I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Hà Nội mới có bài: Lợi dụng kết hôn để xuất cảnh có thể bị phạt tới 20 triệu đồng. Bài báo phản ánh: Luật Hôn nhân và gia đình quy định một số hành vi bị cấm (tảo hôn, cưỡng ép kết hôn, lợi dụng việc kết hôn để xuất nhập cảnh…). Theo Ban soạn thảo Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 110/CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp, hành chính tư pháp, hôn nhân và gia đình, thi hành án dân sự, phá sản doanh nghiệp, nêu như vậy là chưa đầy đủ và dễ xảy ra tình trạng lách luật.
Vì vậy, Ban soạn thảo Dự thảo Nghị định đề xuất, phạt tiền từ 2 đến 3 triệu đồng đối với việc đòi hỏi về mặt vật chất một cách quá đáng, không nhân nhượng và coi đó là điều kiện để được kết hôn nhằm cản trở hôn nhân tự nguyện giữa đôi bên nam, nữ. Phạt tiền từ 1 đến 3 triệu đồng đối với một trong những hành vi cưỡng ép ly hôn, lừa dối ly hôn, cản trở ly hôn. Phạt tiền từ 10 đến 20 triệu đồng đối với hành vi lợi dụng việc kết hôn để xuất, nhập cảnh, cư trú, nhập quốc tịch Việt Nam, quốc tịch nước ngoài; hưởng chế độ ưu đãi của Nhà nước hoặc để đạt mục đích khác mà không nhằm mục đích xây dựng gia đình.
Về vấn đề này, Văn phòng Bộ đề xuất Thanh tra Bộ, Cục Quản lý xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật, Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực và Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế theo dõi, nghiên cứu.
2. Báo Giao thông vận tải có bài: Bộ Tư pháp sẽ thẩm định dự thảo Nghị định "cấm bán bia vỉa hè". Bài báo phản ánh: Dự thảo Nghị định quản lý sản xuất, kinh doanh bia (Bộ Công thương chủ trì soạn thảo) đang được đưa ra lấy ý kiến rộng rãi quần chúng nhân có một loạt quy định “trên trời”, vì không thể thực hiện như: Cấm bán bia trên vỉa hè, không bán bia cho người dưới 18 tuổi, bán bia cho người có biểu hiện say, người đang có bệnh lý về lạm dụng rượu bia, phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú...
Dự thảo nghị định này một lần nữa cho thấy sự xa rời thực tiễn khiến những văn bản quy phạm pháp luật đứng trước nguy cơ chưa ra đời đã lạc hậu. Gần như ngay lập tức, người dân liên tưởng đến những quy định “trời ơi” trước đó, chẳng hạn như thấp bé nhẹ cân, ngực lép không được đi xe máy, chỉ được bán thịt lợn trong vòng 8 tiếng kể từ khi giết mổ, quy định về sử dụng vòng hoa trong đám tang... Hay mới đây nhất là quy định cấm bán rượu bia sau 22h đêm.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật theo dõi.
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài: Kết hôn giả để đi Mỹ rồi lại xin hủy. Bài báo phản ánh: TAND tỉnh Phú Yên vừa chấp nhận yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật của anh Nguyễn Tấn Trương.
Anh Trương và chị Linda kết hôn với nhau năm 2006, có đăng ký kết hôn nhưng thực chất chỉ là kết hôn giả tạo nhằm mục đích xuất cảnh ra nước ngoài. Theo tài liệu xác minh tại Sở Tư pháp tỉnh Phú Yên, việc tổ chức đăng ký kết hôn giữa anh Trương và chị Linda không đúng trình tự, thủ tục theo quy định tại Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực theo dõi.
