Ngày 4/11, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật phối hợp Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý tổ chức Tọa đàm “Tăng cường nguồn lực cho công tác trợ giúp pháp lý cho đối tượng yếu thế”.
Phát biểu khai mạc Tọa đàm, TS. Trương Thế Côn, Tổng Biên tập Tạp chí Dân chủ và Pháp luật nhấn mạnh, trợ giúp pháp lý (TGPL) là một chính sách nhân văn, tiến bộ của Đảng và Nhà nước ta, thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ xã hội chủ nghĩa, nhằm bảo đảm quyền con người, quyền công dân, giúp người nghèo, người yếu thế, người có hoàn cảnh đặc biệt được tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật.
TS. Trương Thế Côn, Tổng Biên tập Tạp chí Dân chủ và Pháp luật phát biểu. (Ảnh Thùy Dung)
Từ khi Luật TGPL được ban hành và đi vào cuộc sống, cùng với hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành, công tác TGPL đã có bước phát triển mạnh mẽ cả về quy mô, chất lượng và hiệu quả. Đến nay, mạng lưới tổ chức TGPL đã được hình thành ở tất cả các tỉnh, thành phố, hàng năm thực hiện hàng chục nghìn vụ việc, góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, đồng thời nâng cao niềm tin của Nhân dân vào pháp luật và công lý.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, thực tiễn triển khai hoạt động TGPL vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Một số quy định pháp luật chưa theo kịp yêu cầu đổi mới; cơ chế, chính sách chưa thu hút được các nguồn lực xã hội cho hoạt động trợ giúp pháp lý nên nguồn lực cho hoạt động TGPL còn nhiều hạn chế; sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức còn chưa đồng bộ và việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong lĩnh vực này còn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tế xã hội.
TS. Trương Thế Côn nêu rõ, từ thực tiễn hoạt động TGPL trên thực tế và nhất là trong bối cảnh đất nước ta đang đẩy mạnh công cuộc cải cách tư pháp, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, chuyển đổi số quốc gia và hội nhập quốc tế sâu rộng, cho thấy việc tăng cường nguồn lực cho công tác TGPL nhằm nâng cao hiệu quả TGPL cho các đối tượng yếu thế yêu cầu khách quan, cấp thiết và có ý nghĩa sâu sắc.
Bà Vũ Thị Hường, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý phát biểu. (Ảnh Thùy Dung)
Tổng Biên tập Tạp chí Dân chủ và Pháp luật nêu rõ, Hội thảo nhằm nhận diện, đánh giá quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước về tăng cường nguồn lực cho công tác TGPL cho đối tượng yếu thế và sự cần thiết, tầm quan trọng của việc tăng cường nguồn lực đối với công tác TGPL cho đối tượng yếu thế; những yêu cầu đối với việc tăng cường nguồn lực để hoạt động TGPL cho đối tượng yếu thế đạt chất lượng, hiệu quả cao đáp ứng sự phát triển của đất nước trong bối cảnh mới; những điểm nghẽn, khó khăn, vướng mắc liên quan đến việc tăng cường nguồn lực cho hoạt động TGPL cho đối tượng yếu thế và kiến nghị đề xuất; kiến nghị, đề xuất giải pháp để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, mâu thuẫn chồng chéo trong quy định của pháp luật, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến tăng cường nguồn lực cho công tác TGPL cho người yếu thế trong xã hội.
Chia sẻ về nội dung tăng cường nguồn lực cho công tác TGPL với đối tượng là người khuyết tật có khó khăn về tài chính, Phó Giám đốc Trung tâm TGPL Nhà nước Bắc Ninh số 1 Hoàng Trọng Nghĩa cho biết, trong công tác truyền thông TGPL cho người khuyết tật, Trung tâm đã thường xuyên thực hiện các hoạt động truyền thông ngoài trụ sở tại các thôn và UBND các xã để người khuyết tật tại địa phương có cơ hội nắm bắt các quy định pháp luật nói chung và luật TGPL nói riêng. Thực hiện biên soạn 156.234 tờ gấp pháp luật cấp phát tại các buổi truyền thông cho người khuyết tật giúp các đối tượng khi có các vướng mắc pháp luật biết được địa chỉ liên hệ, hình thức nộp hồ sơ khi có yêu cầu thực hiện TGPL.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn một số khó khăn, cụ thể như: về nhận thức và tâm lý của người khuyết tật có khó khăn về tài chính; về phạm vi thực hiện truyền thông TGPL; công tác phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng và các cơ quan có liên quan trong quá trình giải quyết vụ việc.
