I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Về Góp ý Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992: Báo Nhân dân điện tử có bài Xác định rõ chế định Chính phủ và chính quyền địa phương trong Hiến pháp.
- Ngày 8-3, tại Hà Nội, Bộ Nội vụ phối hợp Văn phòng Chính phủ tổ chức Hội thảo về chế định Chính phủ và chính quyền địa phương trong Hiến pháp, phục vụ công tác sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1992. Ðồng chí Uông Chu Lưu, Ủy viên T.Ư Ðảng, Phó Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 dự.
Tại Hội thảo, các đại biểu đóng góp nhiều ý kiến nhằm thúc đẩy việc cải cách bộ máy tổ chức và hoạt động của Chính phủ và của chính quyền địa phương theo yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, xây dựng nền hành chính dân chủ, hiện đại, có hiệu lực, hiệu quả; phân công, phân cấp, phân quyền cụ thể, rõ ràng giữa T.Ư và địa phương và giữa các cấp chính quyền địa phương để phát huy vai trò tự quản, tự chủ, tự chịu trách nhiệm của từng cấp.
Ða số ý kiến phát biểu cho rằng, Chính phủ và chính quyền địa phương là một trong những chế định rất quan trọng, do đó trong Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 cần xác định đầy đủ và đúng đắn yêu cầu cần phải thể chế hóa ở tầm hiến định các quan điểm, đường lối đổi mới của Ðảng về Chính phủ và hệ thống hành chính nhà nước cũng như hiến định hóa các kết quả và thực tiễn về tổ chức hoạt động của Chính phủ và chính quyền địa phương, góp phần tích cực vào việc xây dựng một bản Hiến pháp có chất lượng tốt, phù hợp với tình hình mới.
Nhiều đại biểu cho rằng, Hiến pháp chỉ nên quy định "Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, thực hiện quyền hành pháp", không nhất thiết phải quy định "là cơ quan chấp hành của Quốc hội" (Ðiều 99). Vì Chính phủ đã thực hiện quyền hành pháp thì đương nhiên phải chấp hành Hiến pháp, chấp hành các Nghị quyết của Quốc hội và phải chịu trách nhiệm trước Quốc hội. Các đại biểu cũng đề nghị, cần tăng cường vai trò của Chính phủ, của Thủ tướng Chính phủ, trong đó Thủ tướng Chính phủ là người lãnh đạo, điều hành Chính phủ thực hiện quyền hành pháp và phải chịu trách nhiệm cá nhân trước Quốc hội.
Ðề cập các quy định về chính quyền địa phương trong Chương IX của Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, nhiều ý kiến cho rằng quy định như vậy còn sơ sài, chung chung. Theo quy định tại Ðiều 115 của Dự thảo "Việc thành lập HÐND và UBND ở các đơn vị hành chính lãnh thổ do luật định phù hợp với đặc điểm của từng đơn vị hành chính lãnh thổ và phân cấp quản lý". Về vấn đề này, nhiều đại biểu cho rằng, hiện nay chúng ta đang thực hiện Ðề án thí điểm không tổ chức HÐND tại một số quận, huyện, phường. Vậy, ở những nơi không tổ chức HÐND thì UBND được thành lập như thế nào. Ðiều này cần được quy định rõ trong Hiến pháp. Bên cạnh đó, các đại biểu cũng đề nghị cần nghiên cứu xem những loại hình đơn vị hành chính nào cần tổ chức HÐND và không cần tổ chức HÐND. Ðể làm được điều này, Bộ Nội vụ cần khẩn trương tổng kết Ðề án thí điểm không tổ chức HÐND huyện, quận, phường để làm cơ sở cho việc sửa đổi Hiến pháp năm 1992.
Phát biểu ý kiến tại hội thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nhấn mạnh, Chính phủ và chính quyền địa phương là chế định rất quan trọng trong tổ chức bộ máy Nhà nước. Do vậy, cần làm rõ chế định này trong Hiến pháp để xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân, tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân. Dự thảo quy định Chính phủ là cơ quan hành pháp, cơ quan hành chính cao nhất là hoàn toàn chính xác để đề ra chính sách, thực hiện chính sách và quản lý.
Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng, quy định về chính quyền địa phương cần phải thiết kế phù hợp nhằm thể hiện được tính tự chủ, độc lập và có sự giám sát trong quá trình hoạt động. Ðây là vấn đề lớn và còn có nhiều ý kiến khác nhau, nên cần phải được xem xét cụ thể, thấu đáo.
- Sáng 8-3, tại Hà Nội, Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam tổ chức hội nghị lấy ý kiến của Chủ tịch Ủy ban MTTQ các tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư góp ý vào Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992. Các đồng chí: Huỳnh Ðảm, Chủ tịch Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam; Vũ Trọng Kim, Ủy viên T.Ư Ðảng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam; Nguyễn Văn Pha, Phó Chủ tịch Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam, chủ trì hội nghị.
Phát biểu ý kiến khai mạc hội nghị, đồng chí Vũ Trọng Kim nêu rõ: Trong thời gian qua, Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo khác nhau nhằm lấy ý kiến của rộng rãi các tầng lớp nhân dân góp ý vào Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992. Trong thời gian tới, Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam sẽ tiếp tục tổ chức các hoạt động lấy ý kiến của các tầng lớp nhân dân, đồng thời đến hết tháng 9 có trách nhiệm tham gia tiếp nhận, tập hợp, tổng hợp đầy đủ các ý kiến góp ý của nhân dân và gửi về Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp.
Tại Hội nghị, các ý kiến tập trung góp ý vào Ðiều 9 quy định về MTTQ Việt Nam. Theo đó, hầu hết các đại biểu cơ bản nhất trí với nội dung của Ðiều 9 với những quy định thể hiện rõ vai trò của MTTQ Việt Nam trong đời sống xã hội hiện nay, đáng chú ý trong đó là chức năng giám sát, phản biện xã hội đối với hoạt động của cơ quan nhà nước, đại biểu dân cử và cán bộ, công chức, viên chức... Tuy nhiên, nhiều đại biểu đề nghị Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 cần nhấn mạnh MTTQ Việt Nam là một bộ phận của hệ thống chính trị và bổ sung MTTQ có nhiệm vụ tham gia xây dựng Ðảng, qua đó khẳng định rõ hơn nữa vai trò của MTTQ trong đời sống xã hội. Bên cạnh đó, cần nêu cụ thể và rõ nét hơn nữa chức năng giám sát và phản biện xã hội. Ðây là nhiệm vụ có ý nghĩa rất quan trọng, vì vậy cần được tiếp tục nghiên cứu để bổ sung những quy định cụ thể, phù hợp với chức năng, vai trò của MTTQ. Có ý kiến cho rằng, giám sát và phản biện là hoạt động có nội dung khác nhau, vì vậy không nên quy định chung trong một khoản mà cần tách hai chức năng này thành hai vấn đề riêng để qua đó có thể cụ thể hóa và có những quy định liên quan sát thực hơn.
Khoản 3, Ðiều 9 của Dự thảo quy định: Nhà nước tạo điều kiện để MTTQ Việt Nam, các tổ chức thành viên của Mặt trận và các tổ chức xã hội khác hoạt động. Về nội dung này, nhiều ý kiến đề nghị không nên dùng cụm từ "tạo điều kiện" mà cần thay bằng "bảo đảm" và đề nghị sửa như sau: Nhà nước bảo đảm để MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội hoạt động; và tạo điều kiện để các tổ chức thành viên khác hoạt động.
Có đại biểu đề nghị Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 cần có chương riêng về MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên để tránh sự dàn trải khi quy định về các tổ chức chính trị-xã hội, các tổ chức xã hội... Bên cạnh đó, Dự thảo có quy định về Công đoàn Việt Nam (Ðiều 10) nhưng lại không thấy đề cập Ðoàn TNCS Hồ Chí Minh, Hội LHPN Việt Nam...
