Tham gia Đoàn còn có các thành viên là Bà Dương Thị Thanh Mai, chuyên gia cao cấp Bộ Tư pháp; Ông Thái Quang Toản, Vụ trưởng Vụ Tổ chức – Biên chế, Bộ Nội vụ; Ông Đặng Công Khôi, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Tài chính; Bà Trịnh Thị Hải Yến, chuyên viên chính Vụ Tư pháp, Ủy ban Tư pháp Quốc hội; Ông Nguyễn Huy Hùng, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch – Tài chính, Bộ Tư pháp; Ông Vũ Văn Kiền, Giám đốc Sở Tư pháp thành phố Hải Phòng; Ông Đỗ Trọng Thủy, Giám đốc Trung tâm TGPL nhà nước thành phố Hà Nội; Bà Đào Thị Mai, Giám đốc Trung tâm TGPL nhà nước thành phố Hải Phòng và Bà Trịnh Thị Thanh, chuyên viên Cục TGPL, Bộ Tư pháp.
Theo Chương trình làm việc, Đoàn đã đến thăm và làm việc với Văn phòng Luật sư công Liên bang; Văn phòng Luật sư công tại thành phố tự trị Buenos Aires; tổ chức phi Chính phủ nghiên cứu về pháp luật và xã hội (CELS), nhà tù liên bang Penitentiary; Đoàn Luật sư thành phố Buenos Aires và 06 Ủy ban hỗ trợ trực thuộc Văn phòng Luật sư công Liên bang (Ủy ban tiếp cận công lý; Ủy ban hỗ trợ thiết chế với trẻ em và vị thành niên; Ủy ban về các vấn đề xã hội và quan hệ cộng đồng; Ủy ban hỗ trợ pháp lý cho tù nhân trong tù; Ủy ban về giới và cho các nạn nhân bạo lực về giới; Ủy ban hỗ trợ và bảo vệ người tị nạn). Ngoài ra, Đoàn còn đến thăm 01 Trung tâm tiếp cận công lý trực thuộc Cục Củng cố, thúc đẩy tiếp cận công lý, Bộ Tư pháp có chức năng tư vấn pháp luật cho người dân khi họ có yêu cầu. Đón tiếp Đoàn có Bà Patricia Azzi, Tổng thư ký tạm thời phụ trách Ban Tổng Thư ký về chính sách thể chế và Ông Patricio Giardelli, Tổng thư ký về điều phối của Văn phòng luật sư công; Ông Santiago Roca, Tổng thư ký về Quản lý và Nhân sự; Ông Gabirel Torres, Tổng điều hành; bà Maria Fernanda Lopez Puleio, Luật sư công giữ chức thư ký chuyên trách cho hoạt động trong hệ thống hình sự và các thành viên khác trong chương trình làm việc.
Cùng ngày, Đoàn còn làm việc với Tổ chức nghiên cứu về pháp luật và xã hội (CELS), đây là tổ chức phi chính phủ với mục đích bảo vệ quyền con người và tăng cường hệ thống dân chủ của Argentina. Tổ chức không nhận bất kỳ khoản ngân sách nào từ Nhà nước, chức năng là thúc đẩy các văn phòng bào chữa công liên bang và cấp bang để họ thực hiện tốt chức năng của mình, và thông qua những vụ việc cụ thể họ sẽ tác động trong quá trình xây dựng chính sách.
Ngày 23/9/2015, Đoàn đã tham quan và làm việc tại nhà tù liên bang Penitentiary để tìm hiểu cơ chế tiếp cận dịch vụ luật sư của người bị bắt giữ. Theo đó, có 02 cơ chế tiếp cận bao gồm: Luật sư của người bị bắt giữ và luật sư tại văn phòng luật sư công theo ca trực. Các luật sư tại văn phòng luật sư công có mối quan hệ thông tin mật thiết với Tòa án, khi thẩm phán ra thông báo có vụ việc tố tụng đến văn phòng luật sư công thì luật sư có ca trực phải tiếp nhận vụ việc đó. Tùy theo tính chất vụ việc sẽ được thông báo đến văn phòng luật sư công liên bang hay cấp bang.
