Ngày 15/8, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh chủ trì cuộc họp Tổ soạn thảo Nghị định quy định về Trung tâm trọng tài quốc tế thuộc Trung tâm tài chính quốc tế.
Phát biểu định hướng cuộc họp, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh nhấn mạnh, trên cơ sở các định hướng nguyên tắc của các chủ trương của Đảng, Nhà nước về xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT) tại Việt Nam và Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội, việc xây dựng Nghị quy định về Trung tâm trọng tài quốc tế (TTTTQT) thuộc TTTCQT cần xuất phát từ thực tiễn Việt Nam, lượng hóa được phạm vi áp dụng cụ thể, giới hạn trong khuôn khổ một nghị định để tránh vượt thẩm quyền của Chính phủ.
Thứ trưởng đề nghị cần hết sức lưu ý đến thẩm quyền của TTTTQT trong mối tương quan với các tòa án chuyên biệt sẽ được thành lập trong tương lai. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, phần lớn các TTTTQT như Singapore, Hồng Kông chủ yếu giải quyết các tranh chấp thương mại và đầu tư, không bao gồm lĩnh vực lao động hay tiêu dùng - những lĩnh vực nhạy cảm, cần được bảo vệ đặc biệt theo các nguyên tắc quốc tế như ILO hay các cam kết về bảo vệ người yếu thế.
Một nội dung rất quan trọng khác cần quy định trong Nghị định là cơ chế quản lý, giám sát TTTCQT, cụ thể là hướng dẫn Điều 31 Nghị quyết 222. Theo Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh, cần bảo đảm rằng hoạt động của TTTCQT trở thành kênh hút vốn nhưng không tạo ra xung đột lợi ích với thị trường tài chính trong nước. Phải giữ được sự độc lập, tự chủ về kinh tế, tài chính, tiền tệ. Báo cáo từ Bộ Công an cũng đã chỉ rõ: nếu không giám sát tốt, các TTTCQT có thể trở thành kênh bị lợi dụng để rửa tiền, trốn thuế hoặc thậm chí bị can thiệp từ bên ngoài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh kinh tế, tài chính, tiền tệ quốc gia. TTTCQT phải tuân thủ hệ thống pháp luật Việt Nam, không thể đứng ngoài hoặc đứng trên pháp luật. Việc quản lý, giám sát phải do các cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam chủ trì, có cơ chế phối hợp rõ ràng. TTTCQT đương nhiên có đặc thù, nhưng vẫn phải nằm trong khuôn khổ của pháp luật Việt Nam.
Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh phát biểu định hướng cuộc họp.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp cũng đề nghị, đối với cơ chế trọng tài, cần tôn trọng các nguyên tắc của Luật Trọng tài thương mại. Có thể viện dẫn, lặp lại một số quy định của Luật để cụ thể hóa trong Nghị định. Việc này là bình thường về mặt kỹ thuật lập pháp, miễn là không trái Luật. Không nên vì lý do kỹ thuật mà làm mất đi tính định hướng hoặc tính rõ ràng của văn bản dưới luật.
“Chúng ta cũng cần nhận thức rằng, việc thành lập TTTCQT - trong đó có TTTT - là bước đi chiến lược. Nhưng bước đi này phải được kiểm soát chặt chẽ bằng công cụ pháp lý, cơ chế giám sát minh bạch và đảm bảo tính khả thi trong thực tiễn”, Thứ trưởng nhấn mạnh.
Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh chia sẻ thêm, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 206 cho phép Chính phủ xử lý một số vướng mắc pháp lý trong khuôn khổ quy định pháp luật. Đây là một “cửa mở” để chúng ta mạnh dạn đề xuất cơ chế thí điểm, giải pháp đổi mới. Tuy nhiên, phải rất thận trọng và từng nội dung trong Nghị định phải được cân nhắc kỹ lưỡng. Trên tinh thần đó, chúng ta cần xây dựng một khung pháp lý vừa bảo đảm hội nhập quốc tế, vừa bảo vệ vững chắc chủ quyền và an ninh pháp lý, tài chính - tiền tệ quốc gia để khẩn trương hoàn thiện, trình Chính phủ ban hành Nghị định.
Theo báo cáo của Vụ Pháp luật quốc tế - đơn vị được giao chủ trì soạn thảo dự thảo Nghị định, Nghị định sẽ gồm các nội dung hướng dẫn khoản 4 Điều 6; khoản 1.c2. Điều 9; khoản 3 Điều 30 Nghị quyết 222. Trong đó, về thẩm quyền giải quyết tranh chấp của TTTTQT thuộc TTTCQT, dự thảo Nghị định quy định hướng dẫn thực hiện nội dụng này theo hướng quy định cụ thể các tranh chấp có liên quan đến việc thực hiện quyền lực nhà nước, không thuộc thẩm quyền của TTTTQT thuộc TTTCQT. Dự thảo Nghị định cũng sẽ hướng dẫn về hình thức và nội dung của thỏa thuận từ bỏ quyền yêu cầu Tòa án hủy quyết định công nhận hòa giải thành hoặc phán quyết trọng tài có hiệu lực pháp luật của Hội đồng trọng tài thuộc TTTTQT thuộc TTTCQT, đồng thời làm rõ các điều kiện về thời điểm của thỏa thuận giữa các bên; làm rõ nội dung, đối tượng điều chỉnh của Quy chế hoạt động do Cơ quan điều hành ban hành và nguyên tắc ban hành Quy chế hoạt động…
Các đại biểu tham dự cuộc họp đã tập trung góp ý hoàn thiện các nhóm vấn đề liên quan đến việc thành lập, tổ chức, hoạt động của TTTTQT thuộc TTTCQT; về thẩm quyền của TTTTQT; về tiêu chuẩn của trọng tài viên trong TTTCQT; nhóm vấn đề về áp dụng pháp luật và giải quyết tranh chấp tại TTTCQT; việc hướng dẫn Điều 31 Nghị quyết số 222…
U.San