Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, sáng 25/6, với 435/435 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (bằng 91% tổng số đại biểu Quốc hội), Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính.
Chỉ sửa đổi, bổ sung những quy định thực sự cấp bách
Trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính, trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến về dự án Luật tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, về phạm vi sửa đổi, bổ sung, việc xây dựng dự thảo Luật lần này được thực hiện theo trình tự, thủ tục rút gọn, với định hướng xuyên suốt là chỉ sửa đổi, bổ sung những quy định thực sự cấp bách, có tính chất kỹ thuật, nghiệp vụ, nhằm tháo gỡ các vướng mắc, bất cập phát sinh từ thực tiễn, nhất là các vấn đề liên quan đến sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy hành chính nhà nước, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý vi phạm hành chính và đơn giản hóa trình tự, thủ tục hành chính.
Những nội dung có thể làm ảnh hưởng, tác động lớn đến quyền, nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức hoặc thay đổi nguyên tắc đang được triển khai ổn định trên thực tiễn thì chưa điều chỉnh trong đợt sửa đổi lần này.
Về một số nội dung cụ thể của dự thảo Luật, Bộ trưởng cho hay, về thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính, đa số đại biểu Quốc hội có ý kiến đề nghị giữ nguyên thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính như quy định hiện hành, chỉ tăng thời hiệu xử phạt đối với vụ việc vi phạm do cơ quan tiến hành tố tụng chuyển đến để thực hiện ý kiến của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Trong đó, một số ý kiến đề nghị chỉnh lý lại cách thức quy định để bảo đảm phù hợp hơn.
Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật được chỉnh sửa theo hướng chỉ tăng thời hiệu đối với mỗi loại vi phạm trong các lĩnh vực hiện hành thêm 1 năm (từ 1 năm lên 2 năm và từ 2 năm lên 3 năm) trong trường hợp xử phạt đối với hồ sơ cơ quan do cơ quan tiến hành tố tụng chuyển đến, thay vì quy định chung là 3 năm như dự thảo Luật trình Quốc hội.
Một số ý kiến đề nghị quy định tăng thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính trong một lĩnh vực như thương mại điện tử, cạnh tranh, an toàn thực phẩm. Về nội dung này, Chính phủ cho biết, việc quy định thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính cần được xác định trên cơ sở tính chất, mức độ vi phạm và đặc thù của từng lĩnh vực quản lý nhà nước là hoàn toàn phù hợp.
Thực tiễn cho thấy, một số lĩnh vực như thương mại điện tử, không gian mạng, an toàn thực phẩm, cạnh tranh thường có hành vi vi phạm được thực hiện tinh vi, có phạm vi tác động lớn, thời gian phát hiện chậm. Do đó, đề xuất tăng thời hiệu xử phạt là có cơ sở và sẽ được nghiên cứu, đánh giá tác động khi sửa đổi toàn diện Luật.
Tuy nhiên, trong lần sửa đổi, bổ sung lần này, bám sát quan điểm, định hướng sửa đổi có trọng tâm, tập trung vào những nội dung cấp bách, dự thảo Luật chưa điều chỉnh thời hiệu đối với các lĩnh vực cụ thể như thương mại điện tử, vi phạm trên không gian mạng, cạnh tranh, an toàn thực phẩm hay giao thông đường bộ. Các lĩnh vực này hiện vẫn áp dụng thời hiệu xử phạt 1 năm, trừ khi đã được quy định khác trong pháp luật chuyên ngành.
Các đại biểu tại phiên họp sáng 25/6.
Nội dung này sẽ được rà soát, tổng kết thực tiễn để đề xuất điều chỉnh phù hợp khi sửa đổi toàn diện Luật Xử lý vi phạm hành chính trong thời gian tới.
Bảo đảm tính khả thi, hiệu quả khi triển khai xử lý vi phạm hành chính bằng phương thức điện tử
Về ứng dụng công nghệ thông tin trong xử phạt vi phạm hành chính, một số ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị cần quy định rõ hơn về tiêu chuẩn kỹ thuật hệ thống, bảo đảm tính bảo mật, khả năng liên thông và đồng bộ dữ liệu; xác định rõ trách nhiệm bảo mật thông tin, cơ chế xử lý khi không áp dụng đúng quy trình công nghệ số.
Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật chỉnh lý theo hướng bổ sung các yêu cầu tuân thủ quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính, pháp luật về giao dịch điện tử và pháp luật có liên quan; trong đó việc bảo đảm các yêu cầu về việc thu thập, lưu trữ, khai thác, sử dụng dữ liệu phải bảo đảm tính toàn vẹn, xác thực, an toàn, đúng mục đích, phạm vi theo quy định của pháp luật; kết nối hệ thống, chia sẻ dữ liệu, cung cấp thông tin chính xác, kịp thời phục vụ quản lý nhà nước và giám sát của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền đã được quy định cụ thể tương ứng với từng nội dung, quy trình, trình tự, thủ tục.
Một số ý kiến đề nghị bổ sung quy định về cơ chế khiếu nại, giải quyết vướng mắc, chính sách hỗ trợ người dân ở vùng khó khăn tiếp cận dịch vụ công trực tuyến; xây dựng hành lang pháp lý đầy đủ, tổ chức đào tạo, hướng dẫn nghiệp vụ, phân bổ nguồn lực, bố trí nhân sự công nghệ thông tin, đầu tư hạ tầng kỹ thuật và có lộ trình áp dụng cụ thể sau khi Luật được thông qua...
Về nội dung này, Chính phủ cho biết, dự thảo Luật đã quy định nguyên tắc mở tại Điều 18a, cho phép thực hiện xử lý vi phạm hành chính trên môi trường điện tử nếu đáp ứng điều kiện về kỹ thuật, hạ tầng, thông tin. Theo đó, việc ứng dụng các loại công nghệ vào quy trình xử lý như lập biên bản, xác minh hành vi vi phạm không bị giới hạn bởi Luật mà có thể triển khai ngay trong thực tế, tùy thuộc vào điều kiện kỹ thuật của từng ngành, từng địa phương.
Các nội dung chi tiết như điều kiện về cơ sở hạ tầng, kỹ thuật, thông tin, quy trình xử phạt trên môi trường điện tử, các điều kiện, trách nhiệm khác sẽ được Chính phủ quy định cụ thể tại Nghị định quy định chi tiết.
Các vấn đề như tổ chức đào tạo, hướng dẫn nghiệp vụ, phân bổ nguồn lực, bố trí nhân sự công nghệ thông tin, đầu tư hạ tầng kỹ thuật là những nội dung liên quan đến việc tổ chức thi hành và thuộc trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị khi tổ chức thi hành. Chính phủ sẽ chỉ đạo các bộ, ngành trong quá trình tổ chức triển khai thi hành Luật này sau khi được Quốc hội thông qua, bảo đảm tính khả thi, hiệu lực và hiệu quả khi triển khai xử lý vi phạm hành chính bằng phương thức điện tử trên phạm vi toàn quốc.
Về thủ tục xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản, một số đại biểu Quốc hội đề nghị cân nhắc việc mở rộng xử phạt không lập biên bản do lo ngại ảnh hưởng đến quyền khiếu nại, tính minh bạch.
Trên cơ sở ý kiến của đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã được chỉnh sửa theo hướng chỉ nâng mức tiền tối đa áp dụng thủ tục xử phạt không lập biên bản từ “đến 250.000 đồng đối với cá nhân, 500.000 đồng đối với tổ chức” chỉ lên gấp 2 lần, thành “đến 500.000 đồng đối với cá nhân, đến 1.000.000 đồng đối với tổ chức” (căn cứ theo mức phạt thực tế đối với hành vi vi phạm) thay vì “đến 1.000.000 đồng đối với cá nhân, đến 2.000.000 đồng đối với tổ chức” để phù hợp với mức tăng lương tối thiểu là khoảng 2,5 lần (thời điểm hiện nay so với thời điểm năm 2012).
Đồng thời, không thay đổi phương thức xác định theo “mức phạt tối đa của khung tiền phạt” (căn cứ theo quy định của khung tiền phạt). Việc điều chỉnh phương thức quy định sẽ được tiếp tục nghiên cứu, đánh giá trong quá trình xây dựng đề xuất sửa đổi toàn diện Luật Xử lý vi phạm hành chính trong thời gian tới, tránh phát sinh cách hiểu và cách áp dụng khác nhau trong thực tiễn.
Hoàng Nam