Theo Báo cáo số 382/BC-BTP ngày 27/12/2014 của Bộ Tư pháp thì:
1. Triển khai thi hành các luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, đặc biệt là các Nghị quyết của Quốc hội về tăng cường công tác xây dựng và thi hành pháp luật, trong năm 2014, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo sát sao, đề ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp cụ thể nhằm tăng cường công tác ban hành văn bản quy định chi tiết. Các Bộ, cơ quan ngang Bộ đã quan tâm, chỉ đạo công tác xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết; lồng ghép, gắn kết công tác tiền kiểm (góp ý, thẩm định, kiểm soát thủ tục hành chính) với công tác hậu kiểm (kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật và theo dõi thi hành pháp luật). Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ thường xuyên theo dõi, đôn đốc, kiểm tra và định kỳ tháng, quý, 06 tháng báo cáo Chính phủ, công khai tình hình trên Cổng thông tin điện tử của Chính phủ và Bộ Tư pháp, nhằm nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, cá nhân trong công tác ban hành văn bản quy định chi tiết.
2. Kết quả
a) Về số lượng văn bản: Trong năm 2014, các Bộ, cơ quan ngang Bộ cần xây dựng, ban hành tổng số là 206 văn bản quy định chi tiết, gồm 87 nghị định, quyết định và 119 thông tư, thông tư liên tịch. Trong số 206 văn bản, có 71 văn bản còn nợ từ năm 2013 chuyển sang và 135 văn bản mới phát sinh trong năm 2014. Kết quả (tính từ ngày 01/01/2014 đến ngày 27/12/2014):
- Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 48/87 văn bản, đạt 55,17%. Số chưa ban hành 39/87 văn bản (35 nghị định, 04 quyết định), chiếm 44,83%, trong đó có 06 nghị định ở trong tình trạng “nợ đọng”.
- Các Bộ, cơ quan ngang Bộ đã ban hành 58/119 văn bản, đạt 48,74%. Số chưa ban hành 61/119 văn bản (48 thông tư, 13 thông tư liên tịch), chiếm 51,26%, trong đó có 12 văn bản ở trong tình trạng “nợ đọng” .
Như vậy, trong năm 2014, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, cơ quan ngang Bộ đã ban hành 106/206 văn bản, đạt 51,46%. Giải quyết được 56/71 văn bản nợ của năm 2013 và 50/135 văn bản phát sinh trong năm 2014. Số chưa ban hành 100/206 văn bản, chiếm 48,54%, trong đó có 18 văn bản đã ở trong tình trạng “nợ đọng”.
b) Về quy trình: việc xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết đã được thực hiện theo đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Trong quá trình soạn thảo, các Bộ, cơ quan ngang Bộ đã tích cực huy động sự tham gia của các chuyên gia, nhà quản lý, các tổ chức xã hội; phát huy vai trò của tổ chức pháp chế và các thành viên Ban soạn thảo, Tổ biên tập nhằm đảm bảo tính tiếp nối, thống nhất, phù hợp của văn bản quy định chi tiết với tinh thần của luật, pháp lệnh.
c) Về chất lượng của văn bản được đánh giá thông qua công tác kiểm soát thủ tục hành chính, thẩm định, kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật
Trong năm 2014, công tác kiểm soát thủ tục hành chính và thẩm định cũng đã được các Bộ, cơ quan ngang Bộ quan tâm thực hiện. Các tổ chức pháp chế đã thẩm định 831 dự thảo văn bản; đánh giá tác động 1.532 thủ tục hành chính tại 287 dự thảo văn bản, tham gia ý kiến đối với 1.342 thủ tục hành chính tại 303 dự thảo văn bản. Riêng Bộ Tư pháp tham gia ý kiến đối với 958 thủ tục hành chính tại 108 dự thảo văn bản, đề nghị bỏ 109 và sửa đổi 276 thủ tục hành chính, chiếm 40% số thủ tục hành chính trong dự thảo văn bản; tổ chức thẩm định 300 dự án, dự thảo văn bản, trong đó tổ chức 14 phiên họp của Hội đồng tư vấn thẩm định của Chính phủ để cho ý kiến về 14 dự án luật, báo cáo rà soát triển khai thi hành Hiến pháp, trong đó thẩm định 707 thủ tục hành chính tại 88 văn bản, đề nghị bỏ 108, sửa đổi 378 thủ tục hành, chiếm 68,7% số thủ tục hành chính trong dự thảo văn bản.
