I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài: Hình sự hóa quan hệ dân sự: Làm sao hạn chế?
Theo báo, hình sự hóa quan hệ dân sự không phải là hiện tượng mới trong xã hội. Vì vậy, vấn đề được nhiều chuyên gia quan tâm nhất tại buổi tọa đàm do Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn phối hợp với Pháp Luật TP.HCM tổ chức chiều 2-7 vẫn là làm sao hạn chế chuyện này…
20 năm trước, tôi từng viết về hiện tượng này trên báo chí nhưng đến nay nó vẫn còn xảy ra. Thật đáng buồn vì vẫn còn những vụ việc mà hình phạt, nhà tù được vận dụng như một biện pháp đòi nợ, đòi tài sản thay vì để tòa án phân xử theo thủ tục tố tụng dân sự. Tòa án chưa thật sự tạo được niềm tin cho người dân để họ lựa chọn giải quyết các tranh chấp kinh tế, dân sự khi vẫn còn có những bản án không phải là công lý” - GS Phạm Duy Nghĩa (Trưởng khoa Luật Trường ĐH Kinh tế TP.HCM) chia sẻ.
Hy vọng hình sự hóa để nhanh thu hồi nợ: Ý kiến của GS Nghĩa làm không khí buổi tọa đàm sôi động hẳn. Theo luật sư Lương Văn Lý (Công ty Luật TNHH Việt Long Thăng), trên thực tế khi phát sinh tranh chấp kinh tế, dân sự, nhất là trong các tranh chấp đòi nợ, đòi tài sản, nhiều chủ nợ đã không chọn con đường khởi kiện ra tòa vì quá trình giải quyết của tòa thường chậm chạp, kéo dài, không biết khi nào mới lấy lại được tài sản. Vì vậy, họ tìm con đường ngắn nhất là tố giác tới cơ quan công an với hy vọng nếu vụ việc “được” hình sự hóa thì họ sẽ nhanh chóng thu hồi lại tài sản. “Họ cố tình muốn hình sự hóa. Tôi nói thẳng có những vụ mà đằng sau có “bóng dáng tư vấn” của các luật sư! Trong khi đó, thay vì xác minh đơn thư tố giác một cách cẩn trọng để xử lý đúng đắn, nhiều trường hợp cơ quan thực thi pháp luật lại không làm hết trách nhiệm”...
Luật sư Nguyễn Ngọc Bích (Công ty Luật OVB) thì cho rằng một nguyên nhân khác nữa dẫn tới hiện tượng này là pháp luật hình sự của nước ta vẫn còn chung chung. Tuy nhiên, theo luật sư Phan Trung Hoài (Đoàn Luật sư TP.HCM), nguyên nhân lớn nhất vẫn thuộc về trách nhiệm của những người tiến hành tố tụng, cơ quan tố tụng. “Tôi cho rằng nhận thức chủ quan và thái độ thượng tôn pháp luật của các cơ quan thực thi pháp luật mới là quan trọng nhất” - luật sư Hoài khẳng định.
Làm sao để tránh bị “rủi ro”?: “Vậy làm sao để các cá nhân, doanh nghiệp tránh được việc bị hình sự hóa?” - nhà báo Nguyễn Vạn Phú (Tổng Thư ký tòa soạn Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn) đặt câu hỏi.
Ông Phú vừa dứt lời, luật sư Nguyễn Ngọc Bích đáp ngay: “Theo tôi, khi làm hợp đồng, các bên nên viết rõ nội dung rằng đây là giao dịch dân sự, khi có tranh chấp gì thì cam kết không yêu cầu xử lý hình sự”. Tuy nhiên, GS Phạm Duy Nghĩa không tán đồng bởi theo ông, việc có xử lý hình sự hay không không phụ thuộc vào ý chí của các bên đương sự mà phụ thuộc vào cơ quan tố tụng. Theo GS Nghĩa, trong các giao dịch hợp tác, làm ăn, trước hết các cá nhân và doanh nhân đều cần phải tìm hiểu rõ luật, biết rõ giới hạn cho phép để không vi phạm.
