Đổi mới công tác xây dựng, thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới

06/03/2025
Đổi mới công tác xây dựng, thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới
Ngày 06/3, Bộ Tư pháp phối hợp với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức Hội thảo khoa học cấp quốc gia "Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới". Tham gia chủ trì Hội thảo có: đồng chí Phan Đình Trạc, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương; đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; đồng chí Nguyễn Hải Ninh, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp; đồng chí Nguyễn Thanh Tịnh, Phó Bí thư thường trực Đảng ủy, Thứ trưởng Bộ Tư pháp. Tham dự Hội thảo có các đồng chí lãnh đạo các ban, bộ, ngành ở Trung ương, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Lãnh đạo và đại diện một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; các chuyên gia, nhà khoa học, các nhà quản lý và hoạt động thực tiễn.
Việc tổ chức Hội thảo nhằm nhận diện đầy đủ bối cảnh, yêu cầu, tính cấp thiết và giải pháp đổi mới mạnh mẽ công tác xây dựng pháp luật, phát huy cao độ tính đảng trong xây dựng và thi hành pháp luật, nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật theo hướng "vừa đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển", "lấy con người là trung tâm, mục tiêu, chủ thể và động lực phát triển đất nước" trong kỷ nguyên mới. Hội thảo đã nhận được sự quan tâm và hưởng ứng rất lớn của các ban, bộ, ngành Trung ương, địa phương, cộng đồng các chuyên gia, nhà nghiên cứu, luật sư, doanh nhân, các cơ quan tổ chức đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp, với tổng cộng hơn 80 chuyên đề, bài tham luận được gửi tới Hội thảo (trong đó có hơn 50 chuyên đề, tham luận được chọn, biên tập in trong kỷ yếu).
 

