV gửi các bộ, ngành, UBND các tỉnh, TP trực thuộc trung ương và một số đơn vị, thông báo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh công tác truyền thông Đề án 30.
Theo đó, đề nghị Ban Tuyên giáo Trung ương chỉ đạo các cơ quan báo chí chủ động tuyên truyền về mục đích, ý nghĩa và kết quả thực hiện Đề án 30 tại các bộ, ngành, địa phương; tạo điều kiện để lãnh đạo Tổ công tác chuyên trách của Thủ tướng tham gia các cuộc họp giao ban báo chí hằng tháng do Ban Tuyên giáo tổ chức để thông tin về tình hình, kết quả triển khai Đề án 30. Thủ tướng yêu cầu Bộ Thông tin và Truyền thông có văn bản chỉ đạo tăng tần suất, thời lượng các chương trình tuyên truyền trên phát thanh, truyền hình, báo in và báo điện tử về Đề án 30 với khẩu hiệu "Chung tay cải cách thủ tục hành chính".
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Ngày 12-10, Hội nghị lần thứ 17 Ban Chấp hành Đảng bộ TP Hà Nội đã khai mạc. Theo báo cáo một năm thực hiện mở rộng địa giới thủ đô, bộ máy công quyền thủ đô vẫn còn cồng kềnh, số lãnh đạo cấp phó ở một số sở, ngành còn đông, có đơn vị lên tới gần 10 người. Ở một số nơi, tinh thần trách nhiệm của cán bộ còn yếu, còn gây nhũng nhiễu và có tư tưởng cục bộ.
Bà Nguyễn Thị Bích Ngọc, Giám đốc Sở Nội vụ, cho biết hiện Sở đang thực hiện rà soát, sắp xếp lại cán bộ cấp phòng. Bên cạnh đó, bộ máy cấp quận, huyện giữa Hà Tây (cũ) và Hà Nội (cũ) cũng chưa được thống nhất. Vì vậy, Sở Nội vụ đang xây dựng cơ chế theo hướng tinh gọn, tránh chồng chéo, bảo đảm nguyên tắc không tăng biên chế, bộ máy không phình to.
Ông Nguyễn Văn Hoạt, Bí thư Huyện ủy Mê Linh, bổ sung thêm: Sau khi hợp nhất, trình độ cán bộ chưa đồng đều. Vì vậy, ông Hoạt đề nghị TP tiếp tục thực hiện luân chuyển cán bộ, kể cả điều chuyển ngang để cán bộ học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.
Theo Bí thư Thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị, đội ngũ cán bộ của Hà Nội đông là do khách quan sau hợp nhất. TP sẽ chọn lọc, đánh giá lại cán bộ và sẽ không bố trí những cán bộ có năng lực kém. Ngoài ra, Hà Nội sẽ giảm lãnh đạo cấp phó ở cấp TP, quận, huyện để tăng cường cho cơ sở.
3. Báo Thanh niên phản ánh: Sáng nay 12.10, lễ hoàn thành thi công dầm hộp thép cầu Cần Thơ sẽ được tổ chức, sự kiện này chính thức công bố việc hợp long, nối liền nhịp hai đầu cầu Cần Thơ.
4. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Ngày 12-10, tại Hà Nội đã công bố chương trình “Hỗ trợ sáng kiến, ý tưởng sáng tạo trong thanh niên giai đoạn 2009 - 2012”. Chương trình nhằm cổ vũ, phát huy các sáng kiến, ý tưởng sáng tạo góp phần phát triển kinh tế xã hội cho đất nước.