4. Báo Bảo vệ pháp luật có bài: Chi cục Thi hành án Dân sự huyện Đại Từ có hay không việc cậy chức, lộng quyền để đàn áp dân? Bài báo phản ánh: Theo đơn thư phản ánh của bà Ngô Thị Hạt trú tại phố Đình, thị trấn Hùng Sơn, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên nêu rõ: Ngày 27/08/2008, ông Trịnh Văn Hào cùng vợ là Lê Thị Tám trú tại xóm Bãi Cải, xã Tiên Hội, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên có chuyển nhượng cho gia đình bà lô đất diện tích 115m2 tại xóm phố Dầu, huyện Đại Từ cùng một lô đất diện tích 90m2 đã có (hợp đồng chuyển nhượng của ông Trịnh Văn Quang và ông Hào) tại xóm Trung Na, xã Tiên Hội, huyện Đại Từ với giá trị cả hai lô đất trên là 400 triệu đồng, hai bên đã có cam kết với nhau và được UBND xã Tiên Hội công nhận tại Biên bản giải quyết ngày 24/10/2008. Tuy nhiên, quá trình chuyển nhượng không được thực hiện đã dẫn đến tình trạng kiện tụng giữa bà Hạt với vợ chồng ông Hào.
Trong khi đang khởi kiện ra tòa thì ngày 27/03/2012, bà Hạt nhận được thông báo của Chi cục Thi hành án dân sự (THADS) huyện Đại Từ do chấp hành viên Bế Văn Cương ký về việc “yêu cầu gia đình bà Hạt phải nộp trả GCNQSD đất nếu không sẽ bị cưỡng chế”.
Ngày 05/04/2012 bà Hạt đã làm đơn khiếu nại đến Tổng Cục THA, Cục THADS tỉnh Thái Nguyên, Chi cục THADS huyện Đại Từ, UBND huyện Đại Từ…
Ngày 16/04/2012 ông Nguyễn Văn Trung, Chi cục trưởng, Chi cục THA huyện Đại Từ đã có quyết định giải quyết khiếu nại số: 01/QĐ-CCTHA và xin lỗi gia đình bà Hạt về việc Chấp hành viên Bế Văn Cương chưa điều tra xác thực, đã ra Quyết định số: 05/QĐ-THA ngày 22/12/2011 đối với việc kê biên quyền sử dụng đất không đúng theo quy định của pháp luật...
Tại bản án dân sự phúc thẩm của TAND tỉnh Thái Nguyên đã tuyên “giao dịch chuyển nhượng QSD đất…giữa vợ chồng ông Hào, bà Tám và ông Hoàng, bà Hạt là giao dịch vô hiệu. Buộc vợ (chồng) ông Trịnh Văn Hào và bà Lê Thị Tám phải có trách nhiệm thanh toán cho vợ (chồng) ông Phùng Văn Hoàng và bà Ngô Thị Hạt số tiền là: 825 triệu đồng (tám trăm hai mươi lăm triệu đồng chẵn) và ông Phùng Văn Hoàng, bà Ngô Thị Hạt phải có trách nhiệm trả cho ông Hào, bà Tám 02 giấy CNQSD đất …”…
Tuy nhiên, ngày 09/01/2014, Chi Cục THA huyện Đại Từ đã ký hợp đồng thẩm định giá với Chi nhánh Thẩm định Việt Bắc để tiến hành bán đấu giá lô đất mà theo bà Hạt là ông Nguyễn Văn Trung lạm dụng quyền hạn và có hành vi trái pháp luật.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Tổng Cục thi hành án dân sự kiểm tra thông tin, theo dõi, chỉ đạo xử lý đúng pháp luật.
II- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo Diễn đàn doanh nghiệp có bài: Nâng cao năng lực cạnh tranh: “Rào” cao mấy cũng phải vượt. Bài báo phản ánh: Hiện nay, các đạo luật của ta đều phải chờ nghị định, thông tư hướng dẫn của Chính phủ hoặc các bộ mới có thể được áp dụng trong thực tế. Thậm chí, trong nhiều trường hợp, hướng dẫn còn “siết” Luật, trái luật... Điển hình, Nghị định 209/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định “DN mới thành lập có đầu tư, mua sắm tài sản cố định, máy móc thiết bị” sẽ được áp dụng phương pháp khấu trừ thuế - tức là được sử dụng hóa đơn giá trị gia tăng. Thế nhưng, khi Bộ Tài chính ban hành thông tư hướng dẫn nghị định này thì “siết” lại, quy định DN phải đầu tư mua sắm máy móc thiết bị, nhà xưởng có giá trị 1 tỷ đồng trở lên thì DN mới thuộc đối tượng được sử dụng hóa đơn giá trị gia tăng. Riêng việc xác định thời điểm có hiệu lực khi sang nhượng nhà, một việc tưởng chừng quá đơn giản nhưng giữa Bộ luật Dân sự và Luật Nhà ở cũng “đá” nhau. Luật Nhà ở quy định thời điểm có hiệu lực là khi hợp đồng đã được công chứng, Luật Dân sự quy định phải tiến hành thủ tục sang tên, nộp thuế trước bạ. Như vậy, khi tranh chấp, áp dụng luật nào, đến giờ vẫn chưa ngã ngũ.
