I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Tuổi trẻ online có bài: Hơn 30% cán bộ hộ tịch cấp xã chưa đáp ứng tiêu chuẩn. Bài báo phản ánh: Thông tin trên được Bộ trưởng Bộ tư pháp Hà Hùng Cường đưa ra trong chương trình Dân hỏi bộ trưởng trả lời phát sóng trên VTV1 tối 21-12.
Theo Bộ trưởng Hà Hùng Cường, Luật Hộ tịch có hiệu lực (từ 1-1-2016) có quy định bắt buộc cán bộ công chức làm công tác đăng ký hộ tịch phải có chứng chỉ về nghiệp vụ hộ tịch, quá trình hoạt động phải cập nhật kiến thức và nghiệp vụ. Tuy nhiên hiện nay có 30% cán bộ hộ tịch cấp xã chưa đáp ứng được tiêu chuẩn theo các quy định của Chính Phủ. Bộ trưởng Cường cho biết, sắp tới Bộ Tư pháp sẽ phối hợp với Bộ Nội vụ trình Chính Phủ kế hoạch để các địa phương rà soát lại cán bộ hộ tịch, ai đạt chuẩn thì giữ lại tiếp tục công tác, ai chưa đạt chuẩn phải nghiên cứu lại, thậm chí phải đào tạo lại để đảm bảo nghiệp vụ.
Thừa nhận công tác đăng ký và quản lý hộ tịch còn có nhiều hạn chế như thông tin hộ tịch chưa chính xác, có trường hợp lợi dụng đăng ký hộ tịch để trục lợi hoặc trốn tránh pháp luật, Bộ trưởng Hà Hùng Cường cho rằng Luật Hộ tịch ra đời hi vọng sẽ là cuộc cách mạng trong công tác quản lý và đăng ký hộ tịch.
"Điểm mới nhất của Luật là từ 1-1-2016, trẻ sinh ra khi đăng ký khai sinh, ngoài việc được cấp giấy đăng ký khai sinh sẽ đồng thời được cấp số định danh cá nhân. Đây là con số duy nhất của người đó mà không lặp lại ở người khác.
Việc này đảm bảo độ chính xác trong việc thống kê thông tin của dân cư và giảm thiểu các thủ thủ tục hành chính.
Với những người sinh trước ngày 1-1-2016, các sổ sách về hộ tịch được bảo toàn, lưu trữ để dân tra cứu, các giấy tờ cá nhân người dân không cần làm lại mà có giá trị đến hết cuộc đời”- ông Cường cho biết.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực theo dõi.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài: Trách nhiệm đối với người bị oan! Bài báo phản ánh: Vụ ông Trương Bá Nhàn bị giam oan 1.346 ngày, gần tám năm qua và vụ ông Phan Văn Lá bị kết án oan từ năm 1991 đến nay vẫn chưa được bồi thường như là chuyện “những người thích đùa”.
Dư luận có quyền đặt câu hỏi tại sao VKS TP.HCM hứa là sẽ giải quyết dứt điểm trong năm 2015 mà không là trong một tuần, một tháng? Còn vụ ông Lá, không thể cho rằng vì lỗi của cơ quan điều tra mà Tòa án huyện Châu Thành (Long An) chối bỏ trách nhiệm bồi thường. Chẳng lẽ các cơ quan tố tụng đổ lỗi cho nhau, bắt người bị oan cứ dài cổ ra chờ?
Còn việc của ông Nhàn, với cái cách ghi nhận, rồi hứa, rồi lại ghi nhận mà VKS TP.HCM đã làm mà không có biện pháp giải quyết thì tám năm chứ 80 năm ông Nhàn cũng không được bồi thường. Đành rằng Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước còn có chỗ chưa chặt chẽ nhưng không vì thế mà cho rằng phải đợi sửa luật thì ông Nhàn mới được bồi thường. Nếu không áp dụng được Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước, sao không áp dụng Bộ luật Dân sự. Ông Nhàn có quyền kiện VKS TP.HCM ra tòa án để đòi bồi thường.
Trước đây, Nghị quyết 388 của Quốc hội và thông tư liên quan còn vướng mắc hơn bây giờ nhưng các cơ quan tiến hành tố tụng ở trung ương vì lợi ích của người bị oan nên vẫn tìm cách tháo gỡ. Cái gì chưa thống nhất thì báo cáo Quốc hội quyết định. Nếu Ủy ban Tư pháp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào cuộc thì cả hai trường hợp trên sẽ được giải quyết một cách chóng vánh.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Cục Bồi thường nhà nước theo dõi.
