Trong tọa đàm “Đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực công chứng (CC) và đăng ký giao dịch bảo đảm (ĐKGDBĐ)” do Tổ Công tác thực hiện Đề án 30 của Bộ Tư pháp và Văn phòng CC Hồ Gươm phối hợp tổ chức tại Hà Nội, đại diện các tổ chức tín dụng và CC đều mong muốn nhanh chóng khắc phục được những vướng mắc về thủ tục để họ không bị “bó tay” khi hoạt động
Ngân hàng kêu…
Từ thực tiễn CC các giao dịch cho vay tại ngân hàng, đại diện Ngân hàng quốc tế (VIB), Ngân hàng Đầu tư & Phát triển (BIDV), Ngân hàng Á châu (ACB) chung nhận định, pháp luật về CC, ĐKGDBĐ hiện gây ra khá nhiều rắc rối cho hoạt động của các ngân hàng. Một ví dụ được các ngân hàng dẫn ra là một số CC viên đã từ chối CC hợp đồng bảo đảm (HĐBĐ) nếu hợp đồng không ghi giá trị của tài sản bảo đảm (TSBĐ), dù cơ quan nhà nước không can thiệp vào việc định giá TSBĐ và pháp luật cũng không qui định phải ghi rõ giá trị TSBĐ (là cơ sở để được tính số tiền tối đa được cho vay thông qua TSBĐ đó) vào HĐBĐ.
Bên cạnh đó, việc định giá TSBĐ được tiến hành định kỳ (6 tháng hoặc 1 năm) và giá trị này có thể thay đổi theo tình hình thị trường. Điều này dẫn đến phát sinh việc Ngân hàng phải CC lại HĐBĐ vì giá trị TSBĐ thay đổi và các CC viên coi đây là sự thay đổi trong HĐ. Do đó, các ngân hàng “than khổ” rằng, nếu với 1 khoản vay 5 năm thì TSBĐ được định giá lại trên dưới 10 lần, đồng nghĩa với việc HĐBĐ đó phải CC lại trên dưới 10 lần, gây phiền hà cho ngân hàng và người dân.
Công chứng cũng thấy phiền…
Văn phòng CC Hồ Gươm đã chỉ ra khá nhiều vấn đề mà họ cho là bất cập, vướng mắc phổ biến liên quan đến thủ tục CC đang gây khó khăn cho các tổ chức hành nghề CC cũng như người dân. Và để tăng cường khả năng phục vụ của các tổ chức hành nghề CC trước nhu cầu giao dịch của người dân, một trong những đề xuất của Văn phòng là “đơn giản hóa” thủ tục bằng việc mở rộng qui định về giấy tờ tùy thân có thể xuất trình khi làm thủ tục CC.
Thực tế, Văn phòng đã phải từ chối CC cho những người không có 1 trong 3 loại giấy tờ chứng minh thư, hộ chiếu hay thẻ quân nhân, mà thay bằng giấy tờ có ảnh khác (như giấy phép lái xe, thẻ Đảng, thẻ sinh viên hay Giấy xác nhận có dán ảnh đóng dấu giáp lai của công an địa phương). Như vậy, vừa ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của văn phòng vừa hạn chế yêu cầu được CC của người dân.
Hay chỉ nên qui định chủ thể (nhất là những người già yếu, bị bệnh…) tham gia HĐ, giao dịch phải ký vào các trang nội dung, còn được “bỏ qua” trang bìa (nếu có) và trang lời chứng để nhanh chóng hơn thủ tục CC.
Quan trọng là đảm bảo an toàn pháp lý
Những ý kiến của Văn phòng CC Hồ Gươm lại không nhận được sự đồng tình của đại diện Văn phòng CC A1 vì “cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực CC không nghĩa là “đơn giản” thủ tục sẽ dẫn đến nguy cơ phát sinh tranh chấp sau này” – như quan điểm của ông Chu Văn Khanh (Văn phòng CC A1). Hơn nữa, ông Vũ Đức Long (Cục trưởng Cục ĐKQGGDBĐ - Bộ Tư pháp) thấy rằng, các giấy tờ khác không thể đảm bảo độ tin cậy nên nếu thành lập trung tâm ĐKGDBĐ trực tuyến thì sẽ chỉ sử dụng chứng minh thư.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Đức Chính cũng nhận thấy, hiện tại với sự yếu kém, thiếu chặt chẽ của quản lý nhà nước thì các qui định về giấy tờ là “rườm ra”. Nhưng để bảo đảm an toàn pháp lý cho cả tổ chức tín dụng (doanh nghiệp), tổ chức CC và người dân, cũng như để các hoạt động được tiến hành đúng pháp luật thì vẫn phải thực hiện những qui định đó. Trong giao dịch, việc cần là xác nhận đúng người đến giao dịch là chủ tài sản để tránh những rủi ro pháp lý phát sinh. Không thể loại trừ trường hợp, người sử dụng giấy xác nhận về nhân thân do công an địa phương cấp lại không phải chủ sở hữu tài sản tham gia giao dịch.
