Sau khi UBND tỉnh Nam Định ban hành Chỉ thị số 66/CT-UB ngày 29/12/1997 của về việc tăng cường các biện pháp tổ chức thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật từ nay đến năm 2000 và nhất là từ sau khi có quyết định số 1067/1998/QĐ-TTg ngày 25/11/1998 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt dự án xây dựng và quản lý tủ sách pháp luật ở xã, phường, thị trấn, việc xây dựng Tủ sách pháp luật ở tỉnh Nam Định chính thức được triển khai và được tiến hành một cách nghiêm túc.
Ngay năm đầu tiên thực hiện chỉ thị số 66/CT-UB, HĐND tỉnh Nam Định đã đầu tư hơn 20 triệu đồng cho 11 tủ sách pháp luật (TSPL) trong toàn tỉnh. Trong 3 năm 2001-2002, UBND tỉnh Nam Định hỗ trợ mỗi năm 1 triệu đồng trên 1 TSPL từ nguồn ngân sách (675 triệu đồng) cho các TSPL ở xã, phường, thị trấn. UBND các huyện, thành phố đều quan tâm đến hoạt động xây dựng, quản lý và khai thác TSPL. Do đó, 100% các xã, phường, thị trấn trong tỉnh đã có TSPL, bước đầu phát huy tác dụng tích cực, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý điều hành của đội ngũ cán bộ cơ sở và nhu cầu tìm hiểu pháp luật của các tầng lớp nhân dân. Tuy nhiên, nhận thức về vị trí của TSPL cũng như công tác tổ chức thực hiện xây dựng TSPL ở cơ sở chưa được đề cao, công tác quản lý TSPL chưa tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật làm ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng và hiệu quả sử dụng TSPL. Trước tình hình đó, ngày 08/4/2003, UBND tỉnh đã ban hành chỉ thị số 09/CT-UB tăng cường quản lý và nâng cao hiệu quả khai thác sử dụng TSPL ở xã, phường, thị trấn; xây dựng TSPL ở cơ quan, doanh nghiệp, trường học. Thực hiện chỉ thị số 09/CT-UB, công tác xây dựng và khai thác TSPL đã có nhiều chuyển biến tích cực. Sở tư pháp Nam Định đã hướng dẫn nghiệp vụ xây dựng, quản lý, khai thác sử dụng TSPL trong cơ quan, hành chính sự nghiệp, doanh nghiệp, trường học; giúp UBND tỉnh theo dõi, đôn đốc kiểm tra tiến độ xây dựng TSPL ở các địa phương, đơn vị. Kết quả, TSPL ở xã, phường, thị trấn được tăng cường quản lý, TSPL được triển khai xây dựng ở cơ quan, doanh nghiệp trường học.
Trong năm 2006, Sở tư pháp Nam Định đã ban hành kế hoạch số 08/KH- STP kiểm tra TSPL ở xã, phường, thị trấn và đã trực tiếp tiến hành kiểm tra thực tế công tác này trên toàn tỉnh. Qua kiểm tra cho thấy, TSPL đang tiếp tục được quan tâm, đầu tư từ phía cơ sở. Ngoài việc được trang bị khá đầy đủ các loại tài liệu pháp lý như hướng dẫn của Thông tư liên tịch số 02/2006/TTLT-BTP-BCA-BQP-BGDĐT-BLĐTBXH-TLĐLĐ, hiệu quả khai thác TSPL cũng dần được nâng cao. Ban tư pháp xã đã linh hoạt vận dụng các hình thức khai thác TSPL như: thường xuyên vận động cán bộ, nhân dân đọc và tìm hiểu pháp luật; thông báo nội dung văn bản quy phạm pháp luật trên hệ thống loa truyền thanh cơ sở. Ban tư pháp xã một số nơi chủ trì phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể soạn thảo trình chủ tịch UBND xã ban hành nội quy hoạt động TSPL. Kết quả là TSPL được quản lý chặt chẽ, mặc dù số lượng cán bộ chuyên trách chưa nhiều, cán bộ tư pháp phải kiêm nhiệm song hệ thống sổ sách theo dõi TSPL được ghi chép khoa học; việc đăng kí mượn, trả sách được theo dõi chi tiết. Điều đó đã nâng cao trách nhiệm của mọi người trong việc sử dụng, khai thác sách pháp luật. Người dân từ chỗ biết, hiểu pháp luật đến có niềm tin pháp luật, đã nâng cao ý thức chấp hành pháp luật. Cán bộ cơ sở có điều kiện nâng cao năng lực quản lý, điều hành, hạn chế tình trạng đơn thư khiếu nại.
Xây dựng, quản lý và khai thác TSPL ở Nam Định đã được triển khai gần 10 năm - 10 năm để xây dựng và trưởng thành- TSPL đang được khai thác có hiệu quả. Tuy còn một số hạn chế như các tủ sách pháp luật lưu động còn thiếu, khó khăn trong kinh phí hỗ trợ cho TSPL, hiệu quả khai thác ở một số nơi chưa cao, song phát huy những kết quả đã đạt được trong 10 năm qua, trong thời gian tới, ngành tư pháp Nam Định tiếp tục quan tâm, xây dựng TSPL, thường xuyên hướng dẫn nghiệp vụ và cung cấp danh mục sách pháp luật bắt buộc cho các địa phương, nhất là các doanh nghiệp, trường học, cơ quan, nhằm nâng cao vai trò của TSPL nói riêng và công tác phổ biến, giáo dục pháp luật nói chung.
Trần Thị Hồng Nhung