I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Giao thông vận tải có bài Vụ HH Diễm Hương: Bộ Tư pháp yêu cầu xử lý trách nhiệm cục NTBD. Bài báo phản ánh: Cục Kiểm tra Văn bản Quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp) vừa có văn bản gửi Bộ trưởng Bộ VHTT&DL trước việc Cục NTBD không thu “lệnh cấm vận” đối với hoa hậu Diễm Hương và một số lãnh đạo không thừa nhận nội dung sai trái của công văn 131. Đồng thời, đề nghị thông báo kết quả xử lý Công văn số 131 cho Cục KTVB theo quy định của Chính phủ.
Theo Cục Kiểm tra Văn bản Quy phạm pháp luật (KTVB), do việc Cục NTBD không thực hiện việc thu hồi, huỷ bỏ Công văn số 131 và một số phương tiện thông tin đại chúng phản ánh tại cuộc họp báo ngày 11/4/2014 của Bộ VHTT&DL có một số cá nhân lãnh đạo cấp vụ thuộc Bộ VHTT&DL đã không thừa nhận nội dung sai trái của Công văn số 131 và có một số phát ngôn không phù hợp, trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao, Cục trưởng Cục KTVB - Bộ Tư pháp kết luận về tính hợp pháp của Công văn số 131.
Theo đó, Công văn số 131 chứa nội dung mang tính QPPL, đã vi phạm Luật Ban hành văn bản QPPL và Nghị định số 24/2009/NĐ-CP, Nghị định số 40/2010/NĐ-CP của Chính phủ; vi phạm các quyền, lợi ích hợp pháp của công dân được quy định tại Hiến pháp năm 2013; Việc ban hành văn bản bằng hình thức công văn với nội dung nêu trên là trái với thẩm quyền của Cục NTBD.
Trong văn bản gửi Bộ VH-TT-DL, Cục KTVB đề nghị Bộ trưởng Bộ VHTT&DL chỉ đạo hủy bỏ Công văn 131 và áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả của “lệnh cấm”.
Kịp thời áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả do việc ban hành và thực hiện Công văn số 131 gây ra đối với xã hội cũng như đối với công dân Lưu Thị Diễm Hương.
Ngoài ra, căn cứ vào nội dung, tính chất, mức độ trái pháp luật và hậu quả mà Công văn số 131 đã gây ra và trên cơ sở tính chất, mức độ lỗi của các công chức đã tham mưu, ban hành văn bản, xem xét trách nhiệm của tập thể, cá nhân, trong đó có trách nhiệm của người đứng đầu Cục NTBD trong việc ban hành Công văn số 131 theo quy định của Nghị định số 40/2010/NĐ-CP và của pháp luật về cán bộ, công chức.
Cục KTVB chỉ rõ, trong Hồ sơ lữu trữ tại Cục cho thấy, việc ban hành Công văn số 131 có nội dung trái pháp luật của Cục NTBD không phải là lần đầu tiên. Trước đây, Cục NTBD đã ban hành Công văn số 283 ngày 18/5/2007 có nội dung cấm học sinh, sinh viên các trường VH-NT biểu diễn, tham gia biểu diễn tại các quán bar, vũ trường, quán Karaoke… xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của học sinh, sinh viên các trường VH-NT buộc Cục KTVB phải yêu cầu hủy bỏ. Gần đây, dư luận đã phản ánh văn bản của Cục NTBD cấm thi “Nữ hoàng Biển” đã bị thua kiện Công ty TNHH Quảng cáo và Truyền thông Rồng Việt ở cấp sơ thẩm TAND tỉnh Khánh Hoà…
2. Báo Tuổi trẻ Online có bài Có CMND, hộ khẩu nhưng không phải công dân Việt Nam. Bài báo phản ánh: Chuyện hi hữu xảy ra với hai anh em có cha là người Thái Lan, mẹ là người Việt Nam tại xã Tân Thới Nhì, huyện Hóc Môn, TP.HCM.
Bà L.T.K.P. (41 tuổi) khóc ròng kể với chúng tôi: bà kết hôn cùng chồng là công dân Thái Lan vào năm 1992. Năm 1993, bà sinh con đầu lòng là T.V. và năm 1995 sinh con thứ hai là K.T.. Cả hai lần đi làm khai sinh cho con, khi cán bộ địa phương hỏi chọn quốc tịch nào, bà nghĩ đơn giản rằng việc ghi quốc tịch cũng giống như ghi họ của con theo cha nên bà chọn quốc tịch Thái Lan. Từ khi các con sinh ra và lớn lên, mọi chuyện cứ êm đềm trôi đi, cả hai con của bà đều là những học sinh giỏi qua các cấp học.
