Ngày 05/9, Bộ Tư pháp tổ chức phiên họp thẩm định dự thảo Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết việc tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội và dự thảo Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết việc tổ chức tiếp xúc cử tri của đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp.
Đổi mới hoạt động tiếp xúc cử tri trong bối cảnh mới
Về việc tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội, đồng chí Hoàng Anh Công, Phó Trưởng ban Ban Dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, trong hơn 10 năm thực hiện, Nghị quyết liên tịch số 525/2012/UBTVQH13-ĐCTUBTWMTTQVN (sau đây gọi là Nghị quyết số 525) đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng hướng dẫn hoạt động tiếp xúc cử tri, giám sát việc giải quyết kiến nghị cử tri, cũng như thúc đẩy trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết. Tuy nhiên, qua tổng kết thực tiễn hoạt động tiếp xúc cử tri và kết quả nghiên cứu, rà soát cho thấy Nghị quyết số 525 đã bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội; đòi hỏi phải sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 525 để hoàn thiện cơ sở pháp lý nhằm điều chỉnh toàn diện hoạt động này trên thực tế.
.jpg)
Đồng chí Hoàng Anh Công, Phó Trưởng ban Ban Dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình bày tóm tắt nội dung Tờ trình dự thảo Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết việc tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội.
Dự thảo Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết việc tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội đã được tiếp thu và chỉnh sửa gồm 7 chương, 51 điều và Phụ lục kèm theo, quy định về trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Quốc hội, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp, Ủy ban Nhân dân các cấp và các cơ quan, tổ chức, đơn vị hữu quan trong việc tiếp xúc cử tri; tổ chức tiếp xúc cử tri; tập hợp, tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri; trách nhiệm giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri và giám sát việc giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri.
Về việc tiếp xúc cử tri của đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp, đồng chí Tạ Thị Yên, Phó Trưởng Ban Công tác đại biểu thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, Nghị quyết số 753/2005/NQ-UBTVQH11 về quy chế hoạt động của HĐND (sau đây gọi tắt là Nghị quyết số 753) có 9 điều (từ Điều 38 đến Điều 46) có quy định về hoạt động tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND. Tuy nhiên, Nghị quyết số 753 hết hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2016 và đến nay vẫn chưa có văn bản thay thế, dẫn tới khó khăn cho các địa phương trong việc triển khai thực hiện trình tự, thủ tục tiếp xúc cử tri cũng như cách thức tổ chức. Bên cạnh đó, thực tế quá trình tổ chức để HĐND tiếp xúc cử tri đã bộc lộ một số khó khăn, bất cập như hoạt động tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND chủ yếu tập trung vào trước các kỳ họp; nhiều cuộc tiếp xúc cử tri vẫn chưa thực sự sâu, rộng; số lượng các cuộc tiếp xúc cử tri còn ít…
.jpg)
Đồng chí Tạ Thị Yên, Phó Trưởng Ban Công tác đại biểu thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình bày tóm tắt Tờ trình dự thảo Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết việc tổ chức tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND các cấp.
Do vậy, việc xây dựng dự thảo Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết việc tổ chức tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND các cấp là cần thiết nhằm thể chế hoá, bám sát yêu cầu thực tiễn và phát huy dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện và để đại biểu HĐND thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được cử tri giao cho mình.
Dự thảo Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết việc tổ chức tiếp xúc cử tri của đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp đã được tiếp thu và chỉnh sửa gồm 6 chương, 44 điều, trong đó quy định nguyên tắc hoạt động tiếp xúc cử tri; các hành vi bị cấm trong hoạt động tiếp xúc cử tri; quyền và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân trong việc tiếp xúc cử tri; nội dung, hình thức hoạt động tiếp xúc cử tri…
Cần rà soát các quy định với các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan
Cho ý kiến về Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết việc tiếp xúc cử tri của đại biểu quốc hội, đại diện Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho biết Nghị quyết không chỉ quy định việc tổ chức tiếp xúc cử tri mà còn nhiều nội dung khác như việc tập hợp, tổng hợp kiến nghị của cử tri; trách nhiệm giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri; giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri… Ngoài ra, nhiệm vụ lập pháp được nêu tại Khoản 3 Điều 16 Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chỉ là nội dung công việc “quy định chi tiết việc tổ chức tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội” mà Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ và Đoàn Chủ tịch Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phải phối hợp ban hành, chứ không phải ấn định tên gọi cho Nghị quyết liên tịch. Vì vậy, để thống nhất giữa tên gọi và phạm vi điều chỉnh, đồng chí nhất trí việc điều chỉnh tên gọi của Nghị quyết từ “Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết việc tổ chức tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội” thành “Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết việc tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội”.
