Ngày 25/12/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 50/2025/QĐ-TTg ban hành Quy chế tự kiểm tra văn bản do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc liên tịch ban hành (Quy chế số 50).
Tự kiểm tra văn bản do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc liên tịch ban hành là cơ chế mới, lần đầu quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và Nghị định số 79/2025/NĐ-CP về kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa và xử lý văn bản quy phạm pháp luật được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 187/2025/NĐ-CP (Nghị định số 79/2025/NĐ-CP). Có thể khẳng định, văn bản do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc liên tịch ban hành có vai trò quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội.
Các văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ vừa là căn cứ pháp lý trực tiếp để Bộ, cơ quan ngang Bộ, chính quyền địa phương ban hành văn bản quy phạm pháp luật, vừa là cơ sở pháp lý chủ yếu để thi hành và áp dụng pháp luật. Trường hợp văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chưa phù hợp, không thống nhất, bất cập có thể tiềm ẩn những khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện, tác động, ảnh hưởng tiêu cực tới phát triển kinh tế - xã hội trong phạm vi cả nước. Do đó, việc nghiên cứu, ban hành cơ chế để chủ động, thường xuyên tự kiểm tra, tự giám sát văn bản quy phạm pháp luật do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc liên tịch ban hành có ý nghĩa và rất cần thiết nhằm kịp thời xử lý những văn bản có nội dung không phù hợp, bảo đảm tính toàn diện, khách quan, công khai, minh bạch, đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục.
Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và Nghị định số 79/2025/NĐ-CP mới chỉ quy định trách nhiệm của các chủ thể, chưa quy định cụ thể về quy trình phối hợp trong tổ chức thực hiện; việc tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị liên quan văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cần phải tự kiểm tra; thời hạn kiểm tra... Bên cạnh đó, thực tiễn công tác xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật thời gian gần đây cho thấy số lượng văn bản ban hành ngày càng nhiều, tiến độ xây dựng gấp để kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh của thực tiễn, trong khi yêu cầu bảo đảm hiệu lực, hiệu quả của hoạt động tự kiểm tra văn bản theo đúng yêu cầu của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và các nghị quyết của Đảng về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật ngày càng cao.
Do đó, việc Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế số 50 để quy định việc phân công và phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan trong quá trình tổ chức thực hiện góp phần thiết lập khuôn khổ pháp lý ổn định, minh bạch và thống nhất trong toàn hệ thống.
Quy chế số 50 bao gồm 03 chương, 19 điều. Cụ thể như sau:
- Chương I. Quy định chung, gồm 06 điều, quy định về: Phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng; nguyên tắc tự kiểm tra văn bản; văn bản thuộc đối tượng kiểm tra; thời hạn tự kiểm tra văn bản; tiếp nhận, xử lý kiến nghị, phản ánh về văn bản do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc liên tịch ban hành có dấu hiệu trái pháp luật; hồ sơ tự kiểm tra văn bản (từ Điều 1 đến Điều 6).
- Chương II. Trách nhiệm, quy trình tự kiểm tra văn bản, gồm 02 Mục (về trách nhiệm và quy trình) với 10 điều, quy định về: Trách nhiệm của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ; trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Tư pháp; trách nhiệm của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ; tổ chức kiểm tra văn bản; tổ chức họp kiểm tra văn bản; đề nghị cung cấp hồ sơ, thông tin, tài liệu phục vụ tự kiểm tra văn bản; lấy ý kiến đối với kết quả tự kiểm tra văn bản; báo cáo kết quả tự kiểm tra văn bản; tiếp nhận, xử lý báo cáo kết quả tự kiểm tra văn bản; xử lý và công bố văn bản xử lý văn bản trái pháp luật (từ Điều 7 đến Điều 16).
- Chương III. Tổ chức thực hiện, gồm 03 điều, quy định về: Chế độ phát ngôn và cung cấp thông tin; trách nhiệm của Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan, tổ chức có liên quan; trách nhiệm của Bộ Tư pháp (từ Điều 17 đến Điều 19).
Để bảo đảm thực hiện hiệu quả trách nhiệm tự kiểm tra văn bản do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc liên tịch ban hành, Quy chế số 50 đã quy định các mốc thời hạn cụ thể, làm căn cứ cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện trong quá trình phối hợp thực hiện nhiệm vụ này. Đây cũng là những nội dung thể hiện biện pháp chỉ đạo, phối hợp hoạt động của các thành viên Chính phủ theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Bên cạnh một số quy định chung như đối tượng và phạm vi điều chỉnh, nguyên tắc, đối tượng văn bản được tự kiểm tra, thời hạn tự kiểm tra, tiếp nhận xử lý kiến nghị, phản ánh về văn bản có dấu hiệu trái pháp luật, lập và lưu trữ hồ sơ tự kiểm tra văn bản…, Quy chế số 50 quy định cụ thể trách nhiệm và quy trình tự kiểm tra văn bản. Cụ thể như sau:
(1) Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ có trách nhiệm giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thực hiện tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật do Bộ, cơ quan ngang Bộ chủ trì soạn thảo, trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc liên tịch ban hành và văn bản hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về ngành, lĩnh vực do Bộ, cơ quan ngang Bộ chịu trách nhiệm quản lý theo quy định tại khoản 1 Điều 10 của Nghị định số 79/2025/NĐ-CP. Ngoài ra, Quy chế số 50 còn quy định cụ thể trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Tư pháp ngoài thực hiện trách nhiệm như các Bộ, cơ quan ngang Bộ (nêu trên) thì có trách nhiệm thực hiện tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật và văn bản hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm pháp luật đã được các Bộ, cơ quan ngang ộ khác thực hiện tự kiểm tra nhưng Bộ Tư pháp vẫn nhận được phản ánh, kiến nghị hoặc yêu cầu, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, cơ quan, người có thẩm quyền và văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ có dấu hiệu chứa quy phạm pháp luật nhưng không được ban hành đúng thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục theo quy định tại khoản 2 Điều 10 của Nghị định số 79/2025/NĐ-CP.
(2) Quy trình tự kiểm tra văn bản gồm các nội dung: Tổ chức tự kiểm tra văn bản; tổ chức họp, lấy ý kiến phục vụ tự kiểm tra văn bản; đề nghị cung cấp hồ sơ, thông tin, tài liệu phục vụ tự kiểm tra văn bản; lấy ý kiến đối với kết quả tự kiểm tra văn bản; báo cáo kết quả tự kiểm tra văn bản; tiếp nhận, xử lý báo cáo kết quả tự kiểm tra văn bản; xử lý và công bố văn bản xử lý văn bản trái pháp luật.
Quy chế số 50 có hiệu lực từ ngày 20/02/2026, là cơ sở pháp lý quan trọng trong việc thực hiện trách nhiệm tự kiểm tra văn bản do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc liên tịch ban hành, góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả, ý thức trách nhiệm của các Bộ, cơ quan ngang Bộ trong việc tham mưu, soạn thảo văn bản trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hoặc liên tịch ban hành.
Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính