Ngày 15/8/2016, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đã ký Quyết định số 1720/QĐ-BTP thành lập Hội đồng thẩm định dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự. Hội đồng do Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu là Chủ tịch; thành viên Hội đồng gồm các chuyên gia, nhà khoa học, nhà thực tiễn trong lĩnh vực pháp luật hình sự, các nhà quản lý đại diện cho các cơ quan, tổ chức có liên quan như ông Trần Duy Hòa, Phó Chánh án Tòa án quân sự Trung ương; Ông Hoàng Thế Liên, nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp; đại diện Tòa án nhân dân tối cao; Viện kiểm sát nhân dân tối cao; Bộ Công an; Bộ Ngoại giao; Bộ Tài nguyên và Môi trường... Ngày 18/8, Bộ Tư pháp đã tổ chức cuộc họp Hội đồng để thẩm định dự án Luật nêu trên.
Tại cuộc họp, tất cả các thành viên Hội đồng đều nhất trí về sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự nhằm khắc phục những sai sót của Bộ luật hình sự số 100/2015/QH13, bảo đảm tính thống nhất, tính khả thi của BLHS, góp phần đấu tranh phòng, chống tội phạm và bảo đảm tốt hơn quyền của người phạm tội. Đồng thời, việc ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự cũng nhằm thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 144/2016/QH13 ngày 29/6/2016 của Quốc hội khóa XIII.
Hội đồng đánh giá cao sự chuẩn bị của cơ quan chủ trì soạn thảo; các nội dung của dự án Luật cơ bản bảo đảm sự phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với hệ thống pháp luật và bảo đảm tính tương thích với các điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
Với phạm vi của một dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều và với thời gian hạn hẹp phải bảo đảm tiến độ trình Quốc hội dự án Luật này vào kỳ họp thứ hai (tháng 10/2016), Hội đồng thẩm định nhất trí với quan điểm là dự thảo Luật chủ yếu tập trung sửa đổi, bổ sung những điều khoản của BLHS có lỗi kỹ thuật không thể giải thích hoặc thống nhất hướng dẫn và nếu không sửa sẽ ảnh hưởng đến việc áp dụng thống nhất pháp luật, không sửa đổi các chính sách lớn đã được Quốc hội khóa XIII thông qua, không ảnh hưởng đến các luật khác đang lùi hiệu lực thi hành theo Nghị quyết số 144/2016/QH13. Ngoài ra, nội dung của BLHS có liên quan mật thiết với các Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015, Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự, Luật thi hành tạm giữ, tạm giam (Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 có trên 40 điều viện dẫn các điều khoản của BLHS năm 2015; Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự có trên 50 điều viện dẫn các điều khoản của BLHS năm 2015), nên với phạm vi sửa đổi, bổ sung như trên sẽ bảo đảm việc sửa đổi BLHS không làm ảnh hưởng đến việc thi hành các Luật đang lùi hiệu lực cùng BLHS.
Về việc sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 12 BLHS, đa số ý kiến của thành viên Hội đồng cho rằng đây là vấn đề liên quan đến chính sách lớn của BLHS đã được Quốc hội khóa XIII thông qua, nên đề nghị giữ nguyên Điều 12 như Bộ luật hình sự năm 2015, chỉ sửa đổi lỗi kỹ thuật là bỏ quy định dẫn chiếu Điều 285 tại điểm đ khoản 2 Điều 12 để đảm bảo tính thống nhất về chính sách giữa Phần chung và Phần các tội phạm trong BLHS.
Đồng thời, Hội đồng cũng nhất trí với việc bổ sung chất XLR-11 (gọi là cỏ Mỹ) và lá KHAT - các chất ma túy, cây có chứa chất ma túy mới xuất hiện ở nước ta vào BLHS để có cơ sở xử lý, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống loại tội phạm này.
Về việc sửa đổi Điều 292 về kinh doanh trái phép qua mạng, Hội đồng thẩm định vẫn còn hai loại ý kiến. Đa số ý kiến thành viên Hội đồng thẩm định nhất trí với việc sửa đổi Điều 292 theo hướng thu hẹp phạm vi xử lý hình sự về tội danh này, cụ thể: (i) thu hẹp phạm vi chịu trách nhiệm hình sự bằng cách nâng cao mức định lượng thu lợi bất chính từ 50 triệu đồng lên 100 triệu đồng; (ii) bỏ dấu hiệu định lượng doanh thu tại các cấu thành định tội và định khung tăng nặng để đảm bảo tính thống nhất của BLHS không xem xét xử lý dựa trên dấu hiệu doanh thu của cá nhân, tổ chức; (iii) bỏ điểm e khoản 1 Điều 292 để giới hạn phạm vi áp dụng của điều luật. Tuy nhiên, cũng có ý kiến thành viên Hội đồng đề nghị cân nhắc tính hợp lý của quy định tại Điều 292 vì Bộ luật hình sự năm 2015 đã bỏ tội kinh doanh trái phép so với Bộ luật hình sự năm 1999. Do vậy, theo Điều 292 của Bộ luật năm 2015 thì cùng một hành vi kinh doanh các lĩnh vực nêu tại Điều này, nếu tiến hành trên mạng thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự, còn nếu tiến hành ngoài đời thực thì không bị truy cứu trách nhiệm hình sự là bất hợp lý.
Theo Nghị quyết số 144/2016/QH13 của Quốc hội thì dự án Luật này sẽ được trình Quốc hội khóa XIV cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 2. Dự kiến, tại Phiên họp thường kỳ tháng 8/2016, Chính phủ sẽ xem xét, cho ý kiến về dự án Luật này.
Li Mi