Từ trước đến nay, các Luật, pháp lệnh (sau đây gọi chung là Luật) ở nước ta đang được xây dựng theo nguyên tắc "Luật khung". Đó là hệ thống pháp luật có những biểu hiện cơ bản sau đây:
Một là, các văn bản luật có tính chất “khung”, có nhiều điều khoản chỉ dừng lại ở những quy định mang tính nguyên tắc hoặc chung nhất, chưa đạt đến một sự điều chỉnh cụ thể, rõ ràng và đầy đủ đến mức cần thiết, do vậy chưa thể áp dụng ngay vào thực tiễn. Đó là một thực tế không thể phủ nhận. Còn nhớ, trước đây, sau khi Quốc hội thông qua một đạo luật, nguyên Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An đã nói: "Luật khung, luật ống thế này thì quản lý được gì?"
Hai là, cần có các văn bản quy phạm pháp luật có giá trị pháp lý thấp hơn quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành luật. Quan trọng hơn, những văn bản có giá trị thấp hơn nhằm hướng dẫn thi hành luật lại quá nhiều. Do đó, người dân và cộng đồng DN đã và đang như sa vào "một rừng luật"!
Ba là, nội dung của các luật chưa đầy đủ để có cơ sở quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành; do vậy, không ít trường hợp văn bản quy định chi tiết không chỉ dừng lại ở việc cụ thể hóa các điều luật đã có mà còn phải có thêm những quy định mới.
Việc áp dụng nguyên tắc “luật khung” phù hợp với nền kinh tế nước ta trong 20 năm qua vì các quan hệ xã hội – đối tượng điều chỉnh của luật - chưa hoàn thiện và ổn định, do đó, tính dự báo không cao; trình độ làm luật nói chung và của một số Ban soạn thảo còn thấp; áp lực rất lớn từ chương trình lập pháp hàng năm nhằm đáp ứng yêu cầu cấp bách trong quản lý kinh tế, xã hội; chưa có một quy trình lập pháp khoa học, việc quyết định xây dựng và ban hành một đạo luật chưa thực sự dựa trên những đề án đã được chuẩn bị kỹ càng về mặt chính sách và những định hướng nội dung điều chỉnh. Tuy nhiên, nguyên tắc "luật khung" tất yếu dẫn đến hệ quả pháp lý không tốt, tạo ra sự thiếu minh bạch nghiêm trọng, gây phức tạp và khó khăn cho quá trình thực thi luật, phần nào kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế, văn minh pháp lý và tiến bộ xã hội.
Trước hết, "luật khung" tạo ra một hệ thống pháp luật gồm nhiều tầng nấc, nhiều cấp độ văn bản quy phạm pháp luật có giá trị pháp lý khác nhau giữa lý thuyết và thực tế. Hiện nay, theo lý thuyết thì: Hiến pháp > Luật > Nghị định > Thông tư hướng dẫn. Song, trong thực tế thì ngược lại: một số điều của Hiến pháp chưa có hiệu lực thực tế nếu chưa có Luật. Luật ban hành chưa đi vào cuộc sống nếu chưa có Nghị định. Nghị định cũng bị "treo" nếu chưa có Thông tư hướng dẫn. Do đó trong thực tế cuộc sống Hiến pháp < Luật < Nghị định < Thông tư hướng dẫn hay nói cách khác, thông tư hướng dẫn của các Bộ, cơ quan ngang bộ là văn bản QPPL "to nhất".