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nhấn mạnh, thực hiện nhiều chủ trương, định hướng, các nghị quyết quan trọng của Đảng, nổi bật là Nghị quyết 48/NQ-TW năm 2005 về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020, Nghị quyết số 49/NQ-TW năm 2005 về Chiến lược Cải cách tư pháp đến năm 2020; và gần đây là Nghị quyết số 27-NQ/TW năm 2022 về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới, công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật đã đạt được nhiều thành tựu to lớn.
Hệ thống pháp luật được hoàn thiện một bước cơ bản, bao quát hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội, chất lượng pháp luật được nâng lên, phù hợp với chuẩn mực chung của thế giới và thực tiễn mới của Việt Nam, đảm bảo tính khả thi cao, đáp ứng yêu cầu của quá trình đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, hội nhập và phát triển đất nước. Vai trò, hiệu lực, hiệu quả của pháp luật và thực thi pháp luật ngày càng được chú trọng trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước và đời sống xã hội.
Tuy nhiên, so với thực tiễn phát triển đất nước, công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật vẫn còn một số bất cập, hạn chế về tư duy và chất lượng xây dựng pháp luật; một số chủ trương, định hướng lớn của Đảng chưa được thể chế hóa kịp thời, đầy đủ; việc tổ chức thi hành pháp luật, chính sách vẫn là khâu yếu, tồn tại dai dẳng chưa khắc phục được...
Để Hội thảo thật sự có nhiều ý nghĩa thiết thực, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng đề nghị đại biểu tập trung thảo luận, phân tích sâu sắc hơn và đề xuất các giải pháp cụ thể đối với một số vấn đề. Cụ thể là: Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trong xây dựng và thực thi pháp luật; bảo đảm nội dung của pháp luật phải đồng bộ, thống nhất, phù hợp với các chủ trương, định hướng của Đảng, trên nguyên tắc thể chế hoá, cụ thể hoá các nghị quyết của Đảng; phát huy vai trò của các tổ chức Đảng trong các cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp nhằm bảo đảm sự thống nhất giữa đường lối chính trị và thực tiễn pháp lý; kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật, sớm phát hiện những bất cập, hạn chế để đề ra những quyết sách mang tính hành động, kịp thời tháo gỡ các vướng mắc, cản trở, tập trung vào thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
Đổi mới tư duy về xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng những thay đổi mang tính thời đại. Chuyển từ tư duy quản lý sang tư duy quản trị, phục vụ phát triển; từ tư duy bị động, phản ứng, tập trung vào xử lý vi phạm sang tư duy chủ động, tập trung vào những vấn đề mới rất cần có pháp luật kịp thời điều chỉnh; chấm dứt tình trạng “không quản được thì cấm”; giảm tư duy hành chính, tăng tư duy phục vụ người dân và doanh nghiệp, kiến tạo phát triển; xây dựng pháp luật phục vụ hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển nhanh và bền vững đất nước, vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển.
Đổi mới cách thức xây dựng và thi hành pháp luật. Hoàn thiện cơ chế "một luật sửa nhiều luật" để kịp thời sửa đổi, khắc phục các quy định mâu thuẫn, chồng chéotrong hệ thống pháp luật. Dám thay thế, loại bỏ các luật không còn phù hợp thay vì chỉ “sửa đổi, bổ sung”, chú trọng xây dựng các luật mới với cách làm mới. Bảo đảm sự phối hợp hiệu quả, đồng bộ, kịp thời trong xây dựng chính sách, pháp luật giữa Quốc hội và Chính phủ, giữa các bộ, ngành và giữa Trung ương với địa phương. Phân định rõ quy trình chính sách và quy trình soạn thảo (quy phạm hoá chính sách). Xâydựng cơ chế thường xuyên đánh giá hiệu quả thực thi của văn bản quy phạm pháp luật. Đổi mới, nâng cao hiệu quả việc tổ chức lấy ý kiến nhân dân. Đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), cơ sở dữ liệu lớn trong xây dựng và thi hành pháp luật.Đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của các cơ quan xây dựng và thi hành pháp luật bảo đảm tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả từ Trung ương đến địa phương. Tiếp tục rà soát, hoàn thiện quy định về chức năng, nhiệm vụ và tổ chức bộ máy của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Quốc hội, Uỷ ban nhân dân và Hội đồng nhân dân ở cấp địa phương, cơ quan toà án, viện kiểm sát theo hướng bỏ các cấp trung gian, đặc biệt là cấp huyện.
Đổi mới, phát triển nguồn nhân lực làm công tác xây dựng và thi hành pháp luật có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt, trong sạch, tâm huyết, chuyên nghiệp, thành thạo chuyên môn. Tăng cường các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng kiến thức và kỹ năng chuyên sâu. Quan tâm bố trí đủ nguồn lực, có cơ chế tài chính và chế độ, chính sách đặc thù cho công tác và cán bộ làm công tác xây dựng, thi hành pháp luật.
Qua đó, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng tin tưởng Hội thảo sẽ mang lại những kết quả thiết thực, có nhiều kiến nghị, nhất là đề xuất được các giải pháp mang tính đột phá về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu mới, góp phần xây dựng dự thảo văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, Đại hội đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.
Đồng chí Nguyễn Hải Ninh, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp.

Phát biểu dẫn đề, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nhận định, qua thực tiễn công việc, qua ý kiến các chuyên gia, nhà quản lý, chúng ta thấy rằng các vấn đề cần trao đổi tại Hội thảo là thay đổi tư duy rất quan trọng. Xây dựng và thi hành pháp luật tựu chung lại là do con người, nhưng nhận thức thì không thể thay đổi tức thì. Vì vậy, theo Bộ trưởng, chúng ta ưu tiên phát triển kinh tế nhưng lấy con người làm chủ thể, do đó nếu chỉ đặt vấn đề phát triển đơn thuần thì sẽ không bền vững. Bộ trưởng cho biết, thời gian qua Thủ tướng Chính phủ có nhiều tiếp xúc với các doanh nghiệp nước ngoài, doanh nghiệp cũng có băn khoăn khi chúng ta thay đổi pháp luật. Tuy nhiên, chúng ta phải có đánh giá, nhận định là việc thay đổi này nhằm đáp ứng yêu cầu tinh gọn bộ máy. Mặc dù pháp luật thay đổi nhưng cần tuyên bố rõ với các nhà đầu tư là không thay đổi cam kết của Việt Nam với các nước. Việc thay đổi pháp luật cũng không làm tăng chi phí cho doanh nghiệp, thậm chí còn giảm thủ tục theo yêu cầu của Tổng Bí thư, của Thủ tướng Chính phủ về cắt giảm thủ tục hành chính. “Chúng ta thay đổi pháp luật để ổn định, phát triển”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Trong xây dựng pháp luật thì xây dựng chính sách rất quan trọng nhưng theo Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh, hiện nay hiệu quả công tác xây dựng, đánh giá tác động chính sách chưa cao, có hồ sơ mang tính hình thức, kinh phí thì rất hạn chế, phân bổ chưa kịp thời. Bên cạnh đó, cũng chưa có quy chuẩn nào liên quan đến soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật. 
Các vấn đề nói trên, theo Bộ trưởng Hải Ninh rất cần được các đại biểu trao đổi, thảo luận tại Hội thảo để đề xuất các giải pháp đổi mới mạnh mẽ công tác xây dựng và thi hành pháp luật trong giai đoạn mới.
Tại Hội thảo, PGS. TS. Trương Hồ Hải, Viện trưởng Viện Nhà nước và Pháp luật, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nhấn mạnh, trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, quá trình hoàn thiện pháp luật của mỗi quốc gia, đặc biệt là các quyết gia phát triển như Việt Nam cần phải có sự đổi mới, đặc biệt là đổi mới về tư duy pháp lý và công nghệ lập pháp. Cụ thể, tư duy pháp lý và công nghệ lập pháp phải được thay đổi mạnh mẽ từ chỗ thụ động, “chạy theo” sự việc, hiện tượng xã hội và quan hệ xã hội sang chủ động, đón đầu và định hướng cho quan hệ xã hội. Các quy phạm pháp luật cũng phải có đủ khả năng kiếm soát các rủi ro có thể xảy ra trong tương lai; không chạy theo số lượng luật được ban hành mà cần chú ý cải thiện chất lượng luật pháp. 
 

