Sáng 2/12, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu (Chủ tịch Hội đồng thẩm định) đã chủ trì cuộc họp Hội đồng thẩm định chính sách xây dựng dự án Luật Hộ tịch (sửa đổi). Cùng dự có Vụ trưởng Vụ Công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật Nguyễn Quốc Hoàn (Phó Chủ tịch Hội đồng thẩm định) và các thành viên Hội đồng.
Đại diện cơ quan soạn thảo chính sách, Phó Cục trưởng Cục Hành chính tư pháp (Bộ Tư pháp) Nhâm Ngọc Hiển cho biết, trước yêu cầu ngày càng cao của công cuộc cải cách tư pháp, cải cách hành chính, tổ chức, sắp xếp lại bộ máy, đẩy mạnh chuyển đổi số, công tác đăng ký, quản lý hộ tịch đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập như: một số quy định của Luật Hộ tịch chưa phù hợp với cơ cấu tổ chức mới; chưa điều chỉnh kịp thời các trường hợp phát sinh; quy trình giải quyết tại một số địa phương còn vướng mắc; ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong lĩnh vực này chưa đủ mạnh. Trên cơ sở đó, Cục đề xuất 5 nhóm chính sách lớn được đưa vào dự thảo.
Theo đó, 05 nhóm chính sách được đề xuất gồm: Phân quyền triệt để đăng ký hộ tịch cho chính quyền cơ sở; Phát triển và hoàn thiện cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử thống nhất, đồng bộ, phục vụ quản lý hiện đại; Tiếp tục cải cách hành chính trong lĩnh vực hộ tịch gắn với chuyển đổi số, hiện đại hóa phương thức thực hiện nhằm nâng cao chất lượng công tác đăng ký, quản lý hộ tịch, tạo thuận lợi tối đa cho người dân; Hoàn thiện quy định về phạm vi, nội dung đăng ký hộ tịch theo hướng bảo đảm quyền nhân thân, bảo đảm thống nhất với quy định pháp luật có liên quan và phù hợp với thông lệ, điều ước, công ước quốc tế mà Việt Nam đã ký kết, tham gia; Chuyên nghiệp hóa đội ngũ công chức hộ tịch, bảo đảm tiêu chuẩn, năng lực phù hợp với vị trí việc làm, nâng cao chất lượng, hiệu quả thực thi nhiệm vụ quản lý nhà nước về hộ tịch.
Mục tiêu của các chính sách Luật là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, khắc phục hạn chế của quy định hiện hành, phù hợp với việc tổ chức, sắp xếp bộ máy hành chính, thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp; đồng thời hiện đại hóa, chuyển đổi số toàn diện công tác đăng ký, quản lý hộ tịch. Các đề xuất hướng tới đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm chi phí cho người dân, cho phép đăng ký hộ tịch trực tuyến “toàn trình” và không phụ thuộc vào địa giới hành chính cấp tỉnh.
Góp ý tại buổi thẩm định, đại diện Bộ Công an đề nghị bổ sung quy định cho phép thông tin trên hộ tịch điện tử thay thế bản giấy (giấy khai sinh, giấy chứng tử…) và đưa nội dung này vào đề cương chính sách. Về cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, Bộ Công an lưu ý cần cụ thể hóa các trường thông tin trong cơ sở dữ liệu, làm rõ cơ chế đồng bộ, chuyển giao thông tin giữa cơ sở dữ liệu hộ tịch và cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; đồng thời quy định rõ hình thức tiếp nhận thủ tục trực tuyến.
Phát biểu kết luận, Thứ trưởng Phan Chí Hiếu nhất trí về sự cần thiết sửa đổi Luật Hộ tịch, với 5 nhóm chính sách lớn cần sửa đổi, bổ sung. Các chính sách cơ bản phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và không mâu thuẫn với Hiến pháp cùng pháp luật hiện hành, song Thứ trưởng yêu cầu tiếp tục rà soát, hoàn thiện để thể chế hóa kịp thời các chủ trương mới.
Về sự cần thiết, Thứ trưởng đề nghị bổ sung thông tin và yêu cầu thành viên Hội đồng thẩm định tiến hành rà soát kỹ lưỡng để đảm bảo tính toàn diện của Đề án. Đặc biệt, cần kiểm tra kỹ những nội dung có thể liên quan đến quyền con người, quyền công dân nhằm bảo đảm quy định chặt chẽ trong dự thảo Luật.
Thứ trưởng cũng lưu ý một số vấn đề cụ thể đối với từng chính sách. Với chính sách 1 (phân quyền triệt để cho cấp xã), cơ quan soạn thảo cần phân định rõ ràng giữa phân quyền, phân cấp và ủy quyền; quy định cụ thể về ủy quyền ký giấy tờ, chứng thực; đồng thời đánh giá thực tế năng lực, nguồn lực của cấp xã và gắn phân quyền với cơ chế kiểm tra, giám sát để đảm bảo khả thi. Đối với chính sách 2 (xây dựng cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử thống nhất, đồng bộ), cần làm rõ các trường thông tin, cơ chế kết nối, đồng bộ giữa cơ sở dữ liệu hộ tịch và cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, bảo đảm tính kỹ thuật và khả năng liên thông.
Về chính sách 3 (cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực hộ tịch), cần cân nhắc đổi tên cho phù hợp nội dung, làm rõ lộ trình thực hiện và nêu rõ các thủ tục đề xuất bãi bỏ, đơn giản hóa, với tiêu chí ưu tiên phục vụ người dân. Đối với chính sách 4, Thứ trưởng yêu cầu rà soát, đối chiếu kỹ với hệ thống pháp luật liên quan như Bộ luật Dân sự, Luật Hôn nhân và Gia đình… cùng các văn bản liên quan để tránh chồng chéo, mâu thuẫn.
Thứ trưởng đề nghị cơ quan soạn thảo hoàn chỉnh hồ sơ, tiếp thu đầy đủ ý kiến của Hội đồng trước khi trình Chính phủ, bảo đảm tính khả thi, pháp lý và phù hợp với thực tiễn.
H.G