I. KẾT QUẢ CÔNG TÁC CHỦ YẾU QÚY III NĂM 2015
Trong Quý III năm 2015, Bộ Tư pháp đã triển khai đồng bộ, toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm các mặt công tác, bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 03/01/2015 của Chính phủ về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu chỉ đạo điều hành thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2015. Sau đây là một số kết quả cụ thể:
1. Công tác xây dựng, góp ý, thẩm định VBQPPL được triển khai tích cực, góp phần nâng cao chất lượng và đẩy nhanh tiến độ soạn thảo dự thảo VBQPPL. Trong Quý III/2015, các Bộ đã trình Chính phủ 14 dự án luật, pháp lệnh, trong đó, có 03 luật và 01 pháp lệnh do Bộ Tư pháp chủ trì soạn thảo (Luật Tiếp cận thông tin, Luật Ban hành quyết định hành chính, Luật Đấu giá tài sản và Pháp lệnh Đào tạo một số chức danh tư pháp).
Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, cơ quan ngang Bộ đã ban hành được 22 văn bản, bao gồm 11 nghị định, 01 quyết định, 09 thông tư, 01 thông tư liên tịch.
Bộ Tư pháp đã thẩm định 58 VBQPPL và 12 điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế; trả lời, góp ý 223 văn bản. Bộ cũng đã kiểm tra 452 văn bản của các Bộ, ngành, địa phương, trong đó có 12 văn bản là thông tư quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh. Bước đầu phát hiện 19 văn bản có dấu hiệu sai về nội dung theo quy định tại Điều 3 Nghị định số 40/2010/NĐ-CP.
2. Công tác kiểm soát TTHC chính tiếp tục đạt kết quả và từng bước vào cuộc sâu hơn với sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đất nước. Trong Quý III năm 2015, Bộ Tư pháp đã tham gia ý kiến, đề nghị sửa đổi hoặc bãi bỏ 88/103 TTHC tại 26 dự thảo văn bản (chiếm 85%); trong 23 dự thảo văn bản thẩm định có TTHC, đã đề nghị sửa đổi hoặc bãi bỏ 63/67 TTHC (chiếm 94%).
Triển khai Kế hoạch đơn giản hóa TTHC trọng tâm năm 2015 ban hành kèm theo Quyết định số 08/QĐ-TTg ngày 06/01/2015 của Thủ tướng Chính phủ, 05/09 Bộ được giao rà soát, đơn giản hóa 13 nhóm TTHC trọng tâm đã hoàn thành phương án đơn giản hóa gửi Bộ Tư pháp tham gia ý kiến; 08/24 Bộ, cơ quan đã ban hành danh mục TTHC chuẩn hóa; 09 địa phương đã thực hiện rà soát và không có TTHC đặc thù, 38 địa phương đã ban hành danh mục TTHC đặc thù.
3. Kết quả công tác THADS năm 2015 (từ ngày 01/10/2014 đến ngày 30/9/2015): về việc, số giải quyết xong trong số có điều kiện giải quyết là 533.985 việc, đạt tỷ lệ 89,08%, vượt 1,08% so với chỉ tiêu được Quốc hội giao (tăng 2.890 việc và tăng 0,61% về tỷ lệ so với năm 2014). Số việc chuyển kỳ sau là 257.427 việc, giảm 9.224 việc (chiếm 3,72%) so với số việc còn phải giải quyết của năm 2014 chuyển sang năm 2015; về tiền, đã giải quyết xong trong số có điều kiện giải quyết là 42.819 tỷ 191 triệu 766 nghìn đồng, đạt tỷ lệ 76%, (tăng 3.837 tỷ 686 triệu 324 nghìn đồng).
4. Về công quốc tịch, nuôi con nuôi, lý lịch tư pháp:
- Công tác hộ tịch nhìn chung được thực hiện theo đúng quy định. Trong Quý III năm 2015, Bộ Tư pháp đã trình Chính phủ dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch và Đề án cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc. Bộ cũng đang tiếp tục hoàn thiện các văn bản quy định chi tiết Luật Hộ tịch, đảm bảo tiến độ có hiệu lực cùng với Luật theo đúng yêu cầu của Luật Ban hành VBQPPL.
Bộ Tư pháp đã trình Chủ tịch nước giải quyết 1.555 hồ sơ xin thôi quốc tịch Việt Nam; 02 hồ sơ xin trở lại quốc tịch Việt Nam; 02 hồ sơ xin nhập quốc tịch Việt Nam và trả lời 779 trường hợp tra cứu, xác minh quốc tịch cho Sở Tư pháp các địa phương; Cục Quản lý xuất nhập cảnh, Bộ Công an; Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao.