Luật sư Lương Văn Trung (Công ty Luật Bross & Partners) cũng cho rằng các doanh nhân phải hiểu luật và nên có luật sư tư vấn mỗi khi ký hợp đồng hợp tác làm ăn hay xảy ra tranh chấp. Gặp trường hợp nợ nần bị tranh chấp thì nên có thái độ thiện chí hợp tác giải quyết sự việc với đối tác và cơ quan chức năng để tránh bị quy kết là bỏ trốn hay cố tình chiếm đoạt tài sản...
Luật hóa quá trình “tiền tố tụng”?: Theo luật sư Phan Trung Hoài, hiện nay BLTTHS chưa có quy định điều chỉnh cụ thể về quá trình xác minh đơn thư tố giác tội phạm của người dân, hay còn gọi là quá trình “tiền tố tụng”. Mặc dù chưa khởi tố vụ án nhưng nhiều khi, cơ quan điều tra vẫn áp dụng các biện pháp như phong tỏa, cấm xuất nhập cảnh, thậm chí “mời ở lại để hợp tác điều tra”...
Để tránh việc này bị tùy tiện lạm dụng nhằm gây sức ép cho các cá nhân, doanh nghiệp, luật sư Hoài đề nghị tới đây khi sửa đổi BLTTHS, các nhà làm luật cần luật hóa quá trình “tiền tố tụng” này bởi càng rõ ràng về trình tự, thủ tục... thì càng hạn chế được việc làm oan, làm sai. Song song đó, luật sư Hoài cũng đề cập đến vai trò của luật sư: “Có những vụ tôi đi theo thân chủ đến làm việc với cơ quan điều tra thì bị mời ngay ra ngoài với lý do “đã khởi tố đâu mà luật sư tham gia”. Cần cho luật sư được tham gia ngay từ giai đoạn này”.
Còn theo GS Phạm Duy Nghĩa, tòa án cũng cần giải quyết án dân sự, kinh tế... nhanh chóng hơn, có phán quyết công bằng để tạo được niềm tin cho người dân.
(Nặng về hình luật: Từ thời xưa khi xuất hiện hệ thống luật thành văn, xã hội nước ta đã rất coi trọng hình luật, dùng hình luật để giải quyết các tranh chấp. Cứ có chuyện là dân tố lên quan. Trong tay có sẵn gậy gộc, thế là quan tra khảo, định tội. Cái truyền thống dùng hình luật để can thiệp vào tranh chấp dân sự này, đáng buồn là ngày nay vẫn chưa bị xóa sổ hẳn. Chưa kể, có khi nó còn được tạo điều kiện bởi những kiểu làm ăn buôn bán nhập nhằng, “sáng tối” không rõ ràng, minh bạch bởi chính các cá nhân, doanh nghiệp - GS PHẠM DUY NGHĨA, Trưởng khoa Luật Trường ĐH.
Hai xu hướng sai luật: Việc lạm dụng quy định, chế tài hình sự để giải quyết tranh chấp dân sự, kinh tế, hành chính... là một thực tế nhưng hiện nay cũng đang xảy ra chiều ngược lại là dân sự hóa, kinh tế hóa, hành chính hóa quan hệ hình sự. Cả hai chiều hướng này đều là áp dụng sai pháp luật hình sự - ThS PHAN ANH TUẤN, khoa Luật hình sự Trường ĐH).
2. Trang Xzone.vn có bài Kỷ luật trưởng thi hành án dân sự Tam Kỳ. Bài báo phản ánh: Đoàn giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Nam vừa công bố kết quả việc tổ chức thi hành án và giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo đối với một số vụ việc tại Chi cục Thi hành án dân sự TP.Tam Kỳ.
