Thị trấn Đắk Tô nằm cách thị xã Kon Tum 42 km về phía Bắc, có diện tích tự nhiên là 3.397,49ha, với dân số 10.080 người, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 23,7%. Mặc dù là thị trấn trung tâm huyện lỵ nhưng phần lớn nhân dân đời sống còn gặp nhiều khó khăn, kinh tế chậm phát triển, trình độ dân trí thấp, không đồng đều. Mặt khác, do có đường Hồ Chí Minh đi qua nên khách vãng lai, tạm trú nhiều cũng làm phát sinh một số vấn đề phức tạp, nhất là về công tác đăng ký quản lý hộ tịch, hộ khẩu. Do đó, việc triển khai các nhiệm vụ kinh tế, chính trị của địa phương gặp rất nhiều khó khăn, trong đó có công tác tư pháp - hộ tịch.
Nhận thức được tầm quan trọng của công tác tư pháp nên cấp uỷ và chính quyền thị trấn rất quan tâm chỉ đạo, hướng dẫn đối với công tác này. Ban Tư pháp (BTP) thị trấn được kiện toàn về mặt tổ chức và hoạt động ngày càng hiệu quả giải quyết kịp thời, đúng chức năng, thẩm quyền và nhiệm vụ được giao đã góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về công tác tư pháp ở cơ sở của UBND thị trấn theo đúng quy định của pháp luật. BTP hiện nay, gồm 7 thành viên do 1 đồng chí Phó Chủ tịch làm Trưởng ban và các thành viên khác là Mặt trận, Phụ nữ, Thanh niên... Trong đó, 1 cán bộ tư pháp chuyên trách, có trình độ trung cấp luật (hiện đang học Đại học Luật tại chức) được bố trí ổn định và hàng năm đều được cử đi tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn.
Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật rất được quan tâm triển khai. Thị trấn đã thành lập Hội đồng phối hợp tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật và thường xuyên được củng cố, kiện toàn. Ngay từ đầu năm BTP đều tham mưu cho UBND thị trấn xây dựng kế hoạch cụ thể, chi tiết với từng nội dung phù hợp với từng địa bàn khu dân cư. Trong những năm qua, nhiều văn bản pháp luật mới được tuyên truyền rộng rãi đến từng khối, tổ nhóm cụ thể như: Luật hôn nhân gia đình, Luật đất đai, Luật bảo vệ và phát triển rừng, các văn bản pháp luật về hộ tịch, chứng thực, giao thông đường bộ... Trung bình hàng năm có từ 3 đến 4 ngàn lượt người được tuyên truyền, phổ biến pháp luật, riêng năm 2007, BTP đã phối hợp với các ngành, đoàn thể tuyên truyền, quán triệt 39 đợt, với 16 văn bản pháp luật có đến 9.800 lượt người tham gia. Bên cạnh đó, BTP đã phát hàng ngàn tờ rơi, tờ gấp và Tập san tư pháp xuống tận các tổ, khối phố trên địa bàn. Do công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật ở địa phương được đẩy mạnh nên đã góp phần nâng cao ý thức pháp luật đối với cán bộ, nhân dân trên địa bàn thị trấn và từng bước đưa pháp luật đi vào thực tế cuộc sống.
Công tác xây dựng và quản lý văn bản pháp quy cũng là công việc thường xuyên của BTP, hàng năm Ban đã tham mưu cho UBND, HĐND soạn thảo, ban hành hàng chục văn bản pháp quy, văn bản cá biệt phục vụ công tác quản lý nhà nước ở địa phương. Các văn bản do UBND, HĐND thị trấn ban hành đều đúng pháp luật, hợp lý và thiết thực. BTP còn giúp, tham mưu về mặt pháp luật cho cấp uỷ, chính quyền và đoàn thể trong việc tổ chức các hội thi, hội diễn ở xã...
Công tác quản lý và đăng ký hộ tịch luôn được BTP xem là nhiệm vụ thường xuyên, chủ yếu và quan trọng nhất. Trong những năm qua, UBND thị trấn thực hiện việc đăng ký và quản lý hộ tịch đúng quy định, từng bước đưa công tác này đi vào nề nếp. Do làm tốt công tác thống kê, rà soát nên tình trạng hôn nhân quá hạn và khai sinh quá hạn đã cơ bản được giải quyết. Năm 2007, UBND thị trấn Đắk Tô đã tiến hành đăng ký khai sinh cho 146 trường hợp, đăng ký khai tử cho 29 trường hợp, đăng ký kết hôn cho 68 cặp. Bên cạnh đó, BTP còn giúp UBND thực hiện đầy đủ chế độ báo cáo hàng tháng, quý, năm báo cáo thống kê các số liệu hộ tịch theo yêu cầu của cấp trên. Đồng thời, thực hiện việc lưu trữ hồ sơ, sổ sách về hộ tịch theo đúng quy định.
BTP thụ lý và giải quyết hàng trăm vụ tranh chấp, mâu thuẫn ở địa bàn, trong đó, chủ yếu phần lớn là tranh chấp đất đai. Năm 2007 đã thụ lý 20 đơn thư của công dân, giải quyết xong 14 vụ việc, các vụ việc còn lại đang tiếp tục xem xét giải quyết. Đối với đơn thư khiếu nại, tố cáo không thuộc thẩm quyền BTP tham mưu UBND hướng dẫn công dân đến đúng cơ quan có thẩm quyền, đúng theo quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo. Các tổ hoà giải trên địa bàn thị trấn hoạt động rất hiệu quả, 8/8 khối, tổ dân phố đều có tổ hoà giải đã thụ lý và hoà giải thành 100% những mâu thuẫn, xích mích nhỏ trong khu dân cư, góp phần đảm bảo an ninh trật tự và an toàn xã hội trên địa bàn.
Công tác tủ sách pháp luật cũng được thực hiện có hiệu quả và thiết thực, hàng năm có từ 4 đến 5 trăm lượt cán bộ, nhân dân đến tham khảo, tìm hiểu pháp luật tại tủ sách pháp luật. Hàng năm, BTP còn tham mưu cho UBND mua các đầu sách mới để trang bị thêm cho tủ sách được phong phú hơn và phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân địa phương.
Tuy công tác chứng thực theo Nghị định số 79 của Chính phủ là nhiệm vụ mới mẻ, phức tạp và khối lượng chứng thực nhiều nhưng được sự quan tâm của chính quyền địa phương nên hoạt động bước đầu đã đi vào nề nếp, đáp ứng được yêu cầu chứng thực của nhân dân trên địa bàn thị trấn và các xã lân cận. Trong năm 2007, BTP đã trực tiếp tham mưu cho UBND thị trấn chứng thực được trên 1.500 trường hợp theo đúng quy định của pháp luật.
Trong những năm qua, BTP còn với phối hợp với cơ quan thi hành án dân sự huyện tham gia cưỡng chế, đôn đốc thi hành nhiều vụ việc đạt kết quả tốt. Ngoài ra, BTP còn trực tiếp hướng dẫn 8 tổ, khối phố về nội dung, thủ tục, quy trình xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước phù hợp với các quy định của pháp luật. BTP đã cử các thành viên làm nòng cốt tại Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý, đồng thời hướng dẫn, đôn đốc giúp cho câu lạc bộ hoạt động hiệu quả.
Với những kết quả đã đạt được Ban Tư pháp thị trấn Đắk Tô xứng đáng là điểm sáng về công tác tư pháp cơ sở trong giai đoạn hiện nay./.
Phạm Văn Chung