- Về công tác nuôi con nuôi, Bộ Tư pháp đã giải quyết được 176 trường hợp người nước ngoài xin nhận trẻ em Việt Nam làm con nuôi. Việc tiếp nhận và giải quyết hồ sơ con nuôi nước ngoài tuân thủ đúng các quy định của pháp luật.
- Về công tác lý lịch tư pháp, đã nhận được khoảng 98.000 thông tin LLTP; tiếp nhận, kiểm tra, phân loại được khoảng 78.000 thông tin; tạo lập, cập nhật hơn 55.000 thông tin LLTP vào cơ sở dữ liệu lý lịch điện tử; lưu 3.975 hồ sơ LLTP bằng văn bản giấy. Tiếp tục tiến hành cài đặt phần mềm “Kiềng 3 chân” tại 21 Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; hỗ trợ các Sở Tư pháp thực hiện tra 13.392 yêu cầu tra cứu, xác minh thông tin LLTP về án tích, góp phần bảo đảm cho việc cấp Phiếu LLTP đúng và sớm hơn thời hạn Luật định.
5. Trong năm 2015, số tiền nhà nước phải bồi thường trong các quyết định giải quyết bồi thường, bản án, quyết định về giải quyết bồi thường đã có hiệu lực pháp luật là 16 tỷ 437 triệu 786 nghìn đồng. Ngoài ra, Tòa án nhân dân các cấp đã thụ lý 21 vụ án dân sự về bồi thường nhà nước (các vụ việc người bị thiệt hại không đồng ý với quyết định giải quyết bồi thường của cơ quan có trách nhiệm bồi thường và khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết bồi thường theo quy định tại Điều 22 Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước), đã giải quyết xong 14 vụ việc, với số tiền là 26 tỷ 098 triệu 663 nghìn đồng, còn 07 vụ việc đang giải quyết.
6. Trong năm 2015, tổng số yêu cầu ủy thác tư pháp của các cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam đã gửi đi qua đầu mối Bộ Tư pháp là 3149 yêu cầu, trong đó đã có trả lời là 2126/3149 yêu cầu và 805 yêu cầu ủy thác tư pháp về dân sự của của cơ quan có thẩm quyền nước ngoài, trong đó đã có trả lời là 460/805 yêu cầu.
II. MỘT SỐ NỘI DUNG CỤ THỂ
1. Về kết quả tổ chức lấy ý kiến nhân dân đối với dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi)
Thực hiện Nghị quyết của UBTVQH, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Kế hoạch của Chính phủ về việc tổ chức lấy ý kiến Nhân dân đối với dự thảo BLHS (sửa đổi). Theo đó, thời gian lấy ý kiến Nhân dân từ ngày 15/7/2015 và kết thúc vào ngày 14/9/2015.
Tính đến hết ngày 05/10/2015, Bộ Tư pháp đã nhận được báo cáo kết quả lấy ý kiến Nhân dân của tất cả các Bộ, ngành, cơ quan, tổ chức Trung ương, 63 HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và 26 cơ quan, tổ chức khác; bên cạnh đó, có nhiều ý kiến độc lập từ Cổng thông tin điện tử, hòm thư điện tử, trên báo chí hoặc được tổng hợp từ các cuộc tọa đàm, hội thảo diễn ra ở các ngành, các cấp (tổng số ước tính có khoảng 07 triệu lượt ý kiến của Nhân dân đã tham gia). Các ý kiến góp ý của Nhân dân rất đa dạng, đa chiều, không chỉ tập trung vào 08 vấn đề trọng tâm đưa ra lấy ý kiến mà còn đề cập đến nhiều nội dung khác trong dự thảo Bộ luật; từng vấn đề luôn có các ý kiến, quan điểm khác nhau; nhiều ý kiến tham gia có chất lượng chuyên môn cao.
