I- THÔNG TIN NỔI BẬT
Báo Nhân dân điện tử đưa tin Phiên họp thứ 12 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Ngày 9-10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (TVQH) tiếp tục phiên họp thứ 12, cho ý kiến về Tờ trình của Chính phủ về việc điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2012 và khóa XIII của QH.
Theo Tờ trình của Chính phủ, có năm văn bản quy phạm pháp luật được đề nghị điều chỉnh chương trình xây dựng, gồm: dự án Luật Đầu tư công, mua sắm công; dự án Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ; dự án Pháp lệnh Tín ngưỡng, tôn giáo (sửa đổi); dự thảo Nghị quyết của QH thực hiện Thừa phát lại và dự thảo Nghị quyết của QH về miễn thi hành án đối với những khoản thu cho Ngân sách Nhà nước không thể thi hành được tính đến ngày 1-7-2009.
Về Luật Đầu tư, mua sắm công, theo Tờ trình của Chính phủ, mặc dù đã được đưa vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2012, QH khóa XIII, nhưng do đầu tư và mua sắm công là hai lĩnh vực khác nhau, khó có thể ghép nội dung vào nhau để tạo thành một luật thống nhất, đồng thời việc soạn thảo nghị định hướng dẫn sau này cũng sẽ gặp khó khăn vì phạm vi cần quy định chi tiết thi hành rất rộng. Do vậy, Chính phủ đề nghị Ủy ban TVQH, QH cho phép tách nội dung đầu tư công để xây dựng Luật Đầu tư công và tách nội dung mua sắm công để xây dựng Luật Đấu thầu (sửa đổi). Việc tách và đổi tên Luật Mua sắm công là Luật Đấu thầu (sửa đổi) để phù hợp thực tế là quy định về mua sắm công trong dự thảo luật này thực chất là nội dung được thiết kế trên cơ sở sửa đổi Luật Đấu thầu (sửa đổi) hiện hành. Việc đổi tên luật cũng nhằm khắc phục cách hiểu khác cho rằng, Luật Mua sắm công được xây dựng để điều chỉnh các hoạt động mua sắm sử dụng vốn chi thường xuyên. Sau khi thảo luận, Ủy ban TVQH tán thành việc đưa dự án Luật Đầu tư mua sắm công ra khỏi chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2012 và tiếp tục nghiên cứu, xem xét việc tách thành hai luật riêng. Ủy ban TVQH cũng tán thành với đề nghị của Chính phủ cho phép bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2012 đối với dự án Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ.
Đối với đề nghị của Chính phủ về việc bổ sung dự thảo Nghị quyết của QH thực hiện Thừa phát lại và dự thảo Nghị quyết của QH về miễn thi hành án đối với những khoản thu cho Ngân sách Nhà nước không thể thi hành được tính đến ngày 1-7-2009 vào Chương trình chính thức năm 2012 để trình QH xem xét, thông qua theo trình tự, thủ tục rút gọn, sau khi thảo luận, Ủy ban TVQH không tán thành với đề nghị này của Chính phủ. Ủy ban TVQH cũng không tán thành với đề nghị của Chính phủ đưa dự án Pháp lệnh Tín ngưỡng, tôn giáo (sửa đổi) vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của QH khóa XIII để trình Ủy ban TVQH xem xét, thông qua vào năm 2014.
Cũng trong ngày làm việc hôm qua, Ủy ban TVQH đã cho ý kiến về việc chuẩn bị trình QH dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1992 và dự thảo Nghị quyết của QH về việc lấy ý kiến nhân dân về dự thảo Hiến pháp năm 1992 (sửa đổi).
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo điện tử Chính phủ có bài Bộ Tư pháp làm thường trực Hội đồng tư vấn cải cách TTHC. Bài báo đưa tin: Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã giao Bộ Tư pháp làm thường trực Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính. Bộ Tư pháp có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với Bộ Nội vụ, Văn phòng Chính phủ trình Thủ tướng Chính phủ quyết định kiện toàn Hội đồng.