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài: Thủ tướng có ý kiến về liên thông thủ tục đăng ký quyền sử dụng đất, nhà và thuế. Bài báo phản ánh: Văn phòng Chính phủ vừa có công văn gửi Bộ Tư pháp thông báo ý kiến của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng về Đề án liên thông thủ tục công chứng, đăng ký quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất và thuế.
Trước đó, ngày 2-12-2014, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đã có tờ trình xin ý kiến Thủ tướng về Đề án liên thông thủ tục công chứng, đăng ký quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất và thuế. Theo đó, Đề án được xây dựng theo các quan điểm chỉ đạo về việc tạo điều kiện thuận lợi cho công dân, tổ chức khi thực hiện các TTHC liên quan đến bất động sản. Quy trình liên thông sẽ đem lại nhiều lợi ích đối với công dân, các tổ chức và nhà nước.
Trả lời nội dung Tờ trình, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng có ý kiến như sau: Giao Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp với các Bộ Tài nguyên và Môi trường, Tài chính, Xây dựng và các cơ quan liên quan xây dựng, ban hành theo thẩm quyền cơ chế liên thông trong thực hiện các thủ tục hành chính về công chứng, đăng ký quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất và thuế.
Theo tính toán sơ bộ của Bộ Tư pháp, chi phí tuân thủ TTHC trước quy định liên thông là hơn 373,8 tỷ đồng còn chi phí tuân thủ sau khi thực hiện liên thông là hơn 201,8 tỷ đồng (tiết kiệm 46% chi phí).
Về tổ chức thực hiện, Đề án dự tính sẽ được thực hiện tại một số tỉnh, TP trực thuộc trung ương, địa bàn miền núi để đảm bảo tính tiêu biểu về tình hình, điều kiện kinh tế, địa lý, xã hội của các địa phương. Thời gian thực hiện thí điểm trong vòng 2 năm. Sau đó, sẽ có tổng kết rút kinh nghiệm để quyết định việc áp dụng trên phạm vi hợp lý.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Cục Kiểm soát thủ tục hành chính và Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế theo dõi.
4. Báo Tuổi trẻ online có bài: Bỗng dưng bị “quỵt” thi hành án. Bài báo phản ánh: Bà Phạm Lệ Thủy (ở tổ 10, thôn Phú Thạnh, xã Vĩnh Thạnh, Nha Trang) một nữ công nhân về hưu đã gom hết tiền nghỉ mất sức, vàng của người thân với tổng giá trị là 5 lượng vàng SJC và 100 triệu đồng cho một nữ CSGT Công an tỉnh Khánh Hòa mượn tạm vài tháng không tính lãi nhưng bị quỵt luôn tới mấy năm.
Phải nhờ đến tòa, người mượn ấy mới chịu cam kết trả. Khi được thi hành án (THA), vì không chịu ký “biên bản thỏa thuận hoãn THA... khống”, do chấp hành viên tự soạn sẵn, nên chủ nợ lại bị “quỵt...” THA.
Tháng 1-2012, chi cục trưởng Chi cục THA dân sự Nha Trang ra quyết định THA theo đơn yêu cầu, buộc bà Khánh phải trả nợ cho bà Thủy. Ba tháng sau, chấp hành viên là ông Mai Xuân Long ra quyết định “trừ vào thu nhập của bà Phạm Thị Khánh” tại Công an tỉnh Khánh Hòa, số tiền 1,5 triệu đồng/tháng, kể từ tháng 4-2012 để THA trả lại cho bà Thủy.
Thời gian “Công an tỉnh Khánh Hòa có trách nhiệm chuyển số tiền trừ thu nhập của bà Phạm Thị Khánh cho Chi cục THA dân sự Nha Trang để THA” theo bà Thủy là tới 20 tháng (từ tháng 4-2012 đến tháng 12-2013) nhưng bà chỉ nhận được tiền THA có chín tháng.
Theo ông Long, vì theo Luật THA dân sự năm 2008 chỉ được trừ tối đa 30% thu nhập của người phải THA, nên dù có hai quyết định THA thì mỗi tháng cũng chỉ trừ thu nhập của bà Khánh được 1,5 triệu đồng...