PGS. TS. Trương Hồ Hải, Viện trưởng Viện Nhà nước và Pháp luật, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.

Với tinh thần đó, đồng chí cho rằng, cần tập trung hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam tương thích với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số. Đồng thời tăng cường thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật hiệu quả bằng nhiều phương thức khác nhau, phù hợp với từng nhóm đối tượng. Đẩy mạnh xây dựng văn hoá pháp lý trong toàn xã hội, trước hết là xây dựng văn hoá pháp lý trong đội ngũ cán bộ, đảng viên và công chức, viên chức…
 

Đồng chí Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam.

Đồng chí Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) khẳng định, vấn đề cải cách pháp luật, cải thiện môi trường kinh doanh đã được Nhà nước và Chính phủ Việt Nam quan tâm trong giai đoạn vừa qua với nhiều luật, nghị định, quy định pháp luật có tác động tích cực đối với hoạt động kinh doanh. Để đạt mục tiêu tăng trưởng cao từ 8% trở lên trong năm 2025 và hai con số trong những năm tiếp theo, theo đồng chí, cần ưu tiên hoàn thiện và ổn định hệ thống pháp luật; tiến hành rà soát tổng thể, loại bỏ những quy định không còn phù hợp. Việc ban hành luật cũng cần có lộ trình rõ ràng, hạn chế thay đổi đột ngột để doanh nghiệp có thể dự báo và thích ứng với môi trường pháp lý một cách hiệu quả. Bên cạnh đó, quá trình xây dựng, ban hành pháp luật cần tiếp tục được cải cách theo hướng minh bạch, khoa học và có sự tham gia rộng rãi của các bên liên quan, đặc biệt là doanh nghiệp, chuyên gia và các tổ chức độc lập...
 
Nội dung Hội thảo tập trung làm rõ một số điểm chính như: Nhận diện đầy đủ bối cảnh, các yêu cầu đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật để thúc đẩy phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; nhận diện đầy đủ nội hàm của đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; đánh giá mức độ đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật trong từng lĩnh vực của hệ thống pháp luật theo định hướng đã được xác định trong Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng và Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; đề xuất các giải pháp mang tính đột phá, cách thức thực hiện việc đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Kết quả Hội thảo góp phần quan trọng đề các ban, bộ, ngành Trung ương, địa phương, các cơ quan hữu quan, các chuyên gia, nhà khoa học, các nhà quản lý và hoạt động thực tiễn nghiên cứu, tham khảo, đồng thời là tài liệu quan trọng phục vụ quá trình xây dựng Chỉ thị/Nghị quyết của Bộ Chính trị về "Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong Kỷ nguyên mới".

Phóng viên Cổng Thông tin điện tử Bộ Tư pháp tiếp tục đưa tin tại Hội thảo.


Các tin khác