Chiều 24/11, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc nghe báo cáo về dự kiến các chính sách trong Luật Hòa giải ở cơ sở (sửa đổi).
Khuyến khích, phát triển các thiết chế giải quyết tranh chấp ngoài tòa án
Theo báo cáo của Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013 đã tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động hòa giải ở cơ sở. Thông qua công tác hòa giải ở cơ sở, những tranh chấp, bất đồng phát sinh tại cơ sở đã được giải quyết kịp thời, dứt điểm; không để tranh chấp kéo dài, hạn chế đáng kể tình trạng khiếu kiện ra cơ quan nhà nước, khiếu kiện vượt cấp; góp phần xây dựng khối đoàn kết cộng đồng bền vững, giữ gìn, vun đắp tình làng, nghĩa xóm, xây dựng cơ sở, khu dân cư ngày càng ấm no, yên bình, hạnh phúc. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, qua hơn 12 năm thực hiện, Luật Hòa giải ở cơ sở đã phát sinh một số khó khăn, vướng mắc về phạm vi hòa giải; chất lượng, trách nhiệm và chế độ đãi ngộ đội ngũ hoà giải viên; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hỗ trợ tham gia công tác hòa giải.
Việc ban hành Luật Hòa giải ở cơ sở (sửa đổi) nhằm tiếp tục thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về khuyến khích, phát triển các thiết chế giải quyết tranh chấp ngoài tòa án, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số; kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, bất cập trong các quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, toàn diện và thống nhất nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động hòa giải ở cơ sở, công tác quản lý nhà nước về hòa giải ở cơ sở, góp phần thiết thực vào phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Dự thảo Luật Hòa giải ở cơ sở (sửa đổi) dự kiến tập trung vào 6 nhóm chính sách cụ thể: (i) Điều chỉnh phạm vi hòa giải ở cơ sở; (ii) Nâng cao chất lượng, trách nhiệm và chế độ đãi ngộ đội ngũ hòa giải viên; (iii) Trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hỗ trợ tham gia công tác hòa giải; (iv) Đa dạng hóa phương thức, mô hình hòa giải; (v) Đơn giản hóa thủ tục hành chính trong công tác hòa giải ở cơ sở; (vi) Xác định giá trị pháp lý của kết quả hòa giải thành.
Đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia, liên thông dữ liệu trong lĩnh vực hộ tịch
Cùng ngày, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc nghe báo cáo dự án Luật Hộ tịch (sửa đổi).
Theo báo cáo của Cục Hành chính tư pháp, thực hiện quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, nhằm bảo đảm hồ sơ chính sách Luật Hộ tịch (sửa đổi) được đầy đủ, toàn diện, khả thi, ngày 18/11/2025, Bộ Tư pháp (Cục Hành chính tư pháp) đã tổ chức Hội nghị tham vấn hồ sơ chính sách Luật Hộ tịch (sửa đổi) với sự tham dự của các Ủy ban của Quốc hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đại diện các Bộ, ngành, chuyên gia và đại diện một số Sở Tư pháp, Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Trên cơ sở kiến của các đại biểu, Cục Hành chính tư pháp nghiên cứu, đề xuất 5 nhóm chính sách. Cụ thể là: Chính sách 1: Phân quyền triệt để đăng ký hộ tịch cho chính quyền cơ sở; Chính sách 2: Phát triển và hoàn thiện cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử thống nhất, đồng bộ, phục vụ quản lý hiện đại; Chính sách 3: Hoàn thiện quy định về phạm vi, nội dung đăng ký hộ tịch theo hướng bảo đảm quyền nhân thân, bảo đảm thống nhất với quy định pháp luật có liên quan và phù hợp với thông lệ, điều ước, công ước quốc tế mà Việt Nam đã ký kết, tham gia là các chính sách được đại biểu nhất trí, ủng hộ, không có ý kiến khác; Chính sách 4: Tiếp tục cải cách hành chính trong lĩnh vực hộ tịch gắn với chuyển đổi số, hiện đại hóa phương thức thực hiện nhằm nâng cao chất lượng công tác đăng ký, quản lý hộ tịch, tạo thuận lợi tối đa cho người dân; Chính sách 5: Chuyên nghiệp hóa đội ngũ công chức hộ tịch, bảo đảm tiêu chuẩn, năng lực phù hợp với vị trí việc làm, nâng cao chất lượng, hiệu quả thực thi nhiệm vụ quản lý nhà nước về hộ tịch.
Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc thống nhất với 6 nhóm chính sách của dự thảo Luật Hòa giải ở cơ sở (sửa đổi) được đề xuất. Tuy nhiên, Thứ trưởng nêu rõ, về chính sách điều chỉnh phạm vi hòa giải ở cơ sở cần làm rõ lý do mở rộng phạm vi hòa giải ở cơ sở, đối tượng được hòa giải ở cơ sở để nâng cao vị thế, vai trò và ý nghĩa của công tác hòa giải ở cở sở trong ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, phát triển kinh tế.
Đối với chính sách về nâng cao chất lượng, trách nhiệm và chế độ đãi ngộ đội ngũ hòa giải viên cần chú trọng quy định về tiêu chuẩn, quyền, nghĩa vụ của hòa giải viên, cộng tác viên hòa giải nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp, hiệu quả, minh bạch của hoạt động hòa giải ở cơ sở; đồng thời, giữ được bản chất cộng đồng và tự nguyện của hòa giải nhưng theo cách thức hiện đại hơn, dễ triển khai và giám sát hơn so với mô hình hiện hành.
Đối với báo cáo dự án Luật Hộ tịch (sửa đổi), Thứ trưởng nhất trí với đề xuất 5 nhóm chính sách. Trên cơ sở các nhóm chính sách, Thứ trưởng đề nghị Cục Hành chính tư pháp nghiên cứu, hoàn thiện dự án Luật Hộ tịch (sửa đổi) bảo đảm thực hiện mô hình chính quyền địa phương 02 cấp; việc cải cách hành chính, tăng cường chuyển đổi số, đăng ký hộ tịch trực tuyến toàn trình trong bối cảnh đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia, liên thông dữ liệu, liên thông thủ tục hành chính.
Chiều cùng ngày, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc cũng nghe báo cáo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Trợ giúp pháp lý; công tác chuẩn bị tổ chức Hội nghị tổng kết toàn quốc 15 năm thi hành Luật Nuôi con nuôi. Theo đó, Hội nghị tổng kết toàn quốc 15 năm thi hành Luật Nuôi con nuôi dự kiến tổ chức ngày 25/11 theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến.
T.Oanh