Khi đang được THA thì “vào kỳ nhận tiền tháng 9-2014 ông Mai Xuân Long - chấp hành viên - có lập và ký sẵn biên bản giải quyết hoãn THA cho bà Khánh.
Còn thực tế, từ tháng 10-2014 đến nay bà Thủy đã bị “quỵt” luôn việc THA...
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Tổng cục Thi hành án dân sự kiểm tra thông tin, theo dõi chỉ đạo xử lý đúng pháp luật.
5. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài: VKS tỉnh Bình Phước bác đơn đòi bồi thường oan. Bài báo phản ánh: Mới đây, VKSND tỉnh Bình Phước đã tống đạt quyết định giải quyết khiếu nại đòi bồi thường oan cho hai ông Đặng Công Văn và Bùi Văn Quỳnh trong vụ án Ban Quản lý (BQL) chợ Đồng Xoài.
Theo VKSND tỉnh này, hành vi sai phạm tại BQL chợ Đồng Xoài của hai ông Văn, Quỳnh đã đủ yếu tố cấu thành tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Tuy nhiên, VKSND tỉnh cho rằng do vụ án xảy ra đã lâu, sau khi có kết luận thanh tra, trước khi khởi tố, hai ông và những người liên quan đã khai rõ sự việc góp phần điều tra làm rõ tội phạm, nộp lại số tiền thâm hụt và chiếm đoạt để khắc phục hậu quả, đồng thời bản thân hai ông có nhiều thành tích trong công tác. Vì vậy VKSND thị xã Đồng Xoài áp dụng khoản 2 Điều 25 BLHS để quyết định miễn trách nhiệm hình sự đối với hai ông là có căn cứ, phù hợp với quy định của pháp luật.
Như Pháp Luật TP.HCM đã thông tin, ông Văn, ông Quỳnh và bà Phạm Thị Hồng Vân thuộc BQL chợ Đồng Xoài. Trong quá trình điều hành, cả ba bị quy kết đã chi nhiều khoản không liên quan đến hoạt động của đơn vị, gây thất thoát tiền phí và lệ phí nên không đủ tiền nộp ngân sách. Sau đó, cả ba bàn bạc bỏ tiền của mình ra cho BQL chợ vay để bù vào khoản phí và lệ phí bị thâm hụt trước đó...
Sau khi Pháp Luật TP.HCM thông tin, nhiều chuyên gia pháp luật cho rằng việc VKSND thị xã Đồng Xoài áp dụng khoản 2 Điều 25 BLHS trong trường hợp này là không đúng quy định, nhằm mục đích né bồi thường oan.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Cục Bồi thường nhà nước và Vụ Pháp luật hình sự - hành chính theo dõi.
6. Báo Người lao động có bài: Thách cưới giá trên trời. Quả đắng từ hủ tục. Bài báo phản ánh: Không ít người vì tiền thách cưới mà tìm đến cái chết hoặc đành chấp nhận tảo hôn, kết hôn cận huyết
Thôn Cư Rang, xã Cư Pui, huyện Krông Bông, Đắk Lắk có 170 hộ với hơn 1.200 nhân khẩu đều là người dân tộc H’mông, trong đó hơn một nửa số hộ thuộc diện nghèo. Với quan niệm gả con gái khi mới 14, 15 tuổi sẽ có quyền đòi tiền thách cưới nhiều hơn nên nhiều đứa trẻ mới 15, 16 tuổi đã trở thành bố mẹ và lên chức ông, bà khi mới ngoài 30 tuổi.
Còn nghe nhiều câu chuyện đau lòng về tục cưới xin nơi vùng A Sầu, A Đớt, huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên - Huế. Bao nhiêu năm làm cán bộ tư pháp xã A Đớt, ông Lê Hồng Bường cho biết ở xã hiện có 5 trường hợp hôn nhân cận huyết mà chủ yếu là con cô, con cậu lấy nhau.
Do kết hôn cận huyết nên đa số bà con ngại đi đăng ký kết hôn, con cái sinh ra chẳng có giấy khai sinh, thất học và chẳng hưởng được chế độ gì. Bà Phạm Thanh Tâm, Giám đốc Trung tâm Dân số Kế hoạch hóa gia đình huyện A Lưới, cho biết trong 5 năm qua, tại một số xã vùng cao huyện A Lưới có 10 trường hợp kết hôn cận huyết.
Về vấn đề này, văn phòng đề xuất Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực và Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế theo dõi.