Qua tổng hợp cho thấy, dự thảo Bộ luật nhận được sự đồng thuận cao trong Nhân dân, đa số có cùng quan điểm với Chính phủ về 07/08 vấn đề trọng tâm đưa ra lấy ý kiến. Đó là: (1) Bổ sung quy định về trách nhiệm hình sự (TNHS) của pháp nhân và loại tội pháp nhân chịu TNHS; (2) Phạm vi chịu TNHS của người chưa thành niên và các biện pháp thay thế xử lý hình sự áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội; (3) Bỏ hình phạt tử hình ở một số tội; quy định không áp dụng hình phạt tử hình, không thi hành án tử hình trong một số trường hợp; quy định không giảm án đối với người bị kết án tử hình nhưng được ân giảm xuống tù chung thân; (4) Chuyển đổi hình phạt tiền, hình phạt cải tạo không giam giữ thành hình phạt tù có thời hạn; (5) Thay thế tội cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng bằng những tội danh cụ thể trong các lĩnh vực kinh tế; (6) Bổ sung trường hợp xử lý hình sự đối với người trộm cắp tài sản có giá trị dưới 2 triệu đồng; (7) Bãi bỏ một số tội phạm và bổ sung một số tội phạm mới. Riêng vấn đề về hình phạt trục xuất, đa số ý kiến Nhân dân ủng hộ phương án giữ như quy định hiện hành, theo đó, trục xuất có thể được Tòa án áp dụng là hình phạt chính hoặc hình phạt bổ sung trong từng trường hợp cụ thể. Tuy nhiên, cũng có ý kiến ủng hộ phương án 02 trong dự thảo Bộ luật, trục xuất chỉ được áp dụng là hình phạt bổ sung. Về vấn đề này, Chính phủ đề nghị tiếp thu loại ý kiến khác của Nhân dân về việc ủng hộ phương án 02.
2. Về kết quả thí điểm chế định Thừa phát (TPL) lại và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc thực hiện chế định Thừa phát lại
Thực hiện Nghị quyết số 24/2008/QH12 ngày 14/11/2008 về việc thi hành Luật Thi hành án dân sự và Nghị quyết số 36/2012/QH13 ngày 23/11/2012 của Quốc hội về việc tiếp tục thực hiện thí điểm chế định TPL, từ ngày 15/4/2010 đến ngày 30/9/2015, chế định TPL đã được thực hiện thí điểm tại 13 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương với 53 Văn phòng TPL được thành lập, 134 TPL, 295 Thư ký nghiệp vụ đang hành nghề tại các Văn phòng. Các Văn phòng TPL đã tống đạt được 834.734 văn bản, lập 39.027 vi bằng, xác minh điều kiện thi hành án 781 việc, trực tiếp tổ chức thi hành án 322 vụ việc, đạt tổng doanh thu là 107 tỷ 552 triệu 100 nghìn đồng.
Quá trình thực hiện thí điểm TPL đã cung cấp nhiều dữ kiện, luận cứ mang tính khoa học và thực tiễn có giá trị để làm sáng tỏ nhiều vấn đề trong việc xã hội hóa hoạt động bổ trợ tư pháp, nhất là trong lĩnh vực thi hành án dân sự, góp phần thực hiện tốt chủ trương xã hội hóa hoạt động bổ trợ tư pháp tại Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, cũng như chủ trương tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức mà Nghị quyết số 39-NQ/TW ngày 17/4/2015 của Bộ Chính trị đã đề ra.
Tại Phiên họp lần thứ 41, UBTVQH đã nhất trí về việc trình Quốc hội ban hành Nghị quyết của Quốc hội về việc thực hiện chế định TPL tại Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XIII. Dự thảo Nghị quyết quy định những nội dung cơ bản về tổ chức và hoạt động của TPL nhằm khắc phục các vướng mắc, hạn chế, bất cập trong thời gian qua, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động TPL trong thời gian tới. Cụ thể như: quy định việc thực hiện chế định này chính thức từ ngày 01/01/2016; nghiên cứu, xây dựng Luật TPL trình Quốc hội xem xét cho ý kiến tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XIV; quy định phạm vi công việc TPL được làm; thủ tục thực hiện công việc của TPL; tổ chức hành nghề TPL, việc tiếp tục hoạt động của các Văn phòng TPL đã được thành lập và đang hoạt động trong giai đoạn thí điểm; trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong hoạt động của Thừa phát lại...
3. Về việc tổ chức Ngày Pháp luật năm 2015 và kết quả triển khai Cuộc thi viết “Tìm hiểu Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam”
- Với chủ đề “Thực hiện Hiến pháp và pháp luật góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; bảo vệ quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân”, Ngày Pháp luật năm 2015 tiếp tục tập trung tuyên truyền, quán triệt, phổ biến sâu rộng về vị trí, vai trò, nội dung, tinh thần của Hiến pháp và pháp luật, nhất là các VBQPPL mới ban hành về tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước, quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân; đánh giá kết quả 02 năm triển khai thực hiện Ngày Pháp luật...
Các hoạt động tổ chức Ngày Pháp luật năm 2015 được tổ chức đa dạng, linh hoạt, phù hợp với tình hình, điều kiện thực tế và gắn với việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị của Bộ, ngành, địa phương, trong đó tập trung vào một số hoạt động như: tổng kết Cuộc thi viết “Tìm hiểu Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam”; thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường, cơ quan quản lý giáo dục, đào tạo bằng các hình thức phù hợp. Các hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật năm 2015 tập trung từ ngày 01/10 đến hết ngày 30/11 năm 2015, trong đó cao điểm trong tuần lễ từ ngày 02/11/2015 đến ngày 09/11/2015.