Ðối với Ðiều 4 quy định về Ðảng Cộng sản Việt Nam, hầu hết các đại biểu khẳng định sự cần thiết, hợp lý và không thể thiếu được của Ðiều này trong Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 và cho rằng, đây là một tất yếu. Nhiều ý kiến nêu rõ, Dự thảo cần nhấn mạnh hơn nữa vai trò quan trọng hàng đầu, quyết định của Ðảng đối với những thắng lợi và sự phát triển của dân tộc Việt Nam. Có đại biểu đề nghị cần khẳng định trong Dự thảo như sau: Ðảng Cộng sản Việt Nam là lực lượng duy nhất lãnh đạo Nhà nước và xã hội.
Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 có một số Ðiều mới, trong đó, Ðiều 120 quy định về Hội đồng Hiến pháp. Về vấn đề này, hầu hết các ý kiến nhất trí với sự cần thiết thành lập Hội đồng Hiến pháp là cơ quan do QH thành lập. Tuy nhiên, Dự thảo quy định Hội đồng Hiến pháp chỉ có chức năng xem xét, kiến nghị đối với những văn bản quy phạm pháp luật là chưa tương xứng với vị trí của Hội đồng này. Vì vậy, Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp cần nghiên cứu, xem xét bổ sung Hội đồng Hiến pháp có chức năng bãi bỏ các văn bản vi phạm Hiến pháp.
Góp ý về Ðiều 54, một số đại biểu nhất trí với việc quy định nền kinh tế Việt Nam có nhiều thành phần kinh tế, cùng phát triển lâu dài, hợp tác, bình đẳng và cạnh tranh theo pháp luật... Tuy nhiên, cần tiếp tục khẳng định tầm quan trọng và vị trí của kinh tế nhà nước bởi trong thực tế phát triển nhiều năm qua, kinh tế nhà nước luôn có những đóng góp quan trọng trong những thời điểm khó khăn cũng như thuận lợi...
- Tại Hà Nội, Ban Thi đua - Khen thưởng T.Ư tổ chức Hội nghị góp ý vào Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992.
Tại hội nghị, các đại biểu tập trung góp ý vào những nội dung cụ thể liên quan chế độ chính trị; quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân và những vấn đề liên quan đến kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường.
Về chế độ chính trị, các ý kiến phát biểu đánh giá cao việc Dự thảo bổ sung và phát triển nguyên tắc "Quyền lực Nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp" (Ðiều 2). Ðồng thời cho rằng, kiểm soát quyền lực là nguyên tắc của Nhà nước pháp quyền để các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp thực thi có hiệu lực, hiệu quả chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình theo Hiến pháp và pháp luật, tránh việc lợi dụng, lạm dụng quyền lực. Các đại biểu cũng đề nghị, Dự thảo cần quy định cụ thể hơn các phương thức để nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng hình thức dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện, thông qua Quốc hội, HÐND và thông qua các cơ quan khác của Nhà nước (Ðiều 6).
Ðề cập nội dung liên quan đến quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân quy định trong Chương II của Dự thảo, các ý kiến thống nhất cho rằng, các quy định trong Chương II nhằm khẳng định giá trị, vai trò quan trọng của quyền con người, quyền công dân trong Hiến pháp là phù hợp và mang tính tiến bộ cao. Tuy nhiên, các đại biểu cũng đề nghị các quy định trong Chương II cần quy định cụ thể hơn nữa, tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình thực hiện.
Cùng với những nội dung nói trên, các đại biểu góp ý vào các vấn đề liên quan đến chế độ khen thưởng và các hình thức khen thưởng như huân chương, huy chương và danh hiệu vinh dự nhà nước đối với những người có đóng góp cho đất nước, cho xã hội (Khoản 12, Ðiều 75, Chương V).
HÐND thành phố Ðà Nẵng tổ chức hội nghị chuyên đề, đóng góp ý kiến vào Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992. Ðại diện lãnh đạo Thành ủy, UBND thành phố, thành viên đoàn đại biểu Quốc hội, HÐND và Tổ giúp việc về lấy ý kiến đóng góp Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 TP Ðà Nẵng tham dự hội nghị.