Cũng trong năm 2014, Bộ Tư pháp đã kiểm tra 59 thông tư và 06 thông tư liên tịch quy định chi tiết, phát hiện 07 văn bản, trong đó có 01 văn bản được ban hành trong năm 2013 sai về nội dung và 06 văn bản (04 văn bản ban hành trong năm 2013 và 02 văn bản ban hành trong năm 2014) sai sót về thể thức. Bộ đã họp, trao đổi trực tiếp với cơ quan chủ trì soạn thảo và thống nhất về phương án xử lý đối với văn bản sai về nội dung theo quy định của pháp luật; đối với 06 văn bản sai sót về thể thức, không ảnh hưởng đến nội dung, đối tượng áp dụng, Bộ đã trao đổi, thông báo tại các cuộc họp, hội nghị tập huấn về công tác kiểm tra và xử lý văn bản để cơ quan ban hành tự kiểm tra, rút kinh nghiệm.
Qua công tác kiểm soát thủ tục hành chính, thẩm định, kiểm tra, xử lý văn bản thời gian qua cho thấy, việc tập trung các nhiệm vụ thẩm định, kiểm soát thủ tục hành chính, kiểm tra văn bản và theo dõi thi hành pháp luật về một đầu mối đã góp phần từng bước nâng cao chất lượng của văn bản, khả năng phát hiện sai sót và phản ứng chính sách được thực hiện kịp thời hơn. Chất lượng các văn bản quy định chi tiết được ban hành trong năm 2014 đã được nâng lên đáng kể, bảo đảm phù hợp với chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước; đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất, đồng bộ, khả thi; các quy định về thủ tục hành chính đã được “sàng lọc” kỹ và bảo đảm có chất lượng.
3. Nhận xét đánh giá về tình hình ban hành văn bản quy định chi tiết năm 2014, Báo cáo số 382/BC-BTP của Bộ Tư pháp đã nêu:
Trong năm 2014, các Bộ, cơ quan ngang Bộ đã có nhiều cố gắng trong công tác xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết, qua đó công tác này đã có nhiều chuyển biến tích cực. Chất lượng văn bản ngày càng được nâng lên, bảo đảm các yêu cầu về tính hợp hiến, hợp pháp, khả thi của văn bản. Tiến độ xây dựng, ban hành văn bản nhanh hơn, từng bước đáp ứng yêu cầu triển khai thi hành luật, pháp lệnh. Số lượng văn bản “nợ đọng” đã giảm xuống thấp nhất từ trước đến nay, được Quốc hội ghi nhận tại các Kỳ họp thứ 7 và thứ 8 (tháng 12/2014 chỉ nợ 18 văn bản).
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết còn một số tồn tại, hạn chế:
(i) Công tác tổ chức thi hành luật, pháp lệnh; rà soát, lập Danh mục văn bản quy định chi tiết còn chậm;
(ii) Còn nhiều văn bản phải điều chỉnh về thời hạn trình, ban hành, có văn bản điều chỉnh nhiều lần nên tình trạng không bảo đảm có hiệu lực cùng thời điểm có hiệu lực của luật còn phổ biến;
(iii) Tình trạng “nợ đọng” văn bản đã giảm đáng kể (còn 18 văn bản) nhưng chưa đạt chỉ tiêu mà Chính phủ cam kết trước Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7 và thứ 8, dự báo đến ngày 01/01/2015, số văn bản “nợ đọng” sẽ tăng lên rất lớn (100 văn bản);
(iv) Còn một số văn bản chất lượng chưa cao, mới được ban hành nhưng đã có nội dung cần được sửa đổi, bổ sung.
Những tồn tại, hạn chế nêu trên xuất phát từ những nguyên nhân sau:
Về mặt khách quan: (i) Số lượng văn bản quy định chi tiết cần ban hành là rất lớn, trong đó một số nội dung là những vấn đề mới, phức tạp, còn nhiều ý kiến khác nhau, có nội dung không do Chính phủ đề xuất hoặc liên quan đến luật, pháp lệnh khác đang được nghiên cứu sửa đổi, bổ sung; (ii) Nhiều quy định của Luật ban hành văn bản QPPL đã bộc lộ những hạn chế, bất cập, không còn phù hợp với yêu cầu của thực tiễn; (iii) Bên cạnh việc tổ chức triển khai thi hành luật, pháp lệnh và ban hành văn bản quy định chi tiết, các Bộ, cơ quan ngang Bộ còn phải tập trung soạn thảo, hoàn thiện khối lượng lớn dự án luật, pháp lệnh (năm 2014 trình Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội thông qua 26 dự án và cho ý kiến 09 dự án).
Về mặt chủ quan: (i) Một số Bộ, cơ quan ngang Bộ chưa chỉ đạo, đôn đốc quyết liệt công tác xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết, đặc biệt là việc bảo đảm thời gian, tiến độ soạn thảo; (ii) Sự phối hợp giữa các Bộ, cơ quan ngang Bộ, giữa tổ chức pháp chế và các đơn vị chuyên môn trong quá trình xây dựng, ban hành văn bản còn chưa chặt chẽ, hiệu quả; chưa phát huy đầy đủ vai trò, trách nhiệm của tổ chức pháp chế; (iii) Việc đầu tư thời gian, kinh phí và các nguồn lực bảo đảm cho công tác xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật còn hạn chế.
4. Về nhiệm vụ năm 2015 và giải pháp, kiến nghị
Báo cáo số 382/BC-BTP của Bộ Tư pháp nhấn mạnh trong năm 2015, nhiệm vụ xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết là rất nặng và còn nặng hơn rất nhiều so với năm 2014. Theo đó, các Bộ, cơ quan ngang Bộ cần tập trung thực hiện 04 nhóm nhiệm vụ sau:
(i) Chỉnh lý, hoàn thiện trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền 100 văn bản chưa ban hành, trong đó cần phải ban hành sớm 18 văn bản “nợ đọng”;
(ii) Ngoài việc tổ chức triển khai thi hành 18 luật được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 8, các Bộ, cơ quan ngang Bộ cần xây dựng khoảng trên 100 văn bản quy định chi tiết 18 luật này bảo đảm chất lượng, tiến độ, có hiệu lực cùng thời điểm có hiệu lực của luật. Bên cạnh đó sẽ phải tổ chức triển khai thi hành và xây dựng các văn bản quy định chi tiết các luật được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9 (dự kiến 11 dự án luật).
(ii) Tăng cường theo dõi, đôn đốc, kiểm tra tình hình xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết; kiểm điểm làm rõ trách nhiệm của cơ quan, đơn vị, cá nhân người đứng đầu để xảy ra tình trạng chậm ban hành, văn bản không bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, khả thi, không phù hợp với thực tiễn gây bức xúc dư luận.
(iv) Phối hợp với Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ xây dựng báo cáo của Chính phủ về tình hình triển khai thi hành Nghị quyết số 67/2013/QH13 ngày 29/11/2013 của Quốc hội về việc tăng cường công tác triển khai thi hành luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội và ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10.
Để thực hiện tốt các nhiệm vụ năm 2015, sớm khắc phục tình trạng nợ đọng văn bản, Bộ Tư pháp đã nêu ra một số đề xuất, kiến nghị, cụ thể như sau:
(i) Kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ: chỉ đạo các Bộ, cơ quan ngang Bộ khẩn trương chỉnh lý, hoàn thiện để trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền 100 văn bản chưa ban hành, đặc biệt là 39 văn bản thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính; tổ chức thi hành và xây dựng các văn bản quy định chi tiết 18 luật được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 8 bảo đảm tiến độ, chất lượng, sớm khắc phục tình trạng nợ ban hành văn bản.
(ii) Kiến nghị các Bộ, cơ quan ngang Bộ:
- Phối hợp chặt chẽ với Văn phòng Chính phủ khẩn trương chỉnh lý, hoàn thiện các dự thảo nghị định, quyết định của Thủ tướng Chính phủ đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cho ý kiến để trình Thủ tướng Chính phủ ký ban hành.
- Tăng cường theo dõi, đôn đốc, kiểm tra công tác triển khai thi hành luật, pháp lệnh và ban hành văn bản quy định chi tiết; thực hiện đồng bộ các giải pháp đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đề ra nhằm triển khai thi hành kịp thời, hiệu quả 18 luật được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 8.
- Các Bộ phải xây dựng, ban hành nhiều văn bản (Tài nguyên và Môi trường, Y tế, Quốc phòng, Xây dựng, Lao động - Thương binh và Xã hội, Kế hoạch và Đầu tư, Công an, Tài chính) cần ưu tiên, tập trung nguồn lực, bố trí kinh phí bảo đảm cho công tác xây dựng, ban hành văn bản; tiếp tục củng cố, kiện toàn, phát huy vị trí, vai trò của tổ chức pháp chế trong công tác xây dựng pháp luật.
- Phối hợp chặt chẽ với Văn phòng Chính phủ, Bộ Tư pháp và các cơ quan có liên quan trong quá trình xây dựng, ban hành văn bản nhằm bảo đảm chất lượng, tiến độ; hạn chế tối đa tình trạng nợ đọng văn bản.
- Văn phòng Chính phủ chỉ đạo các đơn vị chuyên môn tăng cường phối hợp với cơ quan chủ trì soạn thảo, đôn đốc việc chỉnh lý, hoàn thiện các dự thảo văn bản sau khi đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cho ý kiến nhằm bảo đảm chất lượng và tiến độ./.