Một số hoạt động trọng tâm của chương trình này là: xuất bản sách niên giám ý tưởng Việt Nam; thành lập giải thưởng ý tưởng sáng tạo; thành lập các trang web sàn ý tưởng www.sanytuong.vn, www.ytuong.com và ngân hàng ý tưởng Việt nhằm lưu trữ nguồn ý tưởng sáng tạo … 5. Báo Lao động có bài Về vụ nộp tiền sử dụng đất ở khu đô thị Phú Mỹ Hưng (TPHCM):Cảnh báo tranh chấp pháp lý với hàng ngàn hộ dân. Bài báo phản ánh: Bài báo phản ánh: Ngày 10.10, hơn 200 hộ dân khu đô thị Phú Mỹ Hưng (PMH) đã tập trung tại trụ sở Cty liên doanh PMH để... "xả" bức xúc xung quanh việc bị buộc phải nộp 100% tiền sử dụng đất (SDĐ) cho bất động sản mà họ mua từ Cty PMH. Cuộc đối thoại với chủ đầu tư không dẫn tới kết quả nào; trái lại, qua đó toát lên một cảnh báo, nếu vụ việc không được giải quyết thỏa đáng sẽ phát sinh tranh chấp pháp lý rất lớn giữa hàng ngàn hộ dân với chủ đầu tư, tại khu đô thị sang trọng nhất TPHCM...
Đại diện hàng trăm người dân có mặt tại Cty PMH, bà Nguyễn Hồng Hải - chủ căn hộ AH 49 - khu Mỹ Đức - nói: "Trong hợp đồng bán căn hộ cho người dân, Cty PMH có tới 2 lần khẳng định chắc nịch mình đã được cấp quyền SDĐ, nên người dân mới tin tưởng rằng, mua căn hộ không phải nộp tiền SDĐ. Nhà nước không bao giờ thu tiền SDĐ 2 lần trên một mảnh đất. Vậy mà giờ đây, thật đột ngột, người dân buộc phải nộp tiền SDĐ với giá… trên trời (?!). Tại sao lại như vậy?". Bà Hải cũng cho biết, Luật Kinh doanh bất động sản buộc DN phải công khai pháp lý, những hạn chế, quyền sở hữu và quyền sử dụng bất động sản cho khách hàng. Cty PMH không công khai với người dân các hạn chế của dự án này ngay từ đầu, rằng đất mình xây căn hộ bán là đất thuê chỉ 50 năm; ngược lại, phổ biến những hợp đồng mua bán không giống nhau, với những từ ngữ, điều khoản hết sức mập mờ, như "gài bẫy" khách hàng.
Rà soát lại nhiều hợp đồng bán nhà được ký giữa Cty PMH và người dân, một điều không thể phủ nhận và ai cũng thấy là Cty PMH không bao giờ tiết lộ cho khách hàng mua nhà, đất, căn hộ biết nguồn gốc đất mà Cty xây dựng nhà, căn hộ và phân lô bán đất, là đất thuê của Nhà nước trong 50 năm. Trái lại, bao giờ cũng bắt đầu bằng một tuyên bố khẳng định: Cty PMH "là chủ sở hữu và người có quyền sử dụng đất" đối với căn nhà/căn hộ/khu đất... Thậm chí, trong hợp đồng mua bán nhà ở với khách hàng được xác lập tại phòng công chứng số 2 - TPHCM, đại diện Cty PMH khẳng định "Cty là chủ sở hữu ngôi nhà và có quyền SDĐ ở tọa lạc tại số... khu phố Mỹ Gia - S12, thuộc khu A - đô thị mới Nam thành phố...". Và, Cty PMH còn cho biết đã được cơ quan thẩm quyền cấp "giấy chứng nhận quyền SDĐ số T00086/Ia QSDĐ/7854/UB ngày 14.11.2001". Cty PMH cam kết, ngôi nhà thuộc quyền sở hữu của mình và "không tranh chấp về quyền sở hữu nhà, quyền SDĐ" v.v...
Chính vì vậy, nhiều khách hàng đã cả tin, ký mua bất động sản của Cty PMH mà không hay biết gì, thực chất đất xây dựng căn hộ/nhà và đất nền bán cho khách hàng, Cty PMH mới... thuê của Nhà nước trong 50 năm. Bà Trương Ngọc Hạnh - chủ căn hộ tại khu phố Cảnh Viên 1 - nói: "Ngay từ đầu, Cty PMH đã không trung thực, giấu giếm thông tin nguồn gốc đất thuê, tự mạo nhận mình là "chủ sở hữu", có "quyền SDĐ", nhằm "gài bẫy" khách hàng mua nhà. Hành động này là vi phạm Luật Kinh doanh bất động sản", gây thiệt hại cho khách hàng"...
Trong hợp đồng mua bán nhà với khách hàng, tại khu phố Lam Thiên Lục Địa, được ký vào tháng 12.2004, Cty PMH căn cứ các điều khoản quy định trong giấy phép đầu tư số 602/GP ngày 19.5.1993 do Uỷ ban Nhà nước về hợp tác và đầu tư (nay là Bộ KHĐT) cấp, để bán nhà cho khách hàng. Thật kỳ lạ, tại thời điểm năm 1993, giấy phép đầu tư cấp cho Cty PMH cũng như các DN có vốn đầu tư nước ngoài khác, chưa được phép xây nhà để bán gắn với quyền SDĐ (tức kinh doanh nhà đất) và chưa được phép chuyển nhượng quyền SDĐ đã có hạ tầng (tức bán nền đất). Vậy lấy cơ sở pháp lý nào để Cty PMH dựa vào giấy phép đầu tư số 602/GP ngày 19.5.1993 để chuyển nhượng nhà đất cho người dân? v.v...
Ngay trong buổi đối thoại với hàng trăm hộ dân, ông Bùi Thanh Sơn - Phó TGĐ Cty PMH - tỏ ra lúng túng, không thể giải thích thỏa đáng hàng loạt thắc mắc của người dân, xung quanh các điều tréo ngoe về pháp lý trong hợp đồng mua bán, trách nhiệm nộp tiền SDĐ...
Nguy cơ tranh chấp khiếu kiện pháp lý về các hợp đồng mua bán nhà/căn hộ/đất giữa hàng ngàn hộ dân tại khu đô thị PMH, với Cty PMH, trong thời gian tới là rất có thể xảy ra. Và, người ta không thể lường hết hậu quả của vụ tranh chấp này sẽ tới mức nào. Song, phải nói đây là vấn đề "nóng", vì nó liên quan đến quyền lợi lớn của khoảng 10.000 hộ dân đang sinh sống tại khu đô thị PMH.
Báo cũng phản ánh: Sáng 12.10, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã đến dự và phát lệnh khởi công xây dựng công trình nhà Quốc hội.
Công trình nhà Quốc hội được xây dựng trên nền Hội trường Ba Đình cũ, có giải pháp kiến trúc hình vuông với các chức năng chính là nơi tổ chức các kỳ họp Quốc hội, tổ chức lễ kỷ niệm những ngày trọng đại của đất nước, họp Ủy ban Thường vụ, tổ chức đón tiếp khách quốc tế cấp cao của Đảng và Nhà nước. Đây cũng là nơi làm việc của Chủ tịch và các Phó Chủ tịch Quốc hội, họp Tổ đại biểu Quốc hội; phòng họp của Hội đồng Dân tộc và 9 Ủy ban của Quốc hội; nơi làm việc của Chủ tịch và thường trực 9 Ủy ban của Quốc hội; phòng họp báo và Trung tâm báo chí...
Công trình do liên danh Gmp international GmbH-Inros Lackner AG (Cộng hòa Liên bang Đức) lập dự án đầu tư xây dựng và thiết kế công trình với tổng mức đầu tư là 4.797 tỷ đồng. Bộ Xây dựng làm chủ đầu tư và dự kiến công trình sẽ hoàn thành đưa vào sử dụng trong quý III năm 2012.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Sáng 11-10, Học viện Tư pháp đã làm lễ khởi công trụ sở mới tại ngõ 245, phố Mai Dịch (quận Cầu Giấy, Hà Nội). Trụ sở mới có diện tích hơn 28 ha, tổng vốn đầu tư hơn 253 tỷ đồng, dự kiến sẽ hoàn thành cuối năm 2011.