Tại hội nghị, các đại biểu cùng thảo luận, đưa ra nhiều luận cứ, phân tích cụ thể các chương, điều trong Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, trong đó tập trung vào các chương nói về chế độ chính trị; Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân; Quốc hội; Chủ tịch nước; Chính quyền địa phương... Nhiều ý kiến cùng thống nhất đề nghị bỏ cụm từ: không được "lợi dụng" một quyền hay hoạt động nào đó để làm một việc gì đó, nằm trong bốn Ðiều: 16, 25, 31, 64, vì đưa cụm từ này vào Hiến pháp dễ dẫn đến tình trạng suy diễn tùy tiện, ảnh hưởng đến quyền và làm suy giảm nội hàm của nội dung muốn cấm công dân. Khoản 2, Ðiều 16 đề nghị bỏ cụm từ "Không được lợi dụng quyền con người, quyền công dân", và sửa lại là: "Nghiêm cấm việc xâm phạm lợi ích quốc gia, lợi ích dân tộc, quyền, lợi ích hợp pháp của người khác". Khoản 3, Ðiều 31 đề nghị bỏ cụm từ "lợi dụng quyền khiếu nại tố cáo" và sửa lại là: "Nghiêm cấm việc trả thù người khiếu nại tố cáo. Nghiêm cấm việc vu khống, vu cáo làm hại người khác". Khoản 4, Ðiều 64 đề nghị bỏ cụm từ "lợi dụng hoạt động văn hóa, thông tin" và sửa lại là "Nghiêm cấm hành vi làm tổn hại lợi ích quốc gia, phá hoại nhân cách, đạo đức và lối sống tốt đẹp của người Việt Nam, truyền bá tư tưởng, xuất bản phẩm và các hình thức khác có nội dung phản động, đồi trụy, mê tín dị đoan".
- Ngày 8-3, tại Hà Nội, Bộ Y tế tổ chức lấy ý kiến cán bộ chủ chốt các đơn vị trực thuộc góp ý về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992. Các đại biểu cơ bản thống nhất, đồng tình với nội dung, bố cục của Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 như đề xuất của Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992. Ngoài ra, các đại biểu cũng đóng góp ý kiến đối với các điều bổ sung liên quan đến công tác y tế. Một số kiến nghị cụ thể được tập trung vào việc cần ban hành, bổ sung chính sách đầu tư cho y tế cơ sở; có cơ chế tài chính y tế, giá các dịch vụ y tế phù hợp; có chính sách khuyến khích đào tạo nhân lực y tế; khuyến khích phát triển công nghiệp dược, trang thiết bị y tế... Các đại biểu cũng góp ý Ðiều 22, Khoản 3 về quyền nhân thân cần gắn với việc hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người; vấn đề nghiên cứu y học, thuốc, trang thiết bị y tế trên cơ thể người. Bên cạnh đó, cần có biện pháp nâng cao hơn nữa quyền của người dân liên quan đến các hoạt động, chăm sóc sức khỏe nhân dân.
2. Báo Lao động có bài Dừng hoạt động Văn phòng Công chứng Quảng Ninh. Bài báo phản ánh: Tin từ Thanh tra tỉnh Quảng Ninh: UBND tỉnh vừa có công văn yêu cầu Sở Tư pháp tạm dừng thực hiện QĐ 1869/QĐ-UBND ngày 25.7.2012 về việc cho phép thành lập Văn phòng Công chứng Quảng Ninh (VPCCQN); đồng thời thông báo, yêu cầu VPCCQN (địa chỉ 28 đường Bái Tử Long, Cẩm Trung, TP.Cẩm Phả) tạm dừng hoạt động.
Quyết định của UBND tỉnh Quảng Ninh được đưa ra ngay sau khi Thanh tra tỉnh công bố kết luận thanh tra đối với văn phòng công chứng này - vốn có nhiều tiêu cực trong quá trình xin giấy phép thành lập. Theo Thanh tra tỉnh, tổ công tác của Sở Tư pháp đã chấm điểm không đúng cho một số tiêu chí đối với VPCCQN; trong khi đó, văn phòng công chứng này có hành vi không trung thực trong quá trình lập đề án xin thành lập văn phòng. Chính những tiêu cực này đã giúp ông Đặng Văn Minh - Trưởng VPCCQN - vượt qua 4 ứng viên khác trong việc xin giấy phép thành lập văn phòng công chứng.