Đồng thời, Thủ tướng cũng giao Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp với Văn phòng Chính phủ, Bộ Nội vụ nghiên cứu sửa đổi các văn bản pháp luật có liên quan về vấn đề chủ trì thực hiện nhiệm vụ kiểm soát thủ tục hành chính, cải cách thủ tục hành chính và tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị về quy định hành chính để đảm bảo tính ổn định, tránh gián đoạn trong thực hiện.
Đối với việc rà soát thủ tục hành chính trọng tâm năm 2012 theo Quyết định số 263/QĐ-TTg ngày 5/3/2012 của Thủ tướng Chính phủ, Thủ tướng yêu cầu các Bộ, cơ quan ngang Bộ được giao chủ trì thực hiện tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện phương án gửi Bộ Tư pháp thẩm định trước khi trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trước ngày 31/12/2012 và tổ chức thực hiện sau khi được phê duyệt.
Đối với việc rà soát theo kế hoạch hàng năm, các địa phương gửi kết quả rà soát về Bộ Tư pháp và các bộ, ngành theo phạm vi quản lý. Dựa trên kết quả rà soát của địa phương và kết quả rà soát hàng năm của Bộ, ngành, các Bộ, ngành theo phạm vi quản lý có trách nhiệm nghiên cứu, tổng hợp, xem xét xử lý theo thẩm quyền hoặc gửi Bộ Tư pháp thẩm định trước khi trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đối với phương án, sáng kiến không thuộc thẩm quyền xử lý.
Như Cổng Thông tin điện tử đã đưa tin, xét đề nghị của Bộ Tư pháp, Bộ Nội vụ và Văn phòng Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã đồng ý chuyển nhiệm vụ, bộ máy tổ chức làm công tác kiểm soát thủ tục hành chính từ Văn phòng Chính phủ về Bộ Tư pháp. Thời gian tới, Bộ Tư pháp sẽ trình Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định 93/2008/NĐ-CP ngày 22/8/2008 trong đó bổ sung Cục Kiểm soát thủ tục hành chính vào cơ cấu tổ chức của Bộ Tư pháp.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Cục Thi hành án tỉnh chây ì, đương sự kêu trời. Bài báo phản ánh: Chấp hành viên sai phạm được đình chỉ điều tra với lý do án đang được tiếp tục thi hành, trong khi thực tế thì ngược lại.
Ngày 9-10, ông Nguyễn Đông Xuân, ngụ khóm Vĩnh Tây 1, phường Núi Sam, thị xã Châu Đốc (An Giang), cho biết vừa nhận được văn bản của UBND tỉnh An Giang trả lời khiếu nại về việc không thi hành án cho ông trong suốt 11 năm qua. Theo văn bản này, UBND tỉnh An Giang cho biết đã chuyển đơn của ông đến Cục Thi hành án dân sự tỉnh này để xem xét, giải quyết.
Ông Xuân chỉ biết than trời bởi trước đó, Cục Thi hành án dân sự tỉnh An Giang thông báo với ông là đang chờ ý kiến chỉ đạo của Tổng cục Thi hành án dân sự (Bộ Tư pháp) và Ban Chỉ đạo thi hành án tỉnh về vụ thi hành án của ông. Đến nay, lần lượt các cơ quan liên quan đều cho biết “đã chuyển đơn về Cục…”. “Cục Thi hành án dân sự tỉnh đã chây ì không tổ chức thi hành án cho tôi. Tôi khiếu nại thì chỉ lên cấp trên, bây giờ cấp trên lại đẩy về Cục. Đá qua đá lại thế này thì án của tôi đến bao giờ mới được thi hành xong đây” - ông Xuân bức xúc.