Các đại biểu trao đổi. (Ảnh Thùy Dung)
Do đó, ông Hoàng Trọng Nghĩa đề xuất mở rộng đối tượng là người khuyết tật đều được hưởng quyền TGPL; không quy định về việc có khó khăn về tài chính với nhóm đối tượng này để đảm bảo nhóm người yếu thế được tiếp cận và sử dụng dịch vụ pháp lý miễn phí, bảo vệ tốt nhất các quyền và lợi ích hợp pháp của mình; tăng cường, đẩy mạnh công tác truyền thông về TGPL đến người khuyết tật và cộng đồng xã hội cũng như các cơ quan tổ chức, cá nhân; nâng cao trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng và các cơ quan, tổ chức có liên quan trong quá trình thực hiện vụ việc cho người khuyết tật; tăng cường công nghệ thông tin và sử dụng AI trong quá trình thực hiện công việc tại bộ phận tiếp nhận yêu cầu TGPK để người khuyết tật được tiếp cận dịch vụ TGPL nhanh nhất và hiệu quả nhất.
Để tăng cường nguồn lực cho công tác TGPL cho đối tượng yếu thế, LS Đào Ngọc Chuyền, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam cho rằng cần mở rộng đối tượng được TGPL, tháo gỡ quy định chồng chéo về người khuyết tật và nạn nhân mua bán người; hoàn thiện quy định về phối hợp thực hiện TGPL trong hoạt động tố tụng, bao gồm việc giải thích quyền TGPL cho người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố; tiếp tục hoàn thiện chính sách TGPL trong các chương trình mục tiêu quốc gia.
Bên cạnh đó, căn cứ nhu cầu TGPL, mỗi tỉnh cần xác định rõ số lượng người thực hiện TGPL, nhất là trợ giúp viên pháp lý (TGVPL); xây dựng quy hoạch, tuyển dụng viên chức để tạo nguồn bổ nhiệm TGVPL; tăng cường số lượng và năng lực cho đội ngũ người thực hiện TGPL, nhất là TGVPL; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và kỹ năng tranh tụng (hình sự, dân sự, hành chính) cho TGVPL và người thực hiện TGPL. TGVPL bắt buộc tham gia tối thiểu 8 giờ bồi dưỡng chuyên môn mỗi năm; khuyến khích các nguồn lực xã hội tham gia vào hoạt động TGPL, nhất là đội ngũ luật sư có kinh nghiệm tham gia tố tụng; tổ chức các hội nghị tập huấn kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin giám sát, thẩm định, đánh giá chất lượng, hiệu quả trong TGPL; hỗ trợ địa phương nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ cơ sở về các phương thức tiếp cận thông tin pháp luật hiệu quả qua internet, VNeID và các ứng dụng công nghệ thông tin khác.
Tại Tọa đàm, các đại biểu đề xuất nhiều nội dung cụ thể về: Bố trí đủ biên chế, tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng mềm và đạo đức nghề nghiệp; xây dựng cơ chế khen thưởng, đãi ngộ phù hợp để khuyến khích đội ngũ gắn bó lâu dài; mở rộng mạng lưới cộng tác viên TGPL đến cấp xã, phường, đặc 40 biệt ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số nhằm bảo đảm mọi người dân đều có cơ hội tiếp cận TGPL; nâng cấp trụ sở, trang thiết bị làm việc, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu điện tử, lưu trữ và quản lý hồ sơ vụ việc; thực hiện số hóa 100% hồ sơ TGPL, kết nối dữ liệu với hệ thống ngành Tư pháp và cơ quan tiến hành tố tụng; phát triển các nền tảng TGPL trực tuyến, cung cấp dịch vụ TGPL qua môi trường mạng, phục vụ người dân ở xa trung tâm hành chính; Xây dựng quy chế phối hợp giữa Trung tâm TGPL với cơ quan tiến hành tố tụng, tổ chức chính trị – xã hội, Hội Luật gia, Đoàn Luật sư...
M.Khang