Ông Nguyễn Trường Phú, Phó Giám đốc Ban điều hành dự án, cho biết công trình gồm ba tòa nhà từ bảy đến 12 tầng, phục vụ cho các khối trường học, hội trường, nhà ăn, thư viện, ký túc xá... Hệ thống cơ sở, trang thiết bị kỹ thuật của trường sẽ có thể phục vụ đào tạo khoảng 3.000 học viên mỗi năm.
Báo cũng có bài “Miễn hình phạt theo luật mới trại giam gặp vướng”. Bài báo phản ánh: Thiếu hồ sơ phạm nhân để rà soát, phát hiện cả án xử sai nên không thể miễn chấp hành hình phạt... Theo Nghị quyết 33 của Quốc hội, kể từ ngày Bộ luật Hình sự (BLHS) sửa đổi được công bố ngày 29-6, những người đang thụ án về hành vi mà theo luật mới đã phi hình sự hóa như trộm cắp, lừa đảo giá trị dưới hai triệu đồng... sẽ được miễn chấp hành phần hình phạt còn lại, được xóa án tích.
Thực hiện, VKSND tối cao, TAND tối cao, Cục Quản lý trại giam Bộ Công an đã có văn bản hướng dẫn gửi trại giam các nơi phổ biến cho phạm nhân biết và rà soát để áp dụng. Đến nay, theo VKSND tối cao, qua công tác kiểm sát các trại giam và báo cáo ở địa phương gửi về đã phát hiện hàng loạt vướng mắc. Theo hướng dẫn, giám thị các trại giam phải tổ chức tổ kiểm tra, rà soát hồ sơ. Trường hợp nào đủ điều kiện miễn thi hành phần hình phạt còn lại thì chuyển hồ sơ, kiến nghị VKSND, TAND cấp tỉnh nơi có trại giam giải quyết. Tuy nhiên, trại giam các nơi thường không có đầy đủ hồ sơ tố tụng nên không có cơ sở rà soát. Tương tự, VKSND tỉnh không thể có hết hồ sơ về các phạm nhân đang thi hành án tại các trại giam trên địa bàn nên khó có thể làm tốt công tác kiểm sát thi hành BLHS sửa đổi và Nghị quyết 33 của Quốc hội.
Qua thực tế hơn ba tháng triển khai, trại giam các nơi đã gặp khá nhiều lúng túng về chuyện này. Chẳng hạn, trại Xuân Nguyên thuộc V26 (đặt tại Hải Phòng) phát hiện hàng chục phạm nhân trong trại phạm nhiều tội, trong đó có những hành vi theo BLHS sửa đổi thì được miễn phần hình phạt tương ứng. Thế nhưng hồ sơ lưu tại trại chỉ có bản án cuối cùng đã tổng hợp hình phạt, còn các bản án riêng lẻ cho những hành vi có thể được miễn chấp hành hình phạt thì trại lại không có. Trại Xuân Nguyên vừa phải gửi đi hàng chục văn bản tới tòa án các địa phương trong cả nước để xin cung cấp hồ sơ chi tiết của những phạm nhân này. Cạnh đó, qua rà soát hồ sơ phạm nhân cũng như kiểm sát thi hành án, các địa phương đã phát hiện nhiều bản án vi phạm pháp luật, tuyên sơ sài, không định lượng rõ giá trị tài sản phi pháp hay bị chiếm đoạt.
Chẳng hạn, VKSND tỉnh Cà Mau khi tiếp nhận hồ sơ từ trại Cái Tàu gửi đến đã phải gác lại ba trường hợp được đề nghị xem xét miễn chấp hành hình phạt bởi khi phạt tù, tòa đã... “quên” xác định tài sản mà bị cáo trộm cắp có giá trị bao nhiêu. Ngoài ra, Nghị quyết 33 chỉ hướng dẫn thi hành BLHS sửa đổi với những người đang trong quá trình thi hành án hoặc đang được hoãn thi hành án. Trong khi thực tế, nhiều người trốn trại hoặc trốn thi hành án nhưng nay xét theo luật mới thì lại được miễn chấp hành hình phạt nhưng nghị quyết chưa dự liệu nên các nơi cũng lúng túng.