- Cuộc thi viết “Tìm hiểu Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam” đã được đông đảo tầng lớp nhân dân hưởng ứng. Ban Tổ chức cuộc thi Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao và các tỉnh thành phố, trực thuộc trung ương đã nhận được 4.855.057 bài dự thi. Nhiều địa phương, Bộ, ngành đã thu được hàng trăm ngàn bài tham gia như: Bộ Công an có 260.037 bài, Bộ Quốc phòng có 245.500 bài, Hà Nội có 390.984 bài, Hà Tĩnh có 242.716 bài, Hải Dương có 307.532 bài, Thanh Hóa có 256.000 bài, Vĩnh Phúc có 225.000 bài dự thi…
Lễ tổng kết và trao giải cuộc thi sẽ được diễn ra đồng thời cùng với Lễ Hưởng ứng Ngày Pháp luật năm 2015.
III. MỘT SỐ NHIỆM VỤ TRỌNG TÂM CÔNG TÁC QUÝ IV NĂM 2015
Trong những tháng cuối năm 2015, Bộ Tư pháp tiếp tục tập trung hoàn thành các nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong năm 2015, một số nhiệm vụ chính như sau:
1. Đảm bảo đúng tiến độ và chất lượng các văn bản do Bộ Tư pháp chủ trì soạn thảo phải trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong Quý IV năm 2015; các nội dung Bộ Tư pháp được giao chủ trì xây dựng để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10 và phiên họp thứ 42 UBTVQH (gồm: Bộ luật Dân sự (sửa đổi), Bộ luật Hình sự (sửa đổi), Luật Đấu giá tài sản, Luật Tiếp cận thông tin, Nghị quyết về việc thực hiện chế định Thừa phát lại, Báo cáo của Chính phủ về công tác thi hành án, Báo cáo về việc tổng kết, đánh giá thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại, Báo cáo của Chính phủ về việc thực hiện Nghị quyết số 67/2013/QH13 về việc tăng cường công tác triển khai thi hành luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, UBTVQH và ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành, Báo cáo của Chính phủ về công tác bồi thường của Nhà nước năm 2015, Báo cáo của Chính phủ về hoạt động tương trợ tư pháp); tham gia có chất lượng đối với các dự án luật, nghị quyết và các nội dung có liên quan khác theo Chương trình của Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XIII. Phối hợp xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về công tác tư pháp, trong đó có đề xuất chỉ tiêu thi hành án dân sự cho năm 2016 và những năm tiếp theo. Chủ động, tích cực tham gia ý kiến các văn kiện phục vụ Hội nghị Trung ương, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII.
Đẩy mạnh việc đôn đốc các Bộ, ngành xây dựng các văn bản thuộc Danh mục các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành 11 luật được Quốc hội khóa thông qua tại kỳ họp thứ 9 và các văn bản còn nợ đọng; xây dựng các dự án luật, pháp lệnh theo Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2016, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh khóa XIII và năm 2015. Tổ chức thực hiện có hiệu quả Kế hoạch triển khai thi hành Luật Ban hành VBQPPL.
2.Chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành tập trung rà soát các quy định của pháp luật trong nước để đề xuất sửa đổi, bổ sung đảm bảo phù hợp với các quy định của Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).
3. Tổ chức thành công Lễ hưởng ứng Ngày Pháp luật năm 2015 và tổng kết, trao giải cuộc thi viết Tìm hiểu Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam; triển khai việc tổ chức tổng kết công tác Tư pháp năm 2015 gắn với tổng kết nhiệm kỳ 2011 - 2015.
4. Quyết liệt triển khai Quyết định số 08/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch đơn giản hóa TTHC trọng tâm năm 2015 và các nhiệm vụ cải cách TTHC tại Nghị quyết số 19/NQ-CP của Chính phủ; khẩn trương tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ về tình hình, kết quả thực hiện.
5. Tăng cường công tác theo dõi tình hình thi hành pháp luật gắn kết chặt chẽ với kiểm tra VBQPPL và kiểm soát TTHC, trong đó tập trung vào lĩnh vực chống buôn lậu, gian lận thương mại, làm hàng giả, kinh doanh trái phép.
6. Xây dựng Đề án tinh giảm biên chế theo Kế hoạch của Ban cán sự Đảng Bộ Tư pháp về triển khai thực hiện Nghị quyết số 39-NQ/TW ngày 17/4/2015 của Bộ Chính trị về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, Nghị định số 108/2014/NĐ-CP ngày 20/11/2014 của Chính Phủ về chính sách tinh giản biên chế