Thực hiện khoản 1, điều 9, Nghị định 55/2011/NĐ-CP, các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của UBND tỉnh và Sở Tư pháp, một số đơn vị trên địa bàn tỉnh đã triển khai xây dựng Đề án tổ chức thành lập mới, củng cố và kiện toàn tổ chức pháp chế. Đã có 10 sở, ngành xây dựng Đề án thành Phòng pháp chế, tháng 9/2012, Sở Nội vụ đã trực tiếp thẩm định và trình UBND tỉnh phê duyệt gồm: Sở Văn hoá Thể thao và Du lịch, Sở Y tế, Sở Công thương, Sở Lao động Thương binh và xã hội, Sở Tài chính, Sở Xây dựng, Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Sở Thông tin và truyền thông, Sở Nội vụ, Sở Tài nguyên và môi trường. Theo Đề án Phòng pháp chế của các sở, ngành đề nghị bố trí từ 03 đến 05 biến chế, bao gồm 01 Trưởng phòng, 01 Phó phòng và từ 01 đến 03 cán bộ.
Hiện nay, tổng số cán bộ chuyên trách và kiêm nhiệm công tác pháp chế tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh là 37 người, trong đó 16/37 cán bộ làm công tác pháp chế có trình độ Cử nhân Luật, số còn lại có trình độ Cử nhân chuyên ngành khác. Do tình hình chung về chỉ tiêu biên chế của địa phương và điều kiện hoạt động trong lĩnh vực ngành nên nhìn chung tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh mới dừng lại ở việc phân công cán bộ của cơ quan kiêm nhiệm làm công tác pháp chế trong lĩnh vực ngành quản lý. Chỉ có một số sở, ngành đã có bộ phận pháp chế chuyên trách như Đội pháp chế (Công an tỉnh), Thanh tra quốc phòng (Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh), Bộ phận tư vấn pháp luật (Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh).
Cán bộ kiêm nhiệm công tác pháp chế ở các doanh nghiệp nhà nước trên địa bàn tỉnh là 09 người, chưa có cán bộ chuyên trách làm công tác pháp chế, khi cần thiết thì tiến hành thuê luật sư tư vấn để giải quyết công việc. Số lượng cán bộ kiêm nhiệm công tác pháp chế còn ít so với yêu cầu công việc, chất lượng hoạt động chưa cao, chưa đáp ứng được yêu cầu. Đối với doanh nghiệp nhà nước: Với nền kinh tế thị trường trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế như hiện nay đòi hỏi các doanh nghiệp không những phải tuân thủ các quy định pháp luật trong nước, mà còn phải tuân thủ pháp luật quốc tế và am hiểu pháp luật của các nước khác, nắm vững những vấn đề pháp lý có liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính của Chính phủ, UBND tỉnh, giảm các thủ tục hành chính phiền hà nhằm nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, thúc đẩy thu hút các dự án đầu tư nhất là đầu tư trực tiếp nước ngoài vào các khu công nghiệp. Vì vậy việc kiện toàn tổ chức pháp chế của các doanh nghiệp sẽ giúp cho doanh nghiệp giảm thiểu được những rủi ro về pháp lý có thể ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp.
Công tác tham gia ý kiến, thẩm định dự thảo văn bản được thực hiện nghiêm túc. 100% dự thảo văn bản QPPL của các cơ quan, đơn vị đã được gửi đến được Sở Tư pháp tham gia ý kiến và thẩm định theo quy định của pháp luật. Từ tháng 7 năm 2011 đến hết tháng 8 năm 2012, Sở Tư pháp đã thẩm định, tham gia ý kiến 96 văn bản Luật, quyết định, kế hoạch, quy định, quy chế, tờ trình, thông tư, hợp đồng … của Bộ Tư pháp, UBND tỉnh và các sở, ngành.
Công tác tập huấn bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ cho cán bộ pháp chế được quan tâm thường xuyên. Hàng năm, Sở Tư pháp đều đề nghị các sở, ngành cử cán bộ đảm nhiệm công tác pháp chế tham gia các lớp tập huấn nghiệp vụ do Bộ Tư pháp hoặc Sở Tư pháp đứng ra tổ chức.