.jpg)
Đại diện Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Đồng thời, theo đồng chí, nếu vẫn giữ quy định thời hạn gửi báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri của Ban Dân nguyện tới Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chậm nhất là 05 ngày trước ngày khai mạc kỳ họp Quốc hội sẽ rất khó khăn cho trong việc tổng hợp và hoàn thiện báo cáo của Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trình Quốc hội; do đó, đồng chí đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, điều chỉnh quy định thời gian này.
.jpg)
Đại diện Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.
Về vai trò của Công đoàn, đại diện Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho biết, dự thảo 2 Nghị quyết đều quy định trách nhiệm của Thủ trưởng, Chủ tịch Công đoàn cơ quan, tổ chức nơi đại biểu Quốc hội tiếp xúc cử tri hoặc nơi đại biểu HĐND tiếp xúc cử tri. Tuy nhiên, nhiều công đoàn vẫn còn khuyết vị trí Chủ tịch công đoàn nên quy định “cứng” như trên sẽ gây khó khăn khi thực hiện trên thực tế. Cùng với đó, Luật Công đoàn năm 2012 và Quyết định 174/QĐ-TLĐ năm 2020 về Điều lệ Công đoàn Việt Nam (khóa XII) do Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam ban hành cũng chỉ quy định vai trò lãnh đạo chung của Ban Chấp hành, Ban Thường vụ Công đoàn. Do đó, để đảm bảo nguyên tắc tập thể, tập trung dân chủ, đồng chí đề nghị điều chỉnh quy định này thành “trách nhiệm của đại diện Ban Chấp hành Công đoàn”.
Kết luận phiên họp, Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh nhất trí về sự cần thiết và tính phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng của 2 Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết việc tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND các cấp. Tuy nhiên, Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo bổ sung căn cứ pháp lý để xây dựng 2 Nghị quyết trên như Hiến pháp, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật…
.jpg)
Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh phát biểu kết luận phiên họp.
Để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật, Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết việc tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội với Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND; đồng thời rà soát các quy định của Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết việc tổ chức tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND các cấp với Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết việc tổ chức tiếp xúc cử tri của HĐND các cấp đang được Ban Công tác đại biểu thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội xây dựng. Cùng với đó, cơ quan chủ trì soạn thảo cũng cần bổ sung đánh giá tác động của 2 Nghị quyết tới thủ tục hành chính, tới giới và điều kiện tổ chức thực hiện.
Đối với Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết việc tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội, Thứ trưởng yêu cầu cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ các hình thức tiếp xúc cử tri khác là những hình thức nào để đảm bảo tính ổn định, an toàn và triển khai hiệu quả trong thực tế. Ngoài ra, cơ quan chủ trì cần giải trình và làm rõ một số nội dung như: căn cứ đề xuất bổ sung thêm một số thành phần tham dự cuộc tiếp xúc cử tri; việc tiếp xúc cử tri trước và sau kỳ họp bất thường của Quốc hội; hình thức tổ chức tiếp xúc cử tri trực tuyến; trách nhiệm giải quyết kiến nghị của cử tri…
Đối với Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết việc tổ chức tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND các cấp, Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì điều chỉnh quy định trách nhiệm của Thường trực Hội đồng nhân dân các cấp phù hợp với Luật Tổ chức chính quyền địa phương; đồng thời cân nhắc tính khả thi của việc tiếp xúc với trẻ em, tiếp xúc cử tri trên nền tảng số; nghiên cứu giải pháp nâng cao hiệu quả giám sát giải quyết kiến nghị của cử tri…
Anh Thư - Trung tâm Thông tin