Thứ hai, "luật khung" tạo ra một hệ thống pháp luật thiếu minh bạch, làm giảm niềm tin của người dân vào pháp luật. Đúng như đánh giá của Bộ Tư pháp "tình trạng nợ đọng văn bản quy định chi tiết thi hành luật, pháp lệnh vẫn đang là nguyên nhân hạn chế hiệu lực thực tế của cả hệ thống pháp luật; chưa có cơ chế kiểm soát chặt chẽ việc xây dựng, ban hành thông tư dẫn đến nhiều văn bản không phù hợp với thực tế, còn hiện tượng thiên về thuận lợi cho cơ quan quản lý, chưa tôn trọng đầy đủ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức".
Thứ ba, "luật khung" tạo ra một hệ thống pháp luật thiếu thống nhất, thiếu đồng bộ, có những mâu thuẫn, chồng chéo, gây khó khăn, phức tạp trong triển khai thi hành và áp dụng luật.
Tuy nhiên, xoá bỏ hoàn toàn các văn bản quy định chi tiết như hiện nay là không khả thi. Vì vậy, trước hết, cần hạn chế việc ban hành các thông tư hướng dẫn của các Bộ và cơ quan ngang Bộ. Theo đó, đề nghị sửa lại điểm h khoản 2 Điều 3 dự thảo Luật như sau: "h)Thông tư của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ đối với những luật được ban hành lần đầu và Pháp lệnh của UBTVQH". Điều đó có nghĩa là, việc ban hành thông tư hướng dẫn của các Bộ, cơ quan ngang Bộ chỉ được phép thực hiện với những luật mới ban hành lần đầu và pháp lệnh của Uỷ ban thường vụ Quốc hội. Bởi, với những văn bản đó, đối tượng điều chỉnh còn nhiều biến động, khó có thể dự báo ngay trong văn bản luật.
Đối với những Luật sửa đổi hoặc Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật đã ban hành và đi vào cuộc sống đã có đủ điều kiện để luật hoá những quy định của Nghị định, chuyển nội dung các thông tư hướng dẫn vào Nghị định của Chính phủ. Do đó, không cần có thông tư hướng dẫn. Hơn nữa, giới hạn phạm vi của Thông tư hướng dẫn là nhằm mục đích hạn chế một bước tình trạng "luật khung"; thu hẹp dư địa của lợi ích cục bộ, lợi ích nhóm thông qua việc ban hành thông tư hướng dẫn.
2. Báo Vietnam.net có bài: Phương Tây "ra tay" tiếp với Nga. Bài báo phản ánh: Liên minh châu Âu (EU) đã chính thức thông qua vòng trừng phạt mới chống lại Nga liên quan tới những cáo buộc nước này "gây bất ổn miền Đông Ukraina."
Chủ tịch Hội đồng châu Âu Herman Van Rompuy đã ra tuyên bố có đoạn: "Một gói các biện pháp trừng phạt mới chống lại Nga đã được hội đồng thông qua, nặng hơn các biện pháp trừng phạt được thông qua hôm 31/7. Tùy tình hình mà EU sẽ xem xét thực hiện trừng phạt toàn bộ hay một phần".
Các biện pháp trừng phạt mới sẽ có hiệu lực trong vòng vài ngày tới, và nhiều khả năng sẽ gây tác động xấu tới quá trình thẩm định lệnh ngừng bắn và kế hoạch hòa bình tại Ukraina.
Theo biện pháp trừng phạt mới này, nhiều công ty quốc doanh của Nga có doanh thu hàng năm hơn 27 tỷ USD đều nằm trong danh sách.
Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev cảnh báo rằng nếu các đối tác Phương Tây "tiếp tục kích động sử dụng vũ lực trong các mối quan hệ quốc tế," Moscow sẽ đáp trả "không tương xứng" đối với bất cứ biện pháp trừng phạt mới nào, trong đó nhiều khả năng sẽ là đóng không phận.