Ngày 22.9.2008, TAND TP.Tam Kỳ có 2 Quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời số 03 và 04 cấm Ngô Thị Thi (SN 1976 ở TP.Tam Kỳ) chuyển dịch quyền về tài sản đối với nhà nằm trên hai lô đất ở số A29, A30 đường Lý Thường Kiệt, phường An Mỹ, TP. Tam Kỳ cho người khác vì đang liên quan đến một vụ kiện dân sự trước đó của bà Nguyễn Thị Bông, bà Nguyễn Thị Hoa.
Nhưng, cùng ngày ông Lê Tấn Hùng, Chi cục trưởng Chi cục THADS TP.Tam Kỳ ký các quyết định thi hành án chủ động số 269 và 270 thụ lý thi hành các quyết định số 03 và 04 của TAND TP.Tam Kỳ rất khó hiểu...
Hành vi trái pháp luật của Lê Tấn Hùng sau đó bị cơ quan chức năng phát hiện và vào cuộc điều tra. Ngày 15.10.2009, TAND tỉnh Quảng Nam đã có bản án sơ thẩm khẳng định việc làm của Lê Tấn Hùng khi chưa có quyết định hủy biện pháp khẩn cấp tạm thời là trái pháp luật, xâm phạm đến quyền lợi của các nguyên đơn. TAND tỉnh Quảng Nam cũng tuyên hủy hai hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất ở hai lô đất số A29, A30 giữa Ngô Thị Thi với vợ chồng ông Trần Văn Thanh và Lê Thị Trâm do UBND TP.Tam Kỳ ký cấp.
Không những vậy, ông Lê Tấn Hùng còn liên quan đến đơn tố cáo vụ thi hành án mua bán đất và nhà của vợ chồng ông Nguyễn Văn Hoàng và Huỳnh Thị Nguyệt với vợ chồng ông Nguyễn Minh Kỳ và Nguyễn Thị Thúy Kiều ở số 308 Trần Cao Vân, TP.Tam Kỳ.
Với những sai phạm, vi phạm pháp luật của Lê Tấn Hùng đã gây dư luận xấu tại địa phương, làm mất niềm tin đối với nhân dân. Chính hành vi trái pháp luật của Lê Tấn Hùng còn khiến cho người dân có đơn khiếu nại, tố cáo khắp nơi gây mất tình hình an ninh trật tự địa phương nữa. Vậy mà, UBKT Thành ủy Tam Kỳ lại kết luận “không có gì” rất khó hiểu.
Tuy nhiên, ngày 5.7.2012, Chi cục Thi hành án dân sự TP.Tam Kỳ mà đứng đầu là Lê Tấn Hùng, đã họp, bỏ phiếu và 100% phiếu thống nhất không kỷ luật ai, chỉ đề nghị kiểm điểm rút kinh nghiệm, hết sức vô lý. Vậy ai đã “bảo kê” dung túng cho những sai phạm có hệ thống, có mục đích của Lê Tấn Hùng từ trước tới nay, dư luận đặt câu hỏi.
Từ đây, Đoàn giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Nam, đã vào cuộc vạch trần những sai phạm của ông Lê Tấn Hùng ra trước pháp luật. Theo kết luận, trong tổ chức thi hành án, quyết định liên quan đến quyền lợi của công dân, Lê Tấn Hùng đã ký các văn bản cho chuyển nhượng quyền sử dụng 2 lô đất ở A29 và A30 là hành vi cố ý làm trái quy định pháp luật làm vụ việc kéo dài, phát sinh đơn thư khiếu nại, tố cáo nhiều nơi làm ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự trên địa bàn TP.Tam Kỳ và ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của những người được THA cần phải được xử lý nghiêm túc đối với Lê Tấn Hùng.
Chưa hết, những sai phạm của Lê Tấn Hùng và Nguyễn Đức Dũng (cấp dưới của Hùng) đã được Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Nam kết luận và đề nghị Cục Thi hành án dân sự Quảng Nam xử lý nhưng Cục Thi hành án dân sự Quảng Nam lại giao cho Chi cục Thi hành án dân sự TP.Tam Kỳ xử lý là không đảm bảo quy định về xử lý kỷ luật công chức của Nghị định 34 của Chính phủ, đã tạo dư luận không tốt trên địa bàn TP.Tam Kỳ, ảnh hưởng đến niềm tin của nhân dân vào tính nghiêm minh của pháp luật.