Chiều cùng ngày và ngày 24/9/2015, Đoàn đã làm việc Đoàn Luật sư thành phố Buenos Aires và 06 Ủy ban hỗ trợ cho chức năng chung của Văn phòng luật sư công liên bang cho từng nhóm đối tượng khác nhau trong các giai đoạn như hỗ trợ cho tù nhân trong tù; cho trẻ em và vị thành niên; nạn nhận về bạo lực giới, người tị nạn.v.v. Ngoài ra, Đoàn còn đến thăm 01 Trung tâm tiếp cận công lý trực thuộc Cục Củng cố, thúc đẩy tiếp cận công lý, Bộ Tư pháp có chức năng tư vấn pháp luật cho người dân.
Với những thông tin về tổ chức và hoạt động của luật sư công tại đất nước lớn thứ hai Nam Mỹ này sẽ là kinh nghiệm thực tiễn cần thiết để Việt Nam tham khảo trong quá trình nghiên cứu, xây dựng Luật Trợ giúp pháp lý (sửa đổi), bảo đảm đáp ứng tốt nhất nhu cầu trợ giúp pháp lý của người dân./.
- Cục Trợ giúp pháp lý -
Argentina là một quốc gia theo thể liên bang, hình thành với 23 bang và một thành phố tự trị là thủ đô Buenos Aires. Tại đây, trước khi cải tổ Hiến pháp năm 1994, Văn phòng Luật sư côngLiên bang thuộc hệ thống cơ quan tư pháp. Sau năm 1994 cơ quan này tách ra độc lập với ba nhánh quyền lực lập pháp, hành pháp, tư pháp (được coi là nhánh quyền lực thứ 4). Điều chỉnh hoạt động của cơ quan này có Luật về Văn phòng Luật sư công Liên bang năm 1988, đến nay được thay thế bởi Luật Tổ chức về Văn phòng Luật sư công Liên bang (năm 2015).
Văn phòng Luật sư công Liên bang được tổ chức theo ngành dọc, Văn phòng Luật sư công Liên bang Trung ương quản lý và điều hành 23 Văn phòng Luật sư công Liên bang đại diện tại 23 tiểu bang. Văn phòng Luật sư công Liên bang giúp giải quyết tranh chấp trước Tòa án tối cao liên bang. Trụ sở chính của Văn phòng nằm tại thành phố Buenos Aires. Theo Luật Tổ chức về văn phòng luật sư công liên bang thì cơ quan này gồm 9 đơn vị như sau: Một văn phòng điều hành chung và tài chính; các tổng thư ký về giám sát và nhân sự, thể chế chính sách và điều phối; một văn phòng tư vấn pháp luật; một văn phòng kiểm toán và giám sát điều hành; một đơn vị của các giám hộ công và người quản lý công; bộ phận về truyền thông thể chế; bộ phận về báo chí và phổ biến; bộ phận về công nghệ thông tin; bộ phận về hợp tác.
Văn phòng Luật sư công liên bang là một cơ quan có trách nhiệm bảo vệ nhân quyền cho những người dễ bị tổn thương trong lĩnh vực hình sự, dân sự và hành chính. Pháp luật nước này không quy định cụ thể những đối tượng được coi là dễ bị tổn thương, mà tùy trong từng trường hợp Chủ tịch Văn phòng Luật sư công Liên bang sẽ quyết định. Tuy nhiên, tiêu chí đầu tiên là người nghèo, sau đó là các tiêu chí như theo cư trú (người tị nạn), theo tuổi (như trẻ em, người cao tuổi), theo tình trạng pháp lý (như người bị bắt giữ, bị can, bị cáo).v.v. Trong những trường hợp phạm tội hình sự mà có điều kiện kinh tế có thể trả tiền thì sau vụ việc kết thúc, người được trợ giúp nộp một khoản phí (được tính theo giờ) vào ngân sách của Văn phòng Luật sư công Liên bang.