7. Báo Dân trí có bài: Người đẹp chuyển giới phạm tội và bi hài chuyện “hậu” thi hành án. Bài báo phản ánh: Thời gian gần đây, liên tục những người đẹp chuyển giới phạm tội đã đặt ra không ít khó khăn, thách thức cho các cơ quan chức năng trong quá trình điều tra cũng như thi hành án. Mặc dù cơ thể là những “mỹ nữ”, song trên thực tế giấy tờ, hồ sơ vẫn là nam giới.
Việc này đã buộc cơ quan điều tra phải phối hợp với các đơn vị trại giam cũng như cơ quan y tế có thẩm quyền để xác định lại giới tính. Cá biệt, có trường hợp phải đưa phạm nhân đi… khám phụ khoa để xác định chính xác giới tính.
Thực tế trong thời gian gần đây, người chuyển giới phạm tội liên tiếp gia tăng, nhiều vụ án mà người chuyển giới là thủ phạm đã được lật tẩy khiến cơ quan chức năng bối rối trong quá trình cải tạo, giam giữ. Theo quy định tại Điều 15 Quy chế Tạm giữ, Tạm giam ban hành kèm theo Nghị định số 89/1998/NĐ-CP ngày 7/11/1998 của Chính phủ, việc giam, giữ bố trí theo 8 khu vực tách riêng các nhóm đối tượng nhưng không đề cập đến chuyện người chuyển giới phạm tội. Cũng chính bởi vậy nên thời gian gần đây, khi người phạm tội là chuyển giới, nhiều đơn vị địa phương đã rất túng túng, thậm chí xảy ra cả những tình huống bi hài trong việc phân loại, giam giữ can phạm nhân.
Theo nguyên tắc, việc phân định rõ giới tính phải được tiến hành từ khi bắt tạm giam phạm nhân chứ không để đến khi phạm nhân thi hành án mới tiến hành. Tuy nhiên, loại tội phạm này mới phát sinh và bùng nổ thời gian gần đây, đòi hỏi phải có sự điều chỉnh trong hệ thống pháp luật hiện hành. Cũng bởi vậy, Bộ Công an đang tiến hành xây dựng dự thảo Luật tạm giam, tạm giữ nội dung bổ sung về các trường hợp phải tạm giam, tạm giữ riêng, trong đó có đề cập đến vấn đề tạm giữ, tạm giam người chưa xác định được giới tính. Theo đó, đối tượng đã chuyển đổi một phần hoặc hoàn toàn giới tính thì Thủ trưởng cơ sở giam, giữ đề nghị cơ quan điều tra thụ lý vụ án phối hợp với cơ quan y tế có thẩm quyền tiến hành xác định lại giới tính để phân loại giam giữ. Trong thời gian chờ thủ tục xác định lại giới tính thì bố trí giam giữ riêng số đối tượng trên. Khi có giấy chứng nhận của cơ quan y tế có thẩm quyền xác định giới tính cụ thể thì bố trí giam giữ theo giới tính. Đối với những người bị tạm giữ, người bị tạm giam nếu qua tài liệu, thông tin thu thập được xác định là đối tượng đồng tính, có hành vi đồng tính luyến ái là vi phạm nội quy, quy chế thì tùy theo tính chất mức độ vi phạm để xử lý kỷ luật, đồng thời tách những đối tượng có hành vi đồng tính luyến ái để giam, giữ ở những buồng khác nhau.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Vụ Pháp luật hình sự - hành chính theo dõi.
II- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo Diễn đàn doanh nghiệp có bài: Ngân hàng “mua dây buộc mình”. Bài báo phản ánh: Số lượng bản án và quyết định của Tòa án tuyên không rõ ràng, thiếu khả thi nên không thi hành được đang là một trong những bất cập hàng đầu của hệ thống tư pháp. Trường hợp Công an thị xã Dĩ An (tỉnh Bình Dương) vừa có công văn yêu cầu ngừng phát mãi lô cà phê trị giá hàng chục tỷ đồng của Cty TNHH Trường Ngân là một ví dụ điển hình.
Không những vậy, vụ việc Cty Trường Ngân thế chấp cà phê để vay cùng lúc 7 NHTM là Techcombank, VietinBank, Agribank, MaritimeBank, MB, VIB, OCB hơn 600 tỷ đồng đã bộc lộ nhiều lỗ hổng của cả hệ thống pháp luật và hệ thống ngân hàng.
