Chiều 20/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.
Qua thảo luận tổ, đa số các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tán thành sự cần thiết ban hành Nghị quyết với cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn như được nêu trong Tờ trình của Chính phủ; đồng thời, đánh giá cao sự nỗ lực, khẩn trương của Cơ quan chủ trì soạn thảo trong việc chuẩn bị hồ sơ dự án Nghị quyết; tán thành trình tự xây dựng, ban hành Nghị quyết như đề xuất của Chính phủ; hồ sơ dự án đầy đủ, đúng quy định.
Các ĐBQH cũng cơ bản nhất trí với phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết như đề xuất của Chính phủ. Theo đó, Nghị quyết này quy định về tiêu chí xác định, nguyên tắc, phương án, quy trình và trách nhiệm trong việc xử lý các khó khăn, vướng mắc có nguyên nhân do quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, để bảo đảm tính chặt chẽ, các ĐBQH đề nghị ưu tiên giải pháp sửa đổi luật, nghị quyết để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, nhất là đối với các dự án luật, nghị quyết thuộc Chương trình lập pháp năm 2025 - 2026. Ngoài ra, khi Quốc hội ban hành Nghị quyết này thì đề nghị rà soát, chỉnh lý các quy định về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc trong một số dự thảo luật trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp này để bảo đảm thống nhất với quy định của Nghị quyết.
Đóng góp ý kiến vào dự thảo Nghị quyết, ĐB Trần Hoàng Ngân (Đoàn TP HCM) khẳng định, trong thời gian qua, Quốc hội đã rất nỗ lực để hoàn thiện thể chế và đẩy mạnh việc sửa đổi, bổ sung các điều khoản luật, kể cả ban hành một luật để sửa nhiều luật. Ngoài ra, Chính phủ cũng đã nỗ lực trong việc sử dụng tiến bộ của khoa học, kỹ thuật để rà soát các quy định, văn bản pháp luật để tránh sự chồng chéo giữa các luật.
Tuy nhiên, hệ thống pháp luật vẫn còn những tồn tại nhất định dẫn đến các cơ quan thực thi pháp luật có những cách hiểu khác nhau. Vì thế, việc Quốc hội ban hành Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật là hết sức cần thiết. Bởi dự thảo Nghị quyết đã góp phần thể chế hóa Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Theo ĐB Trần Hoàng Ngân, để dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật được thực thi có hiệu quả thì Ban soạn thảo cần bổ sung vào Điều 3 về nguyên tắc xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật cần bảo đảm tính hợp hiến, thống nhất của hệ thống pháp luật.
Ngoài ra, trong trường hợp Chính phủ phải xử lý những vụ việc mang tính cấp thiết hay thí điểm thì Chính phủ có thể thực hiện việc sửa đổi, bổ sung những nội dung đã được ban hành một cách phù hợp. Cụ thể như trong thời gian các luật, nghị quyết của Quốc hội chưa được sửa đổi, bổ sung theo khoản 2 Điều 4, để xử lý những khó khăn, vướng mắc, Chính phủ được ban hành nghị quyết quy phạm pháp luật để điều chỉnh một số quy định có liên quan tại luật, nghị quyết của Quốc hội do Chính phủ trình, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội tại phiên họp, kỳ họp gần nhất. Điều này sẽ góp phần để Chính phủ xử lý, giải quyết các vụ việc một cách chủ động, linh hoạt; hỗ trợ cho việc giải ngân một cách hiệu quả hơn.
Đặc biệt, trong tình hình hiện nay, các địa phương thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp thì có thể phát sinh những vướng mắc thì Chính phủ có thể đưa ra những văn bản sửa đổi, bổ sung một cách kịp thời để đáp ứng được yêu cầu của sự thay đổi, phát triển.
ĐB Nguyễn Thị Kim Anh (Đoàn Bắc Ninh) đề xuất, cần bổ sung hai tiêu chí: thiếu quy định pháp luật để điều chỉnh và quy định chậm sửa đổi, bổ sung khi đã không còn phù hợp với thực tiễn.
ĐB nêu thực tế, có việc trả lời chung chung “thực hiện đúng theo quy định của pháp luật” trong khi không rõ thế nào là đúng, gây tình trạng ách tắc trong khâu thực thi bởi cơ quan áp dụng pháp luật thì né tránh, văn bản chậm được thực hiện, không đi vào thực tế.
Trong dự thảo Nghị quyết cũng đã đề cập nguyên tắc xử lý nhanh chóng, kịp thời trong thời gian chưa kịp trình sửa luật, nghị quyết của Quốc hội. Tuy nhiên, ĐB cho rằng, cần có biện pháp để tránh tình trạng tùy tiện "linh hoạt" nhằm hạn chế việc áp dụng quá mức nguyên tắc này.
ĐB Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đoàn Đắk Lắk) cho rằng, sau sắp xếp, sáp nhập chính quyền địa phương 2 cấp, chúng ta cần phải có không gian điều kiện để phát triển kinh tế-xã hội, nếu pháp luật còn vướng mắc mà chúng ta không tháo gỡ được thì rất khó cho việc thực hiện các nhiệm vụ còn lại của địa phương cũng như đất nước. Do đó, đại biểu đánh giá, đây là nghị quyết hết sức đặc thù để xử lý những khó khăn, vướng mắc bất cập trong quy định hiện nay.
Về tiêu chí xác định khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, dự thảo Nghị quyết quy định 3 tiêu chí gồm: Quy định mâu thuẫn, chồng chéo trong cùng một văn bản quy phạm pháp luật hoặc giữa các văn bản quy phạm pháp luật; quy định của văn bản quy phạm pháp luật không rõ ràng, không hợp lý, không khả thi, gây khó khăn trong áp dụng, thực hiện pháp luật; quy định của văn bản quy phạm pháp luật tạo gánh nặng chi phí tuân thủ; hạn chế việc đổi mới, sáng tạo, phát triển mô hình kinh doanh mới, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hội nhập quốc tế.
Góp ý vào nội dung này, ĐB Thu Nguyệt cho rằng, cần định lượng hóa rất cụ thể để nhận diện rõ về khó khăn vì xác định “quy định tạo gánh nặng chi phí tuân thủ” là rất khó thống nhất trong cách hiểu, cách thực hiện.