Về kết luận “không có gì” của UBKT Thành ủy Tam Kỳ đối với Lê Tấn Hùng, Đoàn giám sát kiến nghị UBKT Tỉnh ủy Quảng Nam xem xét, kiểm tra lại kết luận của UBKT Thành ủy Tam Kỳ đối với vi phạm của Lê Tấn Hùng nhằm kiểm điểm làm rõ trách nhiệm của đảng viên trong công tác lãnh đạo, điều hành hoạt động thi hành án dân sự ở địa phương; kịp thời có hình thức xử lý theo quy định của Điều lệ Đảng đối với những đảng viên có sai phạm.
3. Báo Điện tử Chính phủ đưa tin Tích hợp cơ sở dữ liệu về giao dịch bảo đảm. Bài báo phản ánh: Chiều 2/7, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chủ trì buổi họp về việc thực hiện Đề án cơ sở dữ liệu về giao dịch bảo đảm.
Cuộc họp có sự tham gia của đại diện lãnh đạo các Bộ Tư pháp (chủ trì thực hiện Đề án), Tài nguyên và Môi trường, Giao thông vận tải, Ngân hàng Nhà nước, Tài chính, Văn phòng Chính phủ, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam…
Năm 2013 là năm đầu tiên thực hiện Đề án cơ sở dữ liệu về giao dịch bảo đảm. Trong đó, giai đoạn 1 kéo dài tới năm 2015 và giai đoạn 2 kết thúc vào năm 2020, nhằm hướng tới xây dựng một bộ cơ sở dữ liệu hoàn thiện.
Tại cuộc họp, đại diện các bộ, ngành đều khẳng định tính cần thiết trong việc thực hiện Đề án nhằm công khai, minh bạch tài sản, tăng cường cơ hội tiếp cận khai thác thông tin về tài sản, tránh rủi ro khi xác lập các giao dịch liên quan đến tài sản.
Bên cạnh đó, cơ sở dữ liệu về giao dịch bảo đảm cũng góp phần thực hiện cải cách hành chính, giảm thiểu thời gian lẫn chi phí cho người dân và doanh nghiệp trong tra cứu, khai thác thông tin về tình trạng pháp lý của tài sản.
Lãnh đạo các bộ, ngành cũng tập trung làm rõ hơn việc sử dụng thông tin quyền sử dụng đất (do Bộ Tài Nguyên và Môi trường quản lý) và các bất động sản khác trong cơ sở dữ liệu về giao dịch đảm bảo theo hướng các bộ, ngành phối hợp khai thác thông tin tài sản liên quan đến các giao dịch tài sản.
Cho ý kiến về Đề án, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc lưu ý việc thực hiện Đề án này không phải là xây dựng lại dữ liệu thông tin về các loại hình tài sản từ đầu mà chỉ là tích hợp thông tin từ các bộ, ngành (đã có sẵn cơ sở dữ liệu mà Bb, ngành đó xây dựng, quản lý). Bộ Tư pháp tập trung quản lý các thông tin đã được tích hợp này.
Qua ý kiến của đại diện các bộ, ngành, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng hoàn toàn có cơ sở để thực hiện thành công việc tích hợp cơ sở dữ liệu về giao dịch bảo đảm, mang lại lợi ích cho người dân, doanh nghiệp, đáp ứng được yêu cầu hội nhập với khu vực và thế giới.
Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành rà soát lại cơ sở dữ liệu mà ngành mình quản lý để sử dụng cho việc tích hợp cơ sở dữ liệu về giao dịch đảm bảo; quan tâm tới việc đào tạo nhân lực quản lý cơ sở dữ liệu giao dịch đảm bảo.