Vụ việc chỉ phát sinh phức tạp khi T.V. làm hộ chiếu phổ thông chuẩn bị đi du học theo chương trình học bổng được tài trợ thì bị Phòng quản lý xuất nhập cảnh (PA72) Công an TP.HCM từ chối. Cán bộ tiếp nhận hồ sơ tại đây yêu cầu T.V. phải qua Sở Tư pháp TP để cải chính giấy khai sinh hoặc nhập quốc tịch Việt Nam, vì quốc tịch Thái Lan thì không thể cấp hộ chiếu Việt Nam được.
Bà P. đã làm đầy đủ thủ tục theo hướng dẫn của Sở Tư pháp TP để làm hồ sơ nhập quốc tịch cho hai con. Tuy nhiên nộp hồ sơ từ ngày 7-9-2012, giấy hẹn của Sở Tư pháp ghi thời gian trả lời kết quả là ngày 7-2-2013 mà tới nay vẫn không có hồi âm. Mỗi lần bà tới hỏi thì những người có trách nhiệm tại đây lại trả lời chưa có kết quả, chờ thông báo sau. “Tôi là mẹ, tôi có lỗi khi ghi quốc tịch cho các con mà không tính toán hết thiệt hơn cho tương lai con mình. T.V. đã lỡ một cơ hội đi du học, đây là cơ hội cuối cùng của cháu để kịp đi du học theo chương trình học bổng của trường, vậy mà chờ hoài không biết có được nhập quốc tịch Việt Nam hay không. Nếu bỏ lỡ cơ hội của cháu, tôi ân hận, xót xa lắm!” - bà P. nói trong nước mắt.
Trao đổi về trường hợp này, ông Nguyễn Văn Vũ - trưởng phòng hộ tịch, quốc tịch Sở Tư pháp TP - cho biết: “Chúng tôi tiếp nhận hồ sơ xin nhập quốc tịch và dựa trên thời gian xử lý hồ sơ của từng cơ quan liên quan để ra lịch hẹn. Chúng tôi đã xác minh hồ sơ từ Công an TP.HCM, sau đó báo cáo gửi UBND TP. Từ báo cáo và hồ sơ xin nhập quốc tịch, UBND TP sẽ gửi toàn bộ hồ sơ qua Bộ Tư pháp để bộ này trình Chủ tịch nước ra quyết định cuối cùng. Chúng tôi đã làm đúng quy định, đầy đủ và hoàn thành trách nhiệm của mình. Bộ Tư pháp tự thông báo cho người gửi hồ sơ về việc quyết định có cho nhập quốc tịch hay không và đăng tải danh sách trên website của bộ. Chúng tôi chỉ nhận được thông báo để quản lý chứ không có trách nhiệm báo cho người gửi hồ sơ xin nhập quốc tịch. Lý do vì sao tới nay chưa có kết quả thì tôi không rõ”.
Về việc vì sao hai anh em T.V. không phải là công dân Việt Nam mà vẫn được cấp hộ khẩu, chứng minh nhân dân (CMND), ông Vũ nói: “Theo quy định, giấy khai sinh là giấy tờ gốc của một công dân, mọi giấy tờ khác có liên quan tới công dân đó phải phù hợp với nội dung giấy khai sinh đã ghi. Do đó, hai công dân có giấy khai sinh ghi quốc tịch Thái Lan thì họ là công dân Thái Lan. Công dân Thái Lan nhưng có hộ khẩu, CMND là không đúng”.
Được biết ngày 8-4-2014, Cục Hộ tịch, quốc tịch Bộ Tư pháp có văn bản trả lời bà P. với nội dung: ngày 3-6-2013, Bộ Tư pháp đã có văn bản gửi Sở Tư pháp TP.HCM đề nghị xác minh về việc các con bà P. đã được Công an TP.HCM cấp giấy CMND và sự không đồng nhất về quốc tịch trong đơn xin nhập quốc tịch Việt Nam, tờ khai lý lịch với phiếu lý lịch tư pháp nhưng Bộ Tư pháp chưa nhận được văn bản trả lời của Sở Tư pháp TP. Vì vậy Cục Hộ tịch, quốc tịch đã chuyển đơn cho Sở Tư pháp TP để xem xét, trả lời. Tuy nhiên theo bà P., cho tới ngày 23-4, sau nhiều lần liên lạc trực tiếp, qua điện thoại, thậm chí gặp trực tiếp lãnh đạo Sở Tư pháp TP để hỏi về trường hợp của các con bà nhưng bà vẫn chưa nhận được câu trả lời.