3. Báo Người đưa tin có bài Vướng mắc khi không thể hủy bỏ hợp đồng đã công chứng. Bài báo phản ánh: Đó là trường hợp của gia đình anh Nguyễn Văn A. Bố mẹ A có chia đất cho hai anh em và hợp đồng tặng cho này được UBND xã X chứng thực vào hợp đồng theo quy định của pháp luật (thời điểm UBND xã có thẩm quyền chứng thực hợp đồng).
Nhưng sau khi Luật công chứng 2006 đã có hiệu lực thì anh em A lại muốn yêu cầu hủy bỏ hợp đồng đã chứng thực tại UBND xã trước đó. Khi gia đình A liên hệ với UBND xã X thì UBND xã từ chối việc hủy bỏ do không còn có thẩm quyền nữa và tư vấn nên liên hệ với Phòng công chứng ở địa phương. Gia đình A lại mang hồ sơ đến Phòng công chứng, tuy nhiên trưởng phòng công chứng cũng từ chối thực hiện với lý do trách nhiệm hủy bỏ thuộc về nơi chứng thực ban đầu.
Thực tế hợp đồng tặng cho của gia đinh anh A được chứng thực tại UBND xã X là thực hiện theo quy định của Nghị định cũ (NĐ75/2000/NĐ-CP) của chính phủ. Hiện nay, Luật công chứng và nghị định 79/2007/NĐ-CP đã phân biệt rõ ràng hai thủ tục công chứng và chứng thực. Theo đó, việc công chứng các hợp đồng, giao dịch theo quy định của pháp luật được chuyển giao cho các tổ chức công chứng còn UBND xã chỉ có thẩm quyền cấp bản sao từ sổ gốc, chứng thực sao từ bản chính hoặc chứng thực chữ ký.
Theo quy định trước đây tại Điều 44, Nghị định 75/2000/NĐ-CP về việc hủy hợp đồng theo yêu cầu của anh A thì: đối với hợp đồng đã được công chứng, chứng thực, thì việc sửa đổi, bổ sung một phần hoặc toàn bộ hợp đồng đó cũng phải được công chứng, chứng thực và việc công chứng, chứng thực đó có thể được thực hiện tại bất kỳ cơ quan nhà nước có thẩm quyền công chứng, chứng thực nào, trừ trường hợp quy định tại Điều 23 của Nghị định này (thẩm quyền địa hạt của cơ quan công chứng, chứng thực khi công chứng, chứng thực hợp đồng, giao dịch liên quan đến bất động sản trong địa phương).Quy định trên cũng được áp dụng đối với việc huỷ bỏ hợp đồng, nếu các bên giao kết yêu cầu công chứng, chứng thực việc huỷ bỏ hợp đồng đó.
Như vậy, nếu theo Nghị định số 75/2000/NĐ-CP thì khi hủy hợp đồng, giao dịch, người yêu cầu công chứng có thể yêu cầu tại bất kỳ cơ quan công chứng, chứng thực nào mà không phụ thuộc vào việc hợp đồng trước đó được công chứng, chứng thực ở đâu.
Trở lại với trường hợp của anh A, thực tế hiện nay chưa có văn bản nào hướng dẫn cụ thể về vấn đề này. Việc từ chối hủy bỏ hợp đồng chứng thực của UBND xã là hoàn toàn không trái luật bởi lẽ từ khi Luật công chứng có hiệu lực UBND xã không còn thẩm quyền chức thực giao dịch tương tự như của anh A nữa. Trong khi đó Phòng công chứng, Văn phòng công chứng cũng không thể hủy bỏ giao dịch mà UBND xã đã chứng thực.
Đây là một trong những trường hợp thực tế mà người dân đang vấp phải và không có hướng giải quyết. Thiết nghĩ cơ quan chức năng có thẩm quyền cần xem xét và có hướng dẫn cụ thể cho người dân, đề tình trạng này không còn xảy ra nữa và người dân sẽ không gặp khó khăn khi muốn hủy bỏ hợp đồng mà mình đã ký.