Đây là đề nghị của nhiều đại biểu tham dự Hội thảo Lấy ý kiến hoàn thiện dự án Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi). Hội thảo do Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội tổ chức ngày 9/2 dưới sự chỉ đạo của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải.
Thúc đẩy công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tại Việt Nam
Phát biểu tại Hội thảo, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết, sau gần 12 năm thực thi, các quy định của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (NTD) và các văn bản hướng dẫn đã góp phần thay đổi mạnh mẽ, đồng thời kiến tạo các khung khổ, nền tảng cơ bản để thúc đẩy công tác bảo vệ quyền lợi NTD tại Việt Nam. Luật có phạm vi tác động, ảnh hưởng rộng rãi, không chỉ đối với NTD mà còn với cả cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức, cá nhân kinh doanh cung cấp các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ và các cơ quan tổ chức có liên quan.
Bên cạnh các kết quả tích cực, các quy định của Luật Bảo vệ quyền lợi NTD cũng đã bộc lộ những hạn chế, bất cập. Một số quy định không còn phù hợp với thực tiễn và hệ thống pháp luật hiện hành, trong đó có các quy định quan trọng liên quan đến phạm vi, đối tượng điều chỉnh, giao dịch giữa tổ chức, cá nhân kinh doanh và NTD, giải quyết tranh chấp về bảo vệ quyền lợi NTD... Vì vậy, tại Kỳ họp thứ tư, Quốc hội (QH) khóa XV, Chính phủ đã trình QH xem xét, cho ý kiến về dự án Luật Bảo về quyền lợi NTD (sửa đổi) và Hội thảo lần này được tổ chức nhằm mục đích tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật báo cáo Ủy ban Thường vụ QH và QH xem xét, quyết định.
Tại Hội thảo, các đại biểu tập trung đóng góp ý kiến về trách nhiệm bảo vệ thông tin của NTD trùng lặp, chồng chéo với các quy định trong Nghị định Bảo vệ dữ liệu cá nhân; vai trò của cơ quan nhà nước và tổ chức xã hội trong quá trình thương lượng; bảo vệ quyền lợi NTD trong việc bán hàng đa cấp; bảo vệ NTD trong bối cảnh công nghệ số, công nghệ thông tin phát triển; bảo vệ thông tin dữ liệu của NTD; bảo vệ NTD thông qua bên thứ ba...
Đề cập quy định về vai trò của cơ quan nhà nước và tổ chức xã hội trong quá trình thương lượng, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI kiến nghị, chỉ nên quy định NTD yêu cầu một trong hai tổ chức tham gia hỗ trợ, trừ một số trường hợp đặc biệt như tổ chức, cá nhân kinh doanh không trả lời trong thời hạn quy định hoặc tổ chức được yêu cầu không tham gia hỗ trợ khi đã hết thời hạn quy định. Bên cạnh đó, cần xác định thời điểm kết thúc thương lượng, đồng thời cần ấn định ngày chậm nhất phải báo cáo trong trường hợp không xác định được thời điểm kết thúc thương lượng.
Về vấn đề bảo vệ quyền lợi NTD trong việc bán hàng đa cấp, Trưởng ban Pháp chế (Hiệp hội Bán hàng đa cấp Việt Nam) Tạ Dịu Thương cho rằng, quy định tổ chức bán hàng đa cấp phải “chịu trách nhiệm trước pháp luật và trước NTD đối với hoạt động của cá nhân tham gia bán hàng đa cấp” trong dự thảo Luật hiện nay là chưa phù hợp. Doanh nghiệp bán hàng đa cấp không nên và không thể chịu trách nhiệm cho hành vi của một chủ thể khác trong mối quan hệ của chủ thể đó với NTD.
Mối quan hệ bán hàng của cá nhân bán hàng đa cấp cho NTD có liên quan tới hàng hóa của doanh nghiệp bán hàng đa cấp. Do đó, doanh nghiệp sẽ chỉ chịu trách nhiệm đối với sản phẩm của mình được người tham gia bán hàng đa cấp bán cho NTD. Trách nhiệm sản phẩm được quy định tại các pháp luật liên quan như Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, Luật An toàn thực phẩm. Ngoài ra, trách nhiệm bồi thường của doanh nghiệp cũng đã được quy định tại khoản 2 Điều 33 Dự thảo Luật.
Đảm bảo Luật có tính khả thi cao
Liên quan đến bảo vệ quyền lợi của NTD là người yếu thế, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của QH Quàng Văn Hương nhấn mạnh, người yếu thế có thể rất dễ bị tổn thương nếu như quyền lợi của họ không được đảm bảo hoặc không được quan tâm khi mua bán sản phẩm, hàng hóa. Do đó, trong dự án Luật cần nêu rõ trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong việc bảo vệ NTD là người yếu thế như người tàn tật, khuyết tật, người nghèo...
Tán thành quan điểm trên, Ủy viên Thường trực Ủy ban Đối ngoại của QH Thái Quỳnh Mai Dung cho rằng, để bảo vệ NTD là người yếu thế được hiệu quả hơn, trong dự án Luật cần quy định rõ các tổ chức, đơn vị phải có trách nhiệm không được từ chối bảo vệ NTD là người yếu thế, dễ bị tổn thương.
Thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật Bảo vệ quyền lợi NTD (sửa đổi), Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cảm ơn những ý kiến đóng góp của các đại biểu, chuyên gia, doanh nghiệp đối với dự án Luật. Những ý kiến, đề xuất của dự án Luật sẽ được Bộ Công Thương tiếp tục tiếp thu, chỉnh sửa, làm rõ hơn để trình QH cho ý kiến, đóng góp tại Kỳ họp thứ 5 tới nhằm đảm bảo tốt hơn lợi ích, quyền lợi của NTD.
Phát biểu chỉ đạo tại Hội thảo, Phó Chủ tịch QH Nguyễn Đức Hải đánh giá cao những ý kiến đóng góp của các đại biểu QH, chuyên gia và các doanh nghiệp đối với dự án Luật Bảo vệ quyền lợi NTD (sửa đổi). Để dự án Luật trình lên QH xem xét trong Kỳ họp thứ 5 tới đạt hiệu quả, chất lượng, Phó Chủ tịch QH Nguyễn Đức Hải yêu cầu cơ quan soạn thảo, thẩm tra dự án Luật cần rà soát về tính đồng bộ của Luật Bảo vệ quyền lợi NTD (sửa đổi) với các Luật khác; tránh sự chồng chéo để đảm bảo Luật dễ nhớ, đi vào cuộc sống và có tính khả thi cao.
Không những thế, các cơ quan, doanh nghiệp cũng cần quan tâm đến quyền lợi và trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân; đánh giá tác động qua quá trình thực hiện Luật trong xử lý tranh chấp giữa doanh nghiệp, các bên liên quan đến NTD. Mặt khác, cũng cần đề cập rõ vai trò, trách nhiệm của tổ chức trọng tài trong giải quyết tranh chấp giữa doanh nghiệp và NTD.
Mai Hà