3. Báo Công an nhân dân có bài Công chứng HĐ chuyển nhượng BĐS: Đi công chứng như… đi trên dây. Bài báo phản ánh: Theo quy định của pháp luật hiện nay, khi chuyển nhượng bất động sản, chỉ cần công chứng hợp đồng chuyển nhượng mà không phải thông qua UBND cấp phường, xã như trước đây. Đơn giản hóa thủ tục này tuy có giảm bớt phiền hà cho dân nhưng cũng dễ bị kẻ xấu lợi dụng để chiếm đoạt tài sản như làm giả giấy tờ rồi ra công chứng một cách trót lọt.
Mặt khác, tâm lý chung của người dân khi nhận chuyển nhượng bất động sản mà đã ra công chứng là an tâm. Nhưng trên thực tế, việc công chứng hợp đồng chuyển nhượng bất động sản hiện nay là “may nhờ rủi chịu” và Công chứng viên (CCV) cũng như Tổ chức công chứng (TCCC) đều cho rằng mình vô can…
Từ thực tế cho thấy, chiêu thức mà kẻ gian "qua mặt" CCV phổ biến nhất hiện nay là làm giả giấy tờ (chủ yếu bất động sản), Chứng minh nhân dân (CMND) rồi thuê người đóng giả chủ sở hữu để mua bán, chuyển nhượng nhằm chiếm đoạt tài sản của nạn nhân.
Không chỉ có người sống bị mạo danh mà ngay cả người chết hàng năm trời cũng không yên.
Hầu hết các vụ lừa đảo liên quan đến công chứng thì CCV đều vô can. Lý do mà CCV (cũng như của TCCC) đưa ra là họ đã chứng kiến việc hai bên ký tên và lăn tay đúng với dấu vân tay trong CMND mà hai bên xuất trình. Còn việc giấy CMND có giả hay không thì họ không thể biết được.
Mặt khác, khi tới phòng công chứng thì các bên phải tự tìm hiểu và chịu trách nhiệm trước pháp luật về hành vi của mình. Ai làm sai thì phải chịu trách nhiệm, ai bị lừa thì… ráng chịu chứ không thuộc lỗi của CCV!
Qua tìm hiểu của chúng tôi, cũng phải công bằng mà nói, những lý lẽ mà CCV và TCCC đưa ra không phải là để phủ nhận trách nhiệm mà đó là một thực tế rất đáng lo ngại trong hoạt động công chứng hiện nay. Bởi lẽ, trước đây, khi trao đổi với chúng tôi về vấn nạn làm giả giấy tờ, Thượng tá Nguyễn Hồng Quang, Trưởng phòng Kỹ thuật hình sự, Công an TP HCM cho biết, mỗi năm, Phòng Kỹ thuật hình sự tiếp nhận khoảng 700-800 vụ trưng cầu giám định và qua đó đã phát hiện khá nhiều vụ làm giả. Loại giấy tờ làm giả nhiều nhất lần lượt là giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và sở hữu nhà, CMND, giấy đăng ký xe và giấy phép lái xe, các loại văn bằng…
Để phân biệt giấy tờ thật hay giả bằng mắt thường thì gần như không thể. Còn sử dụng kính lúp (phóng to gấp 20 lần trở lên), nếu là mộc giả khi nhìn vào thì mọi người sẽ thấy chữ in trên mộc sẽ có những răng cưa, còn thật thì không. Hình Quốc huy nếu giả thì rất nhạt còn thật thì trông rất nét. Tuy nhiên, cách phân biệt này chỉ mang tính chất tương đối vì trên thực tế có những loại giấy tờ được làm giả rất cao siêu, phải có những thiết bị máy móc của cơ quan chuyên ngành thì mới có thể phát hiện được.
Trong khi đó, rảo qua các phòng công chứng chúng tôi ghi nhận nhiều CCV chỉ xem giấy tờ qua loa, thậm chí còn không cả nhìn mặt người đến công chứng thì làm sao phát hiện ra giấy tờ giả. Và trên thực tế hiếm có trường hợp nào người sử dụng giấy tờ giả bị CCV phát hiện. Cho nên, lời khuyên của những người có trách nhiệm là khi người dân giao dịch mua bán tài sản có giá trị lớn như nhà cửa, đất đai thì cần phải tìm hiểu cặn kẽ nguồn gốc của tài sản và chủ sở hữu là cách đề phòng tối ưu nhất.