Trước hết các bộ, ngành cần tích hợp trước các thông tin liên quan đến giao dịch phổ biến đối với các động sản, bất động sản, quyền sử dụng đất để tạo thuận tiện cho người dân, doanh nghiệp…
II- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo Kinh té Đô thị đưa tin: Ngày 2/7, tại Hà Nội, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang - Trưởng Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp (CCTP) T.Ư đã chủ trì buổi làm việc với Đảng ủy Công an T.Ư về đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 2/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược CCTP đến năm 2020 theo Kế hoạch số 25-KH/CCTP của Ban Chỉ đạo CCTP T.Ư về tổng kết Nghị quyết số 49-NQ/TW. Thứ trưởng Thường trực Bộ Công an Đặng Văn Hiếu đã báo cáo với Chủ tịch nước về kết quả quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW trong lực lượng Công an nhân dân (CAND).
Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã biểu dương Đảng ủy Công an, lãnh đạo Bộ Công an và lực lượng CAND đã có nhiều cố gắng, đạt được nhiều kết quả quan trọng trong công tác CCTP thời gian qua; Đồng thời yêu cầu tiếp tục khẩn trương, tổ chức nghiên cứu, đề ra những biện pháp cụ thể để đẩy mạnh thực hiện chủ trương CCTP trong lực lượng CAND thời gian tới. Tổ chức triển khai thực hiện tốt Kế hoạch số 25-KH/CCTP của Ban chỉ đạo CCTP T.Ư. Qua tổng kết, Đảng ủy Công an cần làm rõ những kết quả, ưu điểm, hạn chế, khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết; đồng thời tham mưu, đề xuất với Bộ Chính trị và Ban Chỉ đạo sửa đổi những vấn đề không còn phù hợp; bổ sung những nhiệm vụ, giải pháp mới để đẩy mạnh việc thực hiện chiến lược CCTP đến năm 2020 và những năm tiếp theo.
2. Trang VietnamNet có bài Lý lịch đen của Phó Chủ tịch Ngân hàng Bảo Việt. Bài báo phản ánh: Ông Lê Trung Hưng, Phó Chủ tịch thường trực Ngân hàng Bảo Việt trước đây từng làm việc trong ngành Hải quan, và từng bị khởi tố về hành vi “Nhận hối lộ”, “Lợi dụng ảnh hưởng với người có chức vụ quyền hạn để trục lợi”, đã bị Tòa án nhân dân TP.HCM tuyên phạt 3 năm tù về những hành vi nói trên.
Thế nhưng, trong hồ sơ đề nghị Ngân hàng nhà nước chấp thuận Danh sách ứng cử viên làm thành viên Hội đồng quản trị do Ngân hàng Bảo Việt cung cấp thì ông Lê Trung Hưng chưa từng có tiền án.
Ngày 26/12/2008, Ngân hàng nhà nước Việt Nam đã có văn bản số 3209/QĐ-NHNN về việc “chuẩn y bầu, bổ nhiệm thành viên hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Tổng giám đốc của ngân hàng Bảo Việt".
Theo như quyết định này, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã quyết định chuẩn y, bổ nhiệm ông Lê Trung Hưng làm thành viên Hội đồng quản trị.
Sau khi bà Nguyễn Thị Phúc Lâm thôi giữ chức vụ Chủ tịch HĐQT đến nay, phía Ngân hàng Bảo Việt vẫn không thể bầu được Chủ tịch HĐQT mới. Mọi hoạt động của ngân hàng này được điều hành bởi 4 ủy viên HĐQT và ông Hưng là một trong 3 phó chủ tịch thường trực, kiêm Chủ tịch hội đồng tín dụng.
Thế nhưng, bản lý lịch của ông Hưng do Tổng cục Hải quan cung cấp cho VietNamNet: trước thời điểm về làm việc tại Ngân hàng Bảo Việt, ông Hưng từng giữ nhiều chức vụ trong Tổng cục Hải quan. Và trong thời gian làm việc trong ngành Hải quan, ông Hưng đã từng bị khởi tố về hành vi “Nhận hối lộ”, “Lợi dụng ảnh hưởng với người có chức vụ quyền hạn để trục lợi”. Cá nhân ông Hưng cũng đã bị Tòa án nhân dân TP.HCM tuyên phạt 3 năm tù về những hành vi nói trên.