Thứ trưởng cũng khẳng định, Bộ Tư pháp sẽ đưa vấn đề về liên quan đến những hồ sơ do phòng tư pháp chứng thực trước khi có Nghị định 79 hiện đang còn hiệu lực thực hiện vào điều chỉnh trong Thông tư hướng dẫn hoạt động CC để giải quyết những khó khăn mà các tổ chức tín dụng đang gặp phải. Đồng thời, đối với việc CC những giao dịch liên quan đến các TS hình thành trong tương lai thì cần sửa đổi cả Bộ luật Dân sự mới có thể giải quyết dứt điểm tình trạng có CC viên ký, có CC viên không ký các giao dịch này khi áp dụng đối với từng trường hợp cụ thể.
Huy Anh
| Thứ trưởng Nguyễn Đức Chính: “Hiện nay việc áp dụng PL là rất đa dạng. Những khúc mắc của các tổ chức tín dụng về hoạt động CC và ĐKGDBĐ chủ yếu liên quan đến vấn đề này, chứ không hoàn toàn xuất phát từ qui định PL”. |
| Ông Vũ Đức Long (Cục trưởng Cục Đăng ký quốc gia GDBĐ – Bộ Tư pháp): PV: Vừa CC, vừa ĐKGDBĐ có phải “1 cổ 2 tròng” đối với các giao dịch? Ông Vũ Đức Long: CC xuất hiện trước ĐKGDBĐ nên đã ăn sâu vào tiềm thức người dân quan niệm “không CC thì không yên tâm”. Cần phải bỏ 1 trong 2 qui định này. Nhưng để ĐKGDBĐ có thể thay thế CC thì bản thân hoạt động ĐKGDBĐ phải chứng minh “đủ độ tin cậy”, cũng như tăng cường văn hóa kinh doanh và quản lý hồ sơ, giấy tờ, không thể làm theo cách rất “lạc hậu” hiện nay là khi cần thế chấp phải nộp giấy tờ cho bên nhận thế chấp. Nếu thông qua ĐKGDBĐ thì khắc phục được điều này. PV: Vì sao từ năm 2002 đến nay cả nước mới chỉ có 3 trung tâm ĐKGDBĐ? Ông Vũ Đức Long: Hiện mới có 3 Trung tâm ĐKGDBĐ do hoạt động đăng ký động sản (không gồm tàu bay, tàu biểu) - lĩnh vực do Bộ Tư pháp quản lý còn ít (Đăng ký nhà đất do Bộ TN&MT quản lý, thực hiện qua các Văn phòng Đăng ký nhà đất). Các Trung tâm này còn hoạt động theo phương pháp thủ công. Vì thế, để hiện đại hóa hoạt động đăng ký, dự kiến năm 2010, Cục sẽ triển khai thí điểm đăng ký trực tuyến, tiến tới xây dựng hệ thống dữ liệu ĐKGDBĐ thống nhất trên cả nước. PV: Có nên tập trung vào một đầu mối quản lý hoạt động ĐKGDBĐ? Ông Vũ Đức Long: Việc quản lý không thống nhất hiện nay dẫn đến hạn chế về trao đổi và tập trung thông tin, thiếu sự liên kết nên dẫn đến tình trạng “cát cứ” trong lĩnh vực ĐKGDBĐ, là cơ hội để phát sinh nhũng nhiễu, phiền hà cho người dân. Cục cũng có tham vọng tập trung về 1 cơ quan quản lý nhưng không dễ dàng. PV: Những bất cập hiện nay trong lĩnh vực ĐKGDBĐ sẽ được giải quyết như thế nào? Ông Vũ Đức Long: Trước mắt sẽ được đưa vào Nghị định thay thế Nghị định 08 (Cục đang chủ trì soạn thảo). Về lâu dài sẽ có Luật ĐKGDBĐ và Luật ĐK bất động sản giải quyết. Cũng phải lưu ý là 2 luật mới nếu được ban hành thì cần một sự đồng bộ của các Luật khác liên quan. Quan trọng là phải cải cách tận gốc từ qui định, khái niệm trong hệ thống pháp luật để tránh sự chồng chéo, lẫn lộn. Tính đến tương lai thì phải loại bỏ bớt giấy tờ, mở tư duy để cải cách thủ tục 1 cách cơ bản cho phù hợp với nền kinh tế thị trường thời hội nhập./. |