Nhìn chung các sở, ngành trên địa bàn tỉnh đã có sự quan tâm hơn đến công tác pháp chế. Một số sở, ngành đã có bộ phận pháp chế thì tập trung củng cố về tổ chức, tăng cường nhân sự; các sở, ngành chưa có bộ phận pháp chế đã bố trí công chức pháp chế kiêm nhiệm. Vì vậy công tác xây dựng pháp luật, rà soát, kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật được quan tâm hơn; chất lượng soạn thảo văn bản, ban hành văn bản quy phạm pháp luật được nâng lên, góp phần tích cực trong việc bảo đảm tính hợp pháp, thống nhất của hệ thống pháp luật.
Đối với hoạt động tuyên truyền PBGDPL: thực hiện các văn bản chỉ đạo của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh và Hội đồng phối hợp công tác PBGDPL tỉnh về công tác tuyên truyền PBGDPL trên địa bàn tỉnh Thái Bình, cán bộ pháp chế các sở, ngành đã chủ động tham mưu cho lãnh đạo cơ quan ban hành kế hoạch tuyên truyền PBGDPL dài hạn và từng năm, các kế hoạch tuyên truyền pháp luật liên quan đến hoạt động chuyên môn của ngành, áp dụng đa dạng các hình thức PBGDPL…tập trung chủ yếu vào phổ biến, giáo dục pháp luật cho cán bộ, công nhân viên và người lao động nhằm nâng cao hiểu biết và ý thức chấp hành pháp luật cho họ như: Luật Bảo hiểm y tế, Bộ luật dân sự, Bộ luật Lao động, Luật Doanh nghiệp, Luật Giao thông đường bộ, Luật Thi hành án dân sự, Luật Thương mại...
Trong hoạt động thực hiện pháp luật: cán bộ pháp chế của các sở, ngành đã tích cực phối hợp với bộ phận Thanh tra của cơ quan làm tốt công tác kiểm tra thực hiện các văn bản pháp luật có liên quan đến lĩnh vực ngành quản lý, nội quy, quy chế của cơ quan; đôn đốc theo dõi, kiểm tra việc thực hiện pháp luật và các công việc khác theo sự phân công của Thủ trưởng cơ quan.
Tổ chức pháp chế của các doanh nghiệp: Trong những năm gần đây, hoạt động kinh doanh, thương mại chịu áp lực cạnh tranh ngày càng khốc liệt, nhất là sau khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), nhiều doanh nghiệp đã tăng cường và củng cố vai trò của các cố vấn pháp lý trong hoạt động của mình. 09 doanh nghiệp đã bố trí cán bộ pháp chế kiêm nhiệm để thực hiện nhiệm vụ theo quy định nhưng trong thực tế việc bố trí cán bộ pháp chế ở các doanh nghiệp này chỉ có tính hình thức và khi doanh nghiệp gặp những sự cố pháp lý hoặc các hợp đồng kinh tế có giá trị lớn lại phải thuê luật sư hoặc các chuyên gia pháp lý từ bên ngoài.
Nghị định 55/2011/NĐ-CP của Chính phủ ra đời đã tạo cơ sở pháp lý trong việc củng cố tổ chức và hoạt động pháp chế tại các cơ quan, doanh nghiệp nhà nước. Tuy nhiên, hoạt động của tổ chức pháp chế tại Thái Bình vẫn còn gặp 1 số khó khăn về cơ sở vật chất, phương tiện làm việc, kinh phí hạn hẹp, đa số cán bộ pháp chế mới vào ngành thiếu kinh nghiệm chuyên môn. Bên cạnh đó cán bộ pháp chế cũng thường xuyên thay đổi do điều động, luân chuyển công tác đã ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ pháp chế của cơ quan, doanh nghiệp.
Hạnh Nga - Sở Tư pháp Thái Bình