Cho đến nay, các vướng mắc trên chưa được TAND tối cao, VKSND tối cao, Bộ Công an tổng hợp đưa ra liên ngành tố tụng trung ương thảo luận, thống nhất hướng dẫn. Điều này có thể khiến việc thực hiện chính sách nhân đạo với những người đã bị kết án kéo dài, gây thiệt thòi cho họ.
2. Báo Công thương điện tử có bài Hai năm triển khai Luật Công chứng trên địa bàn Hà Nội: Cửa quyền không còn chỗ. Bài báo phản ánh: Sau 2 năm triển khai Luật Công chứng, hàng chục văn phòng công chứng (công chứng tư - VPCC) đã hoạt động theo loại hình công ty hợp danh và doanh nghiệp tư nhân tại Hà Nội. Tuy nhiên, vẫn còn có một số bất cập, vướng mắc khi thực hiện luật này nên cả cơ quan quản lý nhà nước và công chứng đều… "kêu".
Mới đây, Sở Tư pháp Hà Nội đã kiểm tra đột xuất các VPCC sau 2 năm triển khai. Theo ông Phạm Thanh Cao, Trưởng phòng Bổ trợ tư pháp (Sở Tư pháp), cơ bản các VPCC hoạt động đúng quy định, chưa phát hiện thấy những sai sót lớn trong quá trình soạn thảo và công chứng các hợp đồng, giao dịch, hồ sơ lưu trữ đầy đủ và thận trọng. Thế nhưng vẫn còn hiện tượng đánh sai tên của người tham gia hợp đồng công chứng. Đặc biệt, các hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất thường chưa tách bạch là mua bán hay chuyển quyền sở hữu nhà. Đáng kể hơn là sự non kém về kinh nghiệm của một số công chứng viên dẫn đến tình trạng công chứng ẩu, ký xác thực công chứng mà không đọc kỹ văn bản dẫn đến việc có nhiều bản công chứng bị cơ quan chức năng trả lại. Tuy nhiên, đây hầu hết là các lỗi nhỏ, có thể khắc phục được. Nhìn trên bình diện chung, người dân bước đầu ghi nhận vai trò của các VPCC thay vì ánh mắt nghi ngại về tính pháp lý của "công chứng tư" như những ngày đầu.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Đức Chính khẳng định: Việc xã hội hóa ngành công chứng đã khiến người dân ít bị "hành" hơn thời công chứng nhà nước còn độc quyền. Để thu hút khách hàng, nhiều đơn vị công chứng tư đã có nhiều nỗ lực trong việc đưa ra những dịch vụ hỗ trợ khách hàng như công chứng tại nhà, công chứng ngoài giờ làm việc, ngày nghỉ. Từ đó, gây áp lực cạnh tranh rất lớn đối với phòng công chứng (PCC - công chứng nhà nước) và buộc các PCC phải nâng cao hơn nữa hiệu quả phục vụ của mình. Theo thống kê, sau 1 năm hoạt động, hệ thống VPCC ở Hà Nội đã thực hiện trên 50.000 giao dịch, tổng số phí công chứng thu được là trên 18 tỷ đồng. Vì lẽ này, mở rộng hoạt động công chứng tư trong thời gian tới là hướng phát triển cần thiết.