Vậy tìm hiểu bằng cách nào? Còn nhớ trước đây, khi còn quy định việc mua bán, chuyển nhượng nhà đất phải thông qua UBND cấp phường, xã thì để đảm bảo người thật, tài sản thật thì người mua chỉ cần đến UBND phường để hỏi là có thể biết được ngay tình trạng của tài sản. Còn nay, khi giao dịch chỉ cần qua phòng công chứng nên việc tài sản này đã bán cho ai thì UBND phường hoàn toàn mù tịt. Cho nên kẻ gian có thể công chứng bán cho nhiều người (lần đầu giấy tờ thật, lần sau giấy tờ giả).
Thế là CCV cứ vậy mà chứng. Theo một điều tra viên của Đội 8, PC45, Công an TP HCM thì trên thực tế các vụ án đã xảy ra, CCV chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi có dấu hiệu rõ ràng là đã tiếp tay cho tội phạm, còn không thì không thể xử lý được họ. Về mặt dân sự, CCV chỉ chịu trách nhiệm khi công chứng tài sản đã bị ngăn chặn. Tuy nhiên, để tự cứu mình, nhiều TCCC sau đó phát đi công văn "đính chính" rồi phủi trách nhiệm luôn. Người bị thiệt hại kiện ra tòa nhưng vụ việc thường kéo dài và phần thắng lại nghiêng về TCCC.
Trong một diễn biến khác, từ thời điểm tháng 6/2006 trở về trước, theo quy định của pháp luật thì một trong những điều kiện được phép tham gia giao dịch bất động sản là không có tranh chấp, không bị kê biên. Để đảm bảo thực thi, các TCCC thường yêu cầu các cá nhân, tổ chức xuất trình giấy xác nhận tình trạng nhà không bị tranh chấp, kê biên có xác nhận của UBND cấp phường, xã. Tuy nhiên, sau đó Thông tư liên tịch số 04/2006/YYLT/BTP-BTNMT giữa Bộ Tư pháp và Bộ Tài nguyên - Môi trường hướng dẫn việc công chứng, chứng thực hợp đồng… không quy định phải có giấy xác nhận này.
Từ đó, Sở Tư pháp TP HCM đã có Công văn số 2868/STP-BTTP gửi các phòng công chứng đề nghị rõ nguyên văn như sau: "Để giảm bớt thủ tục có thể gây phiên hà cho người dân, tăng cường trách nhiệm của người dân khi tham gia ký kết hợp đồng, giao dịch, kể từ nay, các phòng công chứng không yêu cầu xuất trình giấy xác nhận tình trạng nhà không bị tranh chấp, không bị kê biên có xác nhận của UBND cấp xã…
Tuy nhiên, cần bổ sung trong hợp đồng giao dịch bất động sản phải xác định rõ trách nhiệm của các bên: Bên bán, bên chuyển nhượng… cam kết tài sản giao dịch không có tranh chấp, không bị kê biên… và bên mua, nhận chuyển nhượng… cam kết tìm hiểu kỹ về tình trạng pháp lý của tài sản giao dịch".
Từ khi có văn bản này, các TCCC và CCV rất "mừng" vì họ đã đẩy hết trách nhiệm cho người cần công chứng. Và cũng kể từ đó, phiền hà có giảm thật nhưng mức độ rủi ro thì "tăng đột biến" - nhiều người đã sập bẫy kẻ bất lương, nhiều CCV đã bị "qua mặt".
Về phía người cần công chứng, họ cho rằng, theo quy định của pháp luật thì công chứng là việc CCV chứng nhận tính xác thực, tính hợp pháp của hợp đồng, giao dịch khác bằng văn bản mà theo quy định của pháp luật phải công chứng hoặc cá nhân, tổ chức tự nguyện yêu cầu công chứng. Do vậy mà CCV và TCCC phải chịu trách nhiệm trước việc chứng thực của mình chứ không thể đổ lỗi hết cho người cần công chứng được. Vì nếu như vậy, kể cả trong trường hợp CCV thừa biết là giấy tờ giả, người giả mà họ vẫn công chứng thì cũng không thể quy trách nhiệm được.