Nhìn lại vụ việc cho thấy, chuyện tranh chấp kho hàng cà phê nói trên chỉ là hệ quả tất yếu của một chuỗi dài những sai sót về nghiệp vụ trong hoạt động cho vay và quản lý nguồn vốn của các NHTM. Đặc biệt là trong khoảng thời gian 2009-2012, khi các NH đều chạy đua tăng trưởng tín dụng mà lơi lỏng khâu quản trị rủi ro.
Mặt khác, qua vụ việc trên đã chỉ ra, khâu quản lý tài sản đảm bảo của các NH cũng hết sức lỏng lẻo. DN không chỉ dễ dàng gian dối trong hồ sơ vay vốn để dùng cùng một lượng hàng thế chấp nhiều nơi, mà họ còn có thể âm thầm “rút ruột” kho hàng đã đem thế chấp mà các NHTM không hề hay biết. Bên cạnh đó, có một thực tế, cho vay thế chấp hàng hóa chủ yếu nhằm đáp ứng nhu cầu vốn lưu động ngắn hạn. Mục đích vay vốn, khả năng quay vòng vốn để trả nợ là những nội dung rất đáng phải lưu tâm. Khi đã thế chấp hàng hóa thì hoạt động sản xuất kinh doanh của DN gần như đã bị ngừng trệ vì họ không có nguyên liệu để sản xuất hay phân phối. Những rủi ro này cả DN và ngân hàng đều phải lường trước.
Bên cạnh đó, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án dân sự sẽ có hiệu lực từ 01/7/2015. Luật mới đã quy định nâng cao trách nhiệm của Tòa án đối với những bản án và quyết định của mình, trong giai đoạn thi hành án.
2. Báo Dân trí có bài: Nguồn nhân lực cao có chất lượng thấp. Bài báo phản ánh: Quý 3 năm 2014, có 174.000 cử nhân thất nghiệp, đó là thông tin đưa ra tại diễn đàn “Các bên liên quan trong giáo dục đại học theo định hướng nghề nghiệp ứng dụng tại Việt Nam” diễn ra ngày 18.12.
Tại diễn đàn này, vấn đề giảm sút lòng tin của xã hội đối với các trường đại học được đưa ra như một lời cảnh báo để các trường đại học phải tự thay đổi mình. Trường đại học mọc lên nhiều nhưng ngày càng vắng bóng sinh viên. Một số trường cầm cự được, cho ra lò vài khóa, nhưng xã hội lại từ chối tấm bằng đại học của họ cấp.
Sự từ chối từ các cơ quan và cộng đồng doanh nghiệp hoàn toàn có cơ sở, bởi vì nhiều trường đào tạo không có chất lượng. Đã có nhiều doanh nghiệp và địa phương dứt khoát không nhận sinh viên của các trường ngoài công lập. Cho dù có ý kiến phản đối, đề nghị không nên “kỳ thị”, phân biệt trường công và trường tư. Tuy nhiên, thị trường có quy luật riêng, sản phẩm không tốt thì không được thị trường chấp nhận. Nếu như chính quyền các địa phương, hoặc Chính phủ có can thiệp bằng hành chính, thì cũng không thể cứu nổi. Chỉ có một cách duy nhất, mỗi trường đại học phải nâng cao chất lượng đào tạo.
Điều nguy hiểm không chỉ là hàng vạn cử nhân, kỹ sư thất nghiệp mỗi năm gây lãng phí lớn cho toàn xã hội, mà Việt Nam đang sở hữu một nguồn “nhân lực cao” nhưng lại có chất lượng thấp. Nền kinh tế Việt Nam mang tham vọng tăng trưởng, phát triển theo kịp các nước phát triển, nhưng tham vọng đó sẽ không thể thực hiện được một khi không có lực lượng sản xuất tinh nhuệ. Lực lượng đó là đội ngũ các nhà quản lý, các nhà khoa học, các chuyên gia, chuyên viên tinh thông nghề nghiệp, không chỉ đủ khả năng đáp ứng đòi hỏi của xã hội, nhu cầu của doanh nghiệp, mà còn đủ năng lực sáng tạo, phát minh ra những sản phẩm mới, giá trị mới.
Mấy chục năm qua, Việt Nam không có sản phẩm sáng tạo có giá trị tầm thế giới. Nhiều năm qua, Việt Nam không sản xuất được những sản phẩm công nghệ cao mà phải nhập khẩu hoàn toàn. Đó là vì chúng ta chưa có một nền giáo dục đại học có đẳng cấp quốc tế.