Như Pháp Luật TP.HCM đã thông tin, tháng 10-2001, sau khi tòa buộc hai hộ dân tháo dỡ vật kiến trúc để giao trả hai nền nhà cho ông Xuân thì bà Trần Thị Lệ Thư (chấp hành viên Cục Thi hành án dân sự tỉnh An Giang) được phân công thi hành án. Tuy nhiên, bà Thư chỉ đến nhà các bị đơn ghi biên bản rồi bỏ đấy. Tháng 5-2003, bà Thư ghi vào bìa hồ sơ vụ thi hành án chữ “Xong - 5/2003” và ký tên, chuyển lưu trữ.
Cuối năm 2011, phát hiện ra sự vụ, cơ quan điều tra của VKSND Tối cao đã khởi tố bà Thư về tội không thi hành án. Tuy nhiên, sau đó VKSND Tối cao đã ra quyết định đình chỉ mọi hoạt động tố tụng đối với vụ án và đình chỉ điều tra đối với bà Thư với lý do hai bản án mà bà Thư “xếp xó” đang được tiếp tục thi hành.
Sau đó, bà Thư chỉ bị kỷ luật với hình thức khiển trách. Trong khi trên thực tế, việc thi hành hai bản án của ông Xuân cũng như khắc phục hậu quả vẫn giậm chân tại chỗ. Cục Thi hành án dân sự tỉnh An Giang, đơn vị chịu trách nhiệm thi hành án, vẫn án binh bất động. Vì vậy, ông Xuân đã gửi đơn đến các cơ quan chức năng yêu cầu phục hồi điều tra đối với bà Thư...
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Góp ý sửa đổi Luật Luật sư: Kiến nghị bãi bỏ thời hạn thẻ luật sư. Bài báo phản ánh: Tại hội thảo góp ý dự thảo sửa đổi, bổ sung Luật Luật sư do Đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM tổ chức vào sáng 9-10, nhiều ý kiến thống nhất đề xuất bãi bỏ quy định thẻ luật sư có thời hạn năm năm.
Luật sư Nguyễn Bảo Trâm (Đoàn Luật sư TP.HCM) nói việc đổi thẻ luật sư khi hết hạn gây lãng phí, tốn kém và mất thời gian. Thẻ luật sư không cần thiết quy định thời hạn mà chỉ nên cấp một lần duy nhất có giá trị công nhận tư cách luật sư vĩnh viễn. Qua đó, thẻ luật sư cũng thể hiện được thâm niên hành nghề của luật sư. Lý do đổi thẻ kỳ hạn năm năm/lần nhằm quản lý luật sư và quá trình hành nghề của họ là không thỏa đáng. Hoạt động hành nghề luật sư phải thường xuyên báo cáo và có nhiều cơ quan, tổ chức quản lý, kiểm tra, giám sát (đoàn luật sư, Liên đoàn Luật sư VN, tư pháp từ cấp xã - huyện - tỉnh đến Bộ Tư pháp, UBND cấp xã - huyện - tỉnh, TP, Chính phủ, cơ quan thuế, bảo hiểm…). Nếu luật sư bị kỷ luật xóa tên thì sẽ bị thu hồi thẻ, do đó không nên quá lo ngại vấn đề quản lý luật sư và thẻ luật sư.
Luật sư Nguyễn Văn Trung (Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM) cho rằng đặc điểm hành nghề luật sư không bị ràng buộc về độ tuổi, thời gian công tác như các chức danh tố tụng, nếu quy định năm năm phải đổi thẻ thì chẳng khác nào cơ quan quản lý nhà nước bổ nhiệm luật sư như bổ nhiệm cán bộ, công chức theo nhiệm kỳ. Thời hạn thẻ luật sư năm năm không giống nơi nào trên Trái đất.
Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cũng cảnh báo dự thảo thiếu các quy định giám sát đối với hoạt động của luật sư nước ngoài và các tổ chức hành nghề luật sư nước ngoài mặc dù từ trước đến nay đã có quy định giới hạn phạm vi hành nghề của tổ chức luật sư nước ngoài. Theo đó, luật sư nước ngoài không được tư vấn pháp luật VN (trừ trường hợp có bằng cử nhân luật của VN và đáp ứng đầy đủ các yêu cầu tương tự như luật sư VN), không được tham gia tố tụng, không được làm dịch vụ giấy tờ pháp lý, công chứng liên quan tới luật VN. Tuy nhiên, thực tế nhiều luật sư nước ngoài, chi nhánh công ty luật nước ngoài đã lách quy định, mượn danh nghĩa luật sư người Việt để trực tiếp tư vấn luật VN, còn luật sư Việt thực chất chỉ làm thư ký giúp việc.
Luật sư Nguyễn Hải Nam (Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM) cho rằng có sự bất bình đẳng trong quản lý đối với luật sư Việt Nam và luật sư nước ngoài. Đối với luật sư VN, bên cạnh sự quản lý của Bộ Tư pháp, Sở Tư pháp còn có Liên đoàn Luật sư VN và đoàn luật sư tham gia giám sát. Riêng với luật sư nước ngoài, tổ chức luật sư nước ngoài thì dự thảo chỉ quy định Bộ Tư pháp cấp giấy phép hành nghề/giấy phép thành lập, rồi đăng ký hoạt động với Sở Tư pháp. Như vậy, luật sư ngoại hoàn toàn không chịu sự giám sát của Liên đoàn Luật sư VN và đoàn luật sư các địa phương. Vì thế, dự thảo quy định luật sư nước ngoài phải tuân thủ quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư VN sẽ không có cơ chế đảm bảo thực thi vì không có tổ chức giám sát...
III- THÔNG TIN KHÁC
Báo Pháp luật và Xã hội có bài Luật cư trú sửa đổi : Còn ý kiến về tính vi Hiến. Bài báo phản ánh: Dự kiến, Luật Cư trú sửa đổi sẽ được trình Quốc hội thông qua vào năm 2013. Theo Bộ Công an (BCA), sau khi Luật Cư trú (LCT) có hiệu lực thi hành (ngày 1-7-2007), quyền tự do cư trú của công dân ghi nhận trong Hiến pháp được cụ thể hóa hơn bằng những quy định rõ ràng, thủ tục thông thoáng. Tuy nhiên, sau 5 năm thực hiện, LCT đã bộc lộ những sơ hở, bất cập, cần được sửa đổi bổ sung để đảm bảo hơn nữa quyền tự do cư trú và tăng cường công tác quản lý Nhà nước.
Chẳng hạn, Điều 20 Luật này quy định: Công dân cư trú liên tục tại TP đó (5 TP trực thuộc Trung ương) từ một năm trở lên và có chỗ ở hợp pháp, gồm nhà ở do thuê, mượn, ở nhờ, thì được đăng ký thường trú. Song, điều luật không quy định diện tích tối thiểu bao nhiêu m2/người đối với diện tích nhà cho thuê, mượn, ở nhờ. Dẫn đến nhiều trường hợp đã cho nhiều người nhập vào hộ khẩu của mình trong khi thực tế những người này không cư trú tại đây.
Bên cạnh đó, Điều 20 cũng quy định: Những người vào làm trong các doanh nghiệp (DN) theo chế độ hợp đồng không xác định thời hạn thì được đăng ký thường trú ngay vào TP trực thuộc Trung ương. Đây chính là kẽ hở khi trong thời gian qua các cơ quan chức năng đã phát hiện một số DN lợi dụng quy định này để ký hợp đồng lao động không xác định thời hạn cho cả những người không thuộc DN mình.
Ngoài ra, một số nội dung quy định của LCT quá đơn giản về thủ tục hành chính cũng gây khó khăn cho công tác quản lý nhân khẩu, hộ khẩu của lực lượng CA. Bởi, Luật chưa có định nghĩa về hộ gia đình và việc quy định tách hộ quá dễ. Cứ 18 tuổi trở lên có nhu cầu xin tách hộ là được tách hộ, dẫn đến 1 gia đình có nhiều sổ hộ khẩu và CQCA phải lập nhiều túi hồ sơ hộ khẩu; nhiều hộ chỉ là “ảo” trên sổ hộ khẩu nhưng thực tế vẫn sống chung trong một nhà, gây khó khăn, tốn kém cho CA cơ sở trong việc quản lý số hộ “ảo” này. BCA đang được giao nhiệm vụ soạn thảo LCT sửa đổi. Mục đích chính là siết nhập cư vào 5 TP trực thuộc Trung ương (Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, TP HCM và Cần Thơ) với những điều kiện đăng ký thường trú chặt chẽ hơn.
Theo thống kê, 5 TP trực thuộc Trung ương hiện có tổng số dân khoảng 18 triệu người (chiếm hơn 20% dân số cả nước). Theo BCA, việc sửa đổi bổ sung LCT lần này sẽ theo hướng quy định tăng thời gian tạm trú từ 1 năm lên 3 năm; tăng diện tích mặt sàn chỗ ở tối thiểu (người/m2) lên 5m2/người đối với các trường hợp đăng ký thường trú vào chỗ ở do thuê, mượn, ở nhờ. Điều này dự kiến áp dụng cho cả 5 TP.
Theo Thiếu tướng, GS.TS Nguyễn Ngọc Anh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, BCA, riêng đối với nội thành Hà Nội, LCT dự kiến quy định phải có chỗ ở hợp pháp là nhà thuộc sở hữu hoặc được cho thuê lâu dài và đã tạm trú liên tục tại chỗ ở đó từ 2 năm trở lên. Tuy nhiên, hiện những quy định trên đang có nhiều ý kiến trái chiều.
Theo đại biểu Trần Du Lịch, Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội TP HCM thì không nên gắn việc quản lý trị an với việc quản lý cư trú khi sửa LCT. Ông Lịch cho rằng, trước khi đặt vấn đề sửa LCT, bàn việc cấm hay mở quyền cư trú, nên đặt vấn đề tăng quyền tự chủ cho chính quyền đô thị thông qua việc xây dựng, ban hành Luật Chính quyền địa phương trước. Trong chính quyền địa phương có chính quyền đô thị và họ có điều chỉnh cư trú cho phù hợp với điều kiện đặc thù của từng đô thị.
Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, BCA Trần Thế Quân, thành viên cơ quan soạn thảo cũng xác nhận rằng, có một số ý kiến rằng việc siết chặt nhập cư tại các TP lớn là trái với Hiến pháp. Tuy nhiên theo ông Quân: “Các quy định này không vi phạm về quyền chỗ ở, không ảnh hưởng đến quyền tự do cư trú của công dân, bởi công dân có quyền tự do cư trú nhưng phải tuân theo quy định pháp luật”.
Còn LS Lê Đức Tiết, Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ - Pháp luật, UBTƯMTTQ Việt Nam cho rằng, các nước trên thế giới cũng đều có quyền tự do cư trú. Đó là quyền cơ bản của con người được quy định trong Hiến pháp và Việt Nam cũng vậy. Tại các nước như: Mỹ; Pháp; Anh… không phải ai cũng cư trú được ở Thủ đô mà phải có những điều kiện kèm theo nhất định. Bởi nếu tập trung quá đông ở Thủ đô sẽ dẫn đến tình trạng quá tải.
Trong khi đất đai tại nhiều khu vực khác lại quá trống và thiếu vắng. Từ đó, LS Tiết cho rằng, LCT không vi Hiến. “Vì Nhà nước phải có chủ trương điều hành dân số để làm sao dân số không tập trung quá đông tại một nơi mà phải phân bổ đồng đều” - ông nói và bổ sung rằng: “Ai cũng có quyền tự do nhưng không được xâm phạm đến quyền tự do của người khác. Tự do theo những quyền của con người được quy định trong Hiến pháp nhưng phải tuân thủ theo quy định của pháp luật”.