Mặc dù thành công về uy tín, số lượng cũng như chất lượng dịch vụ công, song các VPCC ở Hà Nội vẫn đau đáu một nỗi lo. Đó là giữa họ với nhau cũng như giữa họ và các PCC chưa một mối dây liên kết chính thức nào được thiết lập. "Chúng tôi chia sẻ thông tin cho nhau nhưng chỉ là tự phát và riêng lẻ. Phải có sự liên kết, chia sẻ với nhau những thông tin thiết thực như văn bản ngăn chặn về thi hành án, tranh chấp... để ngừa rủi ro nghề nghiệp. Có một số văn bản bên tôi công chứng, sau đó người dân mang đến một số đơn vị đồng nghiệp khác để công chứng các giao dịch tiếp theo thì bị từ chối…" - ông Trần Công Trục, Trưởng VPCC Thăng Long cho biết. Trưởng một VPCC khác (đề nghị giấu tên) cũng bức xúc về tình trạng "ém" thông tin. Ông cho biết, đã xảy ra trường hợp một ngôi nhà được chủ nhà công chứng ở 2 VPCC rồi lừa bán cho hai người... Trong khi đó, các thông báo ngăn chặn từ phía cơ quan nhà nước chỉ được gửi đến 9 PCC nhà nước, 9 phòng này không hề có thông tin trao đổi với các VPCC khác.
Về vấn đề này, Trưởng PCC số 4 Đặng Mạnh Tiến quả quyết không hề có tâm lý "ăn cây nào, rào cây ấy" ở các PCC. Vấn đề là các đơn vị công chứng tư không có ý thức gửi mẫu chữ ký cho các PCC nhà nước khiến việc kết nối giao dịch giữa tư và công chưa bảo đảm. Là "cây đa cây đề" trong lĩnh vực công chứng, song ông Tiến cũng cho hay, 9 PCC trước đây cũng chỉ chia sẻ thông tin một cách thủ công là "gọi điện cho nhau" khi đứng trước một giao dịch nghi vấn. Bây giờ có thêm gần 40 VPCC, không thể có đủ thời gian để gọi điện hỏi như thế được. Trong khi đó, các giao dịch nhà đất bất hợp pháp hiện nay rất nhiều. Chuyện phổ biến là làm giao dịch này nhưng thực chất là để che đậy giao dịch khác, trong thế chấp, mua bán, ủy quyền nhà đất... Ông Tiến còn khẳng định, hiện chuyện làm các giao dịch mua bán nhà đất ở PCC số 4, sau đó khách hàng vứt đi, rồi lại lấy giấy tờ nhà đất ra làm giao dịch ở nơi khác đang rất phổ biến. Vì vậy, việc liên kết mạng nội bộ để chia sẻ thông tin, cơ sở dữ liệu chung nhằm kiểm soát tốt thực trạng các hợp đồng, văn bản công chứng là vấn đề ông và các đồng nghiệp đều mong muốn. Khi có một "sàn" công chứng, tất cả các hoạt động, các hồ sơ công chứng, đề nghị công chứng sẽ được "đẩy" lên, khi nhận một hồ sơ được đề nghị công chứng, VPCC, PCC chỉ cần vào mạng nội bộ đó là biết ngay hồ sơ đó được công chứng ở địa chỉ nào chưa, có gì vướng mắc không...
Được biết, Sở Tư pháp Hà Nội cũng đã kiến nghị xúc tiến thành lập Hiệp hội Công chứng viên toàn quốc, nhằm tăng cường quản lý xã hội, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công chứng viên. Trên thực tế, Hà Nội đang dẫn đầu cả nước về số lượng VPCC nhưng không hiểu tại sao đến giờ này "ngôi nhà chung" vẫn chưa manh nha khởi động?
3. Báo An ninh Thủ đô có bài Người đã thôi quốc tịch Việt Nam: Được hồi tịch nhưng không dễ dãi và tùy tiện. Bài báo phản ánh: Sau hơn 3 tháng Luật Quốc tịch Việt Nam năm 2008 có hiệu lực (từ 1-7-2009), phóng viên ANTĐ đã có cuộc phỏng vấn ông Nguyễn Văn Toàn - Phó Vụ trưởng Vụ Hành chính tư pháp (Bộ Tư pháp) xoay quanh những vấn đề bạn đọc quan tâm.
- PV: Theo Nghị định hướng dẫn thực hiện Luật Quốc tịch năm 2008, những trường hợp nào được áp dụng nhập quốc tịch theo thủ tục đơn giản, rút gọn, thưa ông?