Từ ngày 6/5/1996, ông Hưng được bổ nhiệm làm Phó trưởng phòng Điều tra chống buôn lậu. Thời gian này, vì có dư luận xấu nên theo yêu cầu của ông Phan Văn Dĩnh – Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan, Hải quan Bình Định đã buộc phải điều động ông Hưng sang làm nhiệm vụ phó Hải quan cửa khẩu Sa Kỳ (Quảng Ngãi).
Thời gian sau đó, ông Hưng lại tiếp tục được bổ nhiệm với vị trí Trưởng phòng Điều tra chống buôn lậu. Khi nắm giữ một vị trí đầy quyền lực trong ngành hải quan, ông Hưng tiếp tục bị phản ánh liên quan đến vấn đề tiêu cực. Bởi vậy, đầu năm 1998, Tổng cục Hải Quan đã điều động ông ra làm việc tại Tổng cục Hải quan. Thời gian này, ông Hưng dính líu đến vụ án buôn lậu Tân Trường Sanh; cơ quan chức năng cũng tiến hành làm rõ mối quan hệ giữa ông Hưng với Phan Ngọc Lâm (Giám đốc Công ty TNHH Anh Lâm, bị C15 khởi tố, bắt tạm giam vì liên quan trong đường dây buôn lậu Tân Trường Sanh).
Từ tháng 7/1998 đến 5/2000, ông Hưng được giao chức vụ Đội trưởng đội kiểm soát Hải quan cơ động trên biển số 2 tại Đà Nẵng. Thời gian này, vụ án Tân Trường Sanh được mở rộng điều tra và có nhiều thông tin cho rằng ông Hưng liên quan đến đường dây này. Bởi vậy nên Ban cán sự Đảng và lãnh đạo Tổng cục Hải quan đã yêu cầu ông Hưng phải làm kiểm điểm, làm rõ mối quan hệ giữa ông Hưng với Trần Quang Vũ (con Trần Đàm trong vụ án Tân Trường Sanh).
Đặc biệt, ngày 30/10/2002, cơ quan CSĐT công an tỉnh Tiền Giang phối hợp với Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm về ma túy và công an Hà Nội tiến hành bắt khẩn cấp đối với ông Lê Trung Hưng về hành vi “nhận hối lộ”. Ông Hưng là đối tượng bị bắt liên quan trực tiếp đến vụ án Ngô Đức Minh về tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy.
Với những hành vi vi phạm pháp luật rõ ràng, ngày 28/6/2004, Tòa án nhân dân TP. HCM đã tuyên phạt ông Lê Trung Hưng 3 năm tù về tội “Lợi dụng ảnh hưởng với người có chức vụ quyền hạn để trục lợi". Bị cáo Hưng được hưởng án treo, thời gian thử thách là 3 năm.
Sau khi rời khỏi Tổng cục Hải quan, ông Hưng bước sang nhiều lĩnh vực kinh doanh. Và, ngân hàng Bảo Việt chính là điểm dừng chân của Lê Trung Hưng với nhiều vị trí quan trọng.
Với quá khứ như vậy nhưng trong hồ sơ đề nghị Ngân hàng nhà nước chấp thuận Danh sách ứng cử viên làm thành viên Hội đồng quản trị do Ngân hàng Bảo Việt cung cấp thì ông Lê Trung Hưng chưa từng có tiền án.
Dư luận đặt câu hỏi, Ngân hàng Bảo Việt, Tập đoàn Bảo Việt, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài Chính… và các cơ quan chức năng làm sao lại để lọt lý lịch nhân sự như thế khi đưa vào vị trí quan trọng của ngân hàng với 52% vốn Nhà nước?
Các cơ quan chức năng cần điều tra làm rõ để làm trong sạch bộ máy và củng cố lòng tin trong nhân dân.