Làm việc tại Văn phòng luật sư công liên bang có 2.900 người, trong đó có gần 1.000 luật sư công (230 luật sư công do tổng thống bổ nhiệm và phải được 2/3 nghị sỹ quốc hội đồng ý; 700 luật sư công tạm thời do Chủ tịch Văn phòng Luật sư công Liên bang bổ nhiệm); còn lại là nhân viên hỗ trợ được Nhà nước trả lương. Các Luật sư công được tuyển dụng thông qua hình thức thi tuyển và vị trí của họ tương đương với thẩm phán và công tố viên. Mỗi luật sư công đều có một văn phòng làm việc riêng, đóng rải rác theo các khu vực. Việc trả lương cho các luật sư công được Văn phòng Luật sư công Liên bang thực hiện theo cấp bậc, ví dụ như luật sư cấp sơ thẩm, luật sư cấp phúc thẩm, luật sư cấp thượng thẩm.
Ở Argentina, Hiến pháp và các luật liên quan có quy định các vụ án hình sự bắt buộc phải có luật sư. Hằng năm, khoảng 80% vụ án hình sự do luật sư công đảm nhiệm, còn lại do luật sư tư thực hiện. Hệ thống luật sư công liên bang được can thiệp ngay lập tức và liên tục trong suốt quá trình từ khi bị bắt giữ. Khi một người cụ thể liên quan đến quá trình tố tụng (nhất là ở giai đoạn tiền tố tụng) là một giai đoạn dễ bị tổn thương nhất, do đó rất cần luật sư và sự có mặt của luật sư được coi là một thủ tục tố tụng bắt buộc, nếu không thì kết quả tố tụng đó sẽ không được công nhận. Ngoài ra, Văn phòng luật sư công liên bang còn cung cấp các dịch vụ trợ giúp về nhà ở, y tế.v.v. cho người nghèo, người dễ bị tổn thương.
Theo Hiến pháp Argentina, Văn phòng luật sư công liên bang độc lập về chức năng cũng như tài chính. Mỗi năm Văn phòng luật sư công liên bang được Quốc hội cấp khoảng 200 triệu USD để chi trả tiền lương cho đội ngũ luật sư công và các chi phí hoạt động. Ở các bang, các Văn phòng luật sư công cấp bang sẽ hoạt động theo chi phí riêng theo quy định tại bang đó.
Văn phòng luật sư công liên bang có văn phòng đại diện tại mỗi bang song song với Văn phòng luật sư công cấp bang. Như vậy, tại mỗi bang, tồn tại hai cơ chế hoạt động là đại diện của Văn phòng Luật sư công liên bang và Văn phòng luật sư công cấp bang. Tùy theo tính chất phạm tội, mức độ phạm tội là tội phạm cấp bang hay tội phạm cấp liên bang sẽ có sự tiếp nhận vụ việc tương ứng, ví dụ như đối với các tội phạm mang tính chất quốc gia như tội phạm ma túy, rửa riền sẽ do đại diện của Văn phòng luật sư công liên bang thực hiện.
Văn phòng Luật sư công cấp bang tại thành phố tự trị Buenos Aires thực hiện bào chữa trong các vụ án hình sự và các vấn đề xã hội như văn hóa, kinh tế, hành chính, nhà ở,... Đối với các vấn đề dân sự thì do Văn phòng Luật sư công Liên bang đảm nhiệm và trong một giai đoạn tố tụng nào đó sẽ chuyển giao lại cho văn phòng này thực hiện. Văn phòng này có 24 luật sư hoạt động trong lĩnh vực hình sự, chia thành 5 khu vực khác nhau ở các văn phòng cụ thể; 06 luật sư hoạt động trong lĩnh vực hành chính. Mỗi năm, thành phố thụ lý khoảng 10.000 vụ việc tố tụng. Thường thường các luật sư công tại thành phố này có khoảng 600 vụ việc được tiến hành đồng thời trong một thời điểm (hôm nay ra tòa vụ này, ngày mai lại ra tòa bào chữa vụ khác, có những ngày bào chữa vài vụ việc). Luật sư ở đây làm việc theo ca, một tháng trực 15 ngày ở 5 khu vực cảnh sát. Tại thời điểm xảy ra hành vi phạm tội, luật sư công trực sẽ tiếp nhận và giải quyết vụ việc.
Trịnh Thị Thanh Cục TGPL