- Ông Nguyễn Văn Toàn: Thủ tục đơn giản, rút gọn này được quy định nhằm giải quyết việc nhập quốc tịch Việt Nam cho người không quốc tịch thuộc diện quy định tại Điều 22 Luật Quốc tịch Việt Nam. Người không quốc tịch mà không có các giấy tờ về nhân thân đã cư trú ổn định từ 20 năm trở lên trên lãnh thổ Việt Nam là một thực tế tồn đọng từ nhiều năm nay.
Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Quốc tịch Việt Nam năm 2008 đã thể hiện sự quan tâm lớn và chính sách ưu tiên của Nhà nước ta là tập trung giải quyết việc nhập quốc tịch Việt Nam cho những người thuộc đối tượng này theo quy trình, thủ tục đơn giản. Đồng thời, đề cao trách nhiệm và tính chủ động của các cơ quan nhà nước trong việc giải quyết vấn đề quốc tịch cho những người không quốc tịch, nhằm giúp họ ổn định cuộc sống, hưởng đầy đủ các quyền công dân và làm nghĩa vụ của họ với Nhà nước Việt Nam.
Đây là công việc chuyển tiếp mang tính chất quá độ nhằm giải quyết những tồn đọng của nhiều năm nay về vấn đề người không quốc tịch cư trú trên lãnh thổ Việt Nam, nên nhiệm vụ này cần được xác định thời hạn đến hết ngày 31-12-2012 để giải quyết dứt điểm tồn đọng.
- PV: Hiện có một số lượng đáng kể người đã thôi quốc tịch Việt Nam nhưng họ không được nhập quốc tịch của nước sở tại nên bị rơi vào tình trạng không quốc tịch và rất mong được trở lại quốc tịch Việt Nam. Thực tế này sẽ được giải quyết thế nào?
- Ông Nguyễn Văn Toàn: Hiện nay, ngày càng có nhiều người được Chủ tịch nước quyết định cho thôi quốc tịch Việt Nam để nhập quốc tịch của nước nơi họ đang định cư. Nhưng vì lý do nào đó mà không được nhập quốc tịch nước sở tại thì sẽ rơi vào tình trạng không quốc tịch. Nhà nước ta có chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho người đã mất quốc tịch Việt Nam nếu có đơn xin trở lại quốc tịch Việt Nam thì được xem xét để có thể được trở lại quốc tịch Việt Nam. Đây là quy định vừa phù hợp với thông lệ quốc tế nhằm hạn chế tình trạng không quốc tịch, vừa phù hợp với đạo lý của người Việt Nam và phù hợp với chính sách đại đoàn kết dân tộc của Nhà nước ta.
Tuy nhiên, trong quá trình xem xét giải quyết, các cơ quan có thẩm quyền cần xác định rõ nguyên nhân không được nhập quốc tịch nước ngoài là do khách quan (có sự thay đổi pháp luật, bị ly hôn, không còn người bảo lãnh nhập quốc tịch nước sở tại) hay do lỗi chủ quan (để Thẻ cư trú, Giấy hứa cho nhập hết hạn, hay có hành vi vi phạm pháp luật của nước sở tại);
Đồng thời cũng phải xem xét kỹ mục đích xin trở lại quốc tịch Việt Nam là về định cư lâu dài (hồi hương) ở Việt Nam, sẵn sàng làm nghĩa vụ công dân, đóng góp cho sự phát triển của đất nước hay việc xin trở lại chỉ là hình thức tạm thời, họ vẫn định cư ở nước ngoài để chờ thời gian lại xin thôi quốc tịch Việt Nam để nhập quốc tịch nước ngoài. Khi một người xin thôi quốc tịch Việt Nam để nhập quốc tịch nước ngoài, họ đã phải chấp nhận một sự mạo hiểm và rủi ro nhất định. Quốc tịch là vấn đề thiêng liêng và vinh dự đối với công dân; Nhà nước tạo điều kiện thuận lợi để người đã thôi quốc tịch Việt Nam có thể trở lại quốc tịch gốc, nhưng không thể thực hiện việc hồi tịch đó một cách ồ ạt, dễ dãi, tùy tiện.