"Theo chúng tôi pháp luật cần phải có quy định đơn vị công chứng phải chịu trách nhiệm trong việc không phát hiện ra giấy tờ giả thì mới giải quyết tận gốc thực trạng này. Muốn vậy thì buộc TCCC phải trang bị máy móc cho đơn vị mình (như ngân hàng trang bị máy phát hiện tiền giả chẳng hạn) để phát hiện giấy tờ giả. Chứ cái kiểu tiền thì nhận (lệ phí công chứng) mà trách nhiệm thì không là không công bằng" - nhiều người dân nêu quan điểm.
II- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo VietnamNet có bài Bộ Giáo dục xin rút dự án 34 nghìn tỷ. Bài báo đưa tin: Bộ trưởng GD-ĐT Phạm Vũ Luận cho biết cần thời gian nghiên cứu về kinh phí thực hiện việc đổi mới chương trình và sách giáo khoa nên chưa trình dự án này ra QH tháng 5 tới.
Phiên họp của UB Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng QH sáng nay (25/4) dự kiến thảo luận thẩm tra dự án nghị quyết QH về đổi mới chương trình và sách giáo khoa.
Nhưng ngay từ đầu phiên họp, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận đã đích thân đọc công văn của Chính phủ xin hoãn trình dự án.
Bộ trưởng GD-ĐT nói: Việc chuẩn bị dự án nghị quyết QH về đổi mới chương trình và sách giáo khoa lần này Bộ tiến hành tương tự như lần chuẩn bị nghị quyết 40 QH khóa X cũng về đổi mới chương trình và sách giáo khoa.
Sau khi báo cáo UB Thường vụ tại phiên họp ngày 14/4, qua ý kiến của các thành viên và lãnh đạo Thường vụ, Bộ GD-ĐT cần hoàn thiện hồ sơ trình dự án này, trong đó bổ sung nội dung về kinh phí thực hiện và một số nội dung khác.
Riêng nội dung kinh phí, do tinh thần chỉ trình QH lần này để xin chủ trương nên chưa chuẩn bị. Vấn đề kinh phí cũng phải làm theo quy trình, được Bộ Tài chính và Kế hoạch - Đầu tư thẩm định để Chính phủ họp bàn. Trước đó còn phải lấy ý kiến của các cơ quan QH có liên quan, do đó cần thời gian chuẩn bị để đạt yêu cầu về chất lượng.
Bộ GD-ĐT sau khi xin phép và được Chính phủ đồng ý đã có văn bản gửi QH xin rút dự án nghị quyết này, chưa trình ra QH tại kỳ họp tới.
Bộ trưởng Phạm Vũ Luận cam kết sẽ cố gắng khẩn trương triển khai công việc cần thiết để hoàn thiện và trình dự án này ra QH sớm.
Chấp nhận đề nghị này, Chủ nhiệm UB Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng Đào Trọng Thi yêu cầu Bộ GD-ĐT cố gắng trình dự án này ra kỳ họp QH cuối năm nay.
Bên cạnh vấn đề kinh phí, ông Thi cũng đề nghị Bộ trưởng Phạm Vũ Luận chỉ đạo quan tâm hoàn chỉnh các nội dung khác, trong đó có việc tổng kết thực hiện nghị quyết 40.
2. Báo Điện tử Chính phủ đưa tin CPI 4 tháng tăng thấp nhất trong 10 năm. Theo Tổng cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 4 của cả nước chỉ tăng 0,08% so với tháng trước. Còn so với tháng 12/2013, CPI mới chỉ tăng 0,88%, mức thấp nhất trong vòng 10 năm trở lại đây.
Với mức tăng của CPI tháng 4 như trên, lạm phát tính theo năm đã tăng nhẹ lên 4,45% từ mức 4,39% trong tháng 3.
Ông Nguyễn Đức Thắng (Vụ trưởng Vụ Thống kê Giá-Tổng cục Thống kê) cho biết CPI tháng này tăng nhẹ là do giá cả các mặt hàng thiết yếu trên thế giới khá ổn định. Nguồn cung lương thực, thực phẩm trong nước dồi dào, giá các mặt hàng này ổn định hoặc giảm nhẹ. Bên cạnh đó, do bắt đầu vào mùa nắng nóng, giá dịch vụ đồ uống ngoài gia đình như bia hơi, nước ngọt tăng nhẹ… Giá xăng dầu được điều chỉnh tăng vào ngày 19/3 và điều chỉnh giảm vào ngày 31/3 và ngày 11/4 tính chung cả 3 đợt giá xăng tăng 180đ/lít… Giá gas tiếp tục giảm theo giá gas thế giới, mỗi bình gas 12kg giảm từ 16.000đ-20.000đ/bình tùy loại từ ngày 1/4/2014.