Cần quyết tâm xây dựng lối sống xanh, sạch, đẹp, an toànTrong phiên thảo luận hội trường về kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành” sáng 28/10, thực trạng trong công tác thu gom và xử lý chất thải, đặc biệt là vấn đề phân loại rác tại nguồn là vấn đề được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm và thảo luận sôi nổi.Đại biểu Chu Thị Hồng Thái (Đoàn Lạng Sơn) đã chỉ ra những con số đáng lo ngại về tình hình xử lý chất thải hiện nay. Theo đó, tỷ lệ xử lý nước thải đô thị rất thấp: Chỉ có khoảng 18% lượng nước thải đô thị được xử lý. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng ô nhiễm nguồn nước nghiêm trọng tại các lưu vực sông lớn như sông Cầu, sông Nhuệ - Đáy và hệ thống Bắc Hưng Hải.
Ngoài ra, còn phụ thuộc vào chôn lấp khi hơn 62,97% lượng rác thải rắn sinh hoạt bị chôn lấp trực tiếp. Hình thức này không chỉ lãng phí tài nguyên đất mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ô nhiễm môi trường lâu dài, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân sống xung quanh các bãi rác. Đáng chú ý, bãi rác quá tải và gây ô nhiễm. Trong danh mục các điểm nóng về ô nhiễm môi trường, có tới 33 trên 64 điểm là các bãi rác và bãi chôn lấp rác thải. Người dân ở nhiều địa phương không đồng thuận với việc xây dựng hoặc mở rộng các cơ sở này do lo ngại về ô nhiễm.
Đại biểu đặc biệt nhấn mạnh sự kém hiệu quả của chính sách phân loại rác tại nguồn, một chủ trương đúng đắn nhưng khi triển khai lại gặp nhiều vướng mắc. Chẳng hạn, mặc dù quy định phân loại rác tại nguồn đã có hiệu lực từ năm 2022 và nhiều địa phương đã triển khai quyết liệt, nhưng chính sách này gần như thất bại do thiếu hạ tầng. Không những thế, người dân sau khi mất công phân loại rác thì các đơn vị thu gom lại trộn lẫn tất cả các loại rác vào nhau trên cùng một xe. Điều này dẫn đến việc phân loại của người dân trở nên vô nghĩa, gây lãng phí công sức và làm xói mòn niềm tin vào chính sách. Nhiều doanh nghiệp và đơn vị thu gom chưa đầu tư đúng mức vào công nghệ, kỹ thuật và phương tiện chuyên dụng để có thể thu gom và vận chuyển riêng biệt từng loại rác đã được phân loại.
Từ những phân tích trên, Đại biểu Chu Thị Hồng Thái đã đề xuất cần phải có sự thay đổi đồng bộ từ khâu phân loại, thu gom cho đến xử lý cuối cùng. Ưu tiên áp dụng các công nghệ xử lý rác tiên tiến, thân thiện với môi trường như đốt rác phát điện, sản xuất phân bón... để giảm dần tỷ lệ chôn lấp. Phải đảm bảo rằng rác đã được phân loại tại nguồn sẽ được thu gom, vận chuyển và xử lý một cách riêng biệt để chấm dứt tình trạng “phân loại hình thức” gây lãng phí nguồn lực xã hội.
Đại biểu cũng kiến nghị Nhà nước có chính sách khuyến khích xã hội hóa, hỗ trợ các doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư vào công nghệ xử lý và tái chế rác thải hiện đại. Đồng thời, sớm hoàn thiện các chính sách như thu phí xử lý rác theo khối lượng phát sinh (xả rác nhiều, trả tiền nhiều) và sử dụng Quỹ Bảo vệ môi trường để hỗ trợ các dự án xử lý tiên tiến.
Chung mối quan tâm với vấn đề quản lý và phân loại rác thải sinh hoạt, Đại biểu Hoàng Quốc Khánh (Đoàn Lai Châu) nhấn mạnh, khung pháp lý hiện hành đã rất rõ ràng và cụ thểnhưng thực tiễn thi hành đáng báo động. Theo đó, báo cáo giám sát cho thấy mới chỉ có 32/63 tỉnh thành (trước sáp nhập) triển khai phân loại rác, đồng nghĩa với việc còn 31 địa phương chưa thực hiện. Mỗi ngày cả nước phát sinh khoảng 69.400 tấn rác thải sinh hoạt. Phần lớn trong số này không được phân loại mà được xử lý theo phương thức chôn lấp (chiếm tới 62,97%) và đốt. Ngay cả ở các đô thị lớn đã thí điểm phân loại rác tại nguồn, kết quả vẫn hạn chế do thiếu tính đồng bộ giữa các khâu từ phân loại, thu gom đến xử lý.
Đi sâu phân tích những nguyên nhân cốt lõi khiến một chủ trương đúng đắn như phân loại rác tại nguồn chưa thể đi vào cuộc sống, Đại biểu Hoàng Quốc Khánh khẳng định phân loại rác tại nguồn là giải pháp căn cơ, lâu dài, hướng tới xây dựng lối sống xanh, tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường bền vững. Để đạt được mục tiêu này, theo Đại biểu, cần có một sự vào cuộc đồng bộ và mạnh mẽ của cả hệ thống.
Cụ thể, Nhà nước phải quyết liệt hơn trong chỉ đạo, hoàn thiện hạ tầng và có cơ chế giám sát, xử phạt nghiêm minh. Doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ xử lý và vận chuyển hiện đại. Toàn xã hội phải chung tay hành động, và đặc biệt nhấn mạnh đến ý thức tự giác của mỗi người dân trong việc giữ gìn môi trường sống “xanh - sạch - đẹp và an toàn”.
Cần quyết tâm xây dựng lối sống xanh, sạch, đẹp, an toàn
28/10/2025
Trong phiên thảo luận hội trường về kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành” sáng 28/10, thực trạng trong công tác thu gom và xử lý chất thải, đặc biệt là vấn đề phân loại rác tại nguồn là vấn đề được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm và thảo luận sôi nổi.
Đại biểu Chu Thị Hồng Thái (Đoàn Lạng Sơn) đã chỉ ra những con số đáng lo ngại về tình hình xử lý chất thải hiện nay. Theo đó, tỷ lệ xử lý nước thải đô thị rất thấp: Chỉ có khoảng 18% lượng nước thải đô thị được xử lý. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng ô nhiễm nguồn nước nghiêm trọng tại các lưu vực sông lớn như sông Cầu, sông Nhuệ - Đáy và hệ thống Bắc Hưng Hải.
Ngoài ra, còn phụ thuộc vào chôn lấp khi hơn 62,97% lượng rác thải rắn sinh hoạt bị chôn lấp trực tiếp. Hình thức này không chỉ lãng phí tài nguyên đất mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ô nhiễm môi trường lâu dài, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân sống xung quanh các bãi rác. Đáng chú ý, bãi rác quá tải và gây ô nhiễm. Trong danh mục các điểm nóng về ô nhiễm môi trường, có tới 33 trên 64 điểm là các bãi rác và bãi chôn lấp rác thải. Người dân ở nhiều địa phương không đồng thuận với việc xây dựng hoặc mở rộng các cơ sở này do lo ngại về ô nhiễm.
Đại biểu đặc biệt nhấn mạnh sự kém hiệu quả của chính sách phân loại rác tại nguồn, một chủ trương đúng đắn nhưng khi triển khai lại gặp nhiều vướng mắc. Chẳng hạn, mặc dù quy định phân loại rác tại nguồn đã có hiệu lực từ năm 2022 và nhiều địa phương đã triển khai quyết liệt, nhưng chính sách này gần như thất bại do thiếu hạ tầng. Không những thế, người dân sau khi mất công phân loại rác thì các đơn vị thu gom lại trộn lẫn tất cả các loại rác vào nhau trên cùng một xe. Điều này dẫn đến việc phân loại của người dân trở nên vô nghĩa, gây lãng phí công sức và làm xói mòn niềm tin vào chính sách. Nhiều doanh nghiệp và đơn vị thu gom chưa đầu tư đúng mức vào công nghệ, kỹ thuật và phương tiện chuyên dụng để có thể thu gom và vận chuyển riêng biệt từng loại rác đã được phân loại.
Từ những phân tích trên, Đại biểu Chu Thị Hồng Thái đã đề xuất cần phải có sự thay đổi đồng bộ từ khâu phân loại, thu gom cho đến xử lý cuối cùng. Ưu tiên áp dụng các công nghệ xử lý rác tiên tiến, thân thiện với môi trường như đốt rác phát điện, sản xuất phân bón... để giảm dần tỷ lệ chôn lấp. Phải đảm bảo rằng rác đã được phân loại tại nguồn sẽ được thu gom, vận chuyển và xử lý một cách riêng biệt để chấm dứt tình trạng “phân loại hình thức” gây lãng phí nguồn lực xã hội.
Đại biểu cũng kiến nghị Nhà nước có chính sách khuyến khích xã hội hóa, hỗ trợ các doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư vào công nghệ xử lý và tái chế rác thải hiện đại. Đồng thời, sớm hoàn thiện các chính sách như thu phí xử lý rác theo khối lượng phát sinh (xả rác nhiều, trả tiền nhiều) và sử dụng Quỹ Bảo vệ môi trường để hỗ trợ các dự án xử lý tiên tiến.
Chung mối quan tâm với vấn đề quản lý và phân loại rác thải sinh hoạt, Đại biểu Hoàng Quốc Khánh (Đoàn Lai Châu) nhấn mạnh, khung pháp lý hiện hành đã rất rõ ràng và cụ thểnhưng thực tiễn thi hành đáng báo động. Theo đó, báo cáo giám sát cho thấy mới chỉ có 32/63 tỉnh thành (trước sáp nhập) triển khai phân loại rác, đồng nghĩa với việc còn 31 địa phương chưa thực hiện. Mỗi ngày cả nước phát sinh khoảng 69.400 tấn rác thải sinh hoạt. Phần lớn trong số này không được phân loại mà được xử lý theo phương thức chôn lấp (chiếm tới 62,97%) và đốt. Ngay cả ở các đô thị lớn đã thí điểm phân loại rác tại nguồn, kết quả vẫn hạn chế do thiếu tính đồng bộ giữa các khâu từ phân loại, thu gom đến xử lý.
Đi sâu phân tích những nguyên nhân cốt lõi khiến một chủ trương đúng đắn như phân loại rác tại nguồn chưa thể đi vào cuộc sống, Đại biểu Hoàng Quốc Khánh khẳng định phân loại rác tại nguồn là giải pháp căn cơ, lâu dài, hướng tới xây dựng lối sống xanh, tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường bền vững. Để đạt được mục tiêu này, theo Đại biểu, cần có một sự vào cuộc đồng bộ và mạnh mẽ của cả hệ thống.
Cụ thể, Nhà nước phải quyết liệt hơn trong chỉ đạo, hoàn thiện hạ tầng và có cơ chế giám sát, xử phạt nghiêm minh. Doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ xử lý và vận chuyển hiện đại. Toàn xã hội phải chung tay hành động, và đặc biệt nhấn mạnh đến ý thức tự giác của mỗi người dân trong việc giữ gìn môi trường sống “xanh - sạch - đẹp và an toàn”.