Sáng 28/7, tại Hà Tĩnh, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) tổ chức tọa đàm về “Hoàn thiện thể chế về đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật và đề xuất tiêu chí tiếp cận pháp luật trong Bộ Tiêu chí quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2026-2030 và trao đổi, thảo luận về khó khăn, vướng mắc khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp”.
Tham dự Tọa đàm có đại diện lãnh đạo, công chức Sở Tư pháp và đại diện lãnh đạo, công chức UBND xã, phường của các tỉnh: Hà Tĩnh, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Trị, TP Huế, TP Đà Nẵng, đại diện một số sở, ban ngành tại địa phương.
Phát biểu khai mạc Tọa đàm, ông Lê Vệ Quốc, Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý cho biết, để tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ trong triển khai thực hiện chuẩn tiếp cận pháp luật (TCPL) đối với cấp xã nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước bằng pháp luật ở cơ sở; nâng cao tinh thần trách nhiệm trong thực thi công vụ của lãnh đạo chính quyền ở cơ sở; tăng cường quyền tiếp cận thông tin pháp luật, phổ biến, giáo dục pháp luật, thực hiện dân chủ tại cơ sở, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg quy định về xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL (Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg).
Các đại biểu dự buổi Tọa đàm. Ảnh: PV
Sau hơn 3 năm thực hiện, việc tổ chức đánh giá, công nhận xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL đã được các địa phương triển khai đồng bộ, dần đi vào nền nếp.
Kết quả đánh giá, công nhận xã, phường, thị trấn trên cả nước đạt tỷ lệ cao. Năm 2021 có 9.938/10.599 đơn vị cấp xã được công nhận đạt chuẩn TCPL, đạt 93.8%. Năm 2022 có 10.073/10.743 đơn vị cấp xã được công nhận đạt chuẩn TCPL, đạt 93.8%. Năm 2023, có 10.188/10.671 đơn vị cấp xã được công nhận đạt chuẩn TCPL, đạt tỷ lệ 94.7%. Năm 2024, có 9.506/9.807, đạt tỷ lệ 96.9%.
Lãnh đạo Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) và lãnh đạo Sở Tư pháp Hà Tĩnh chủ tọa cuộc Tọa đàm. Ảnh: PV
Tuy nhiên, trong quá trình hướng dẫn, theo dõi, kiểm tra và tiến hành rà soát, đánh giá các văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh việc đánh giá, công nhận xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý nhận thấy một số quy định của Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg còn bất cập, hạn chế, không phù hợp với bối cảnh thực tiễn hiện nay, đặc biệt khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.
Ông Đinh Văn Hồng, Phó Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Hà Tĩnh phát biểu tham luận. Ảnh: PV
Cụ thể như, có sự trùng lặp về mục đích đánh giá, công nhận xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL, nội dung của tiêu chí TCPL và các bộ tiêu chí, tiêu chuẩn đánh giá chính quyền cấp xã khác. Bên cạnh đó, thẩm quyền, trình tự, thủ tục đánh giá, công nhận xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL không còn phù hợp với mô hình chính quyền 2 cấp; thời gian đánh giá, công nhận xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL chưa phù hợp.
Gợi ý, định hướng thảo luận, ông Lê Vệ Quốc yêu cầu các đại biểu tập trung trao đổi, thảo luận về việc tiếp tục duy trì hay không cần thiết thực hiện công tác đánh giá, công nhận xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL. Trường hợp đề xuất tiếp tục thực hiện công tác này thì cần sửa đổi bộ tiêu chí và cơ chế đánh giá, công nhận theo hướng nào để khắc phục sự trùng lắp giữa các bộ tiêu chí đánh giá chính quyền cấp cơ sở; bảo đảm tính toàn diện, khách quan, thực chất…
Bà Ngô Quỳnh Hoa, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý giải đáp các câu hỏi của đại biểu. Ảnh: PV
Trong tham luận “Triển khai nội dung công tác hòa giải ở cơ sở thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 và một số kiến nghị, đề xuất trong công tác đánh giá cấp xã đạt chuẩn TCPL”, theo ông Đinh Văn Hồng, Phó Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Hà Tĩnh, bên cạnh kết quả đạt được, công tác hòa giải ở cơ sở tại địa phương còn 4 khó khăn, vướng. Trong đó nhấn mạnh, hiện nay sau sáp nhập đơn vị hành chính, các địa phương tiếp tục vận hành các tổ hòa giải trước sáp nhập, do đó mỗi xã có số lượng tổ hòa giải tương đối đông, với mức chi hỗ trợ tổ hòa giải và hòa giải viên hiện nay, cấp xã sẽ gặp khó khăn để đảm bảo tỷ lệ hỗ trợ kinh phí, thù lao đạt 100% (trung bình khoảng 30 tổ hòa giải/xã, tổng mức chi hỗ trợ tổ hòa giải hàng năm là 54 triệu đồng, chưa tính kinh phí hỗ trợ các vụ việc hòa giải, kinh phí tập huấn, bồi dưỡng…). Do đó, đề nghị xem xét hạ tỷ lệ đạt chuẩn để đảm bảo phù hợp với tình hình thực tiễn của các địa phương.
Ông Hồng cho biết thêm, đối với công tác đánh giá TCPL, Sở Tư pháp Hà Tĩnh đưa ra 6 khó khăn và một số đề xuất. Trong đó, đề xuất Bộ Tư pháp tăng cường hướng dẫn, tập huấn về chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ số trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho các địa phương. Hiện nay, Sở Tư pháp Hà Tĩnh đang xây dựng Cổng Pháp luật tỉnh Hà Tĩnh là nền tảng tương tác cao, tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI).
Tọa đàm cũng nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các đại biểu Sở Tư pháp các tỉnh như: Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Trị, TP Huế, Đà Nẵng và đại diện một số sở, ban, ngành liên quan. Trong đó, các đại biểu thống nhất rằng, để đáp ứng tình hình mới cần nghiên cứu xây dựng Quyết định mới thay thế Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg theo hướng xác định tiêu chí đánh giá chuẩn TCPL của người dân; đồng thời xây dựng cơ chế đánh giá để bảo đảm tính toàn diện, khách quan, thực chất, phù hợp với Hiến pháp và các văn bản pháp luật mới ban hành và phù hợp với tình hình thực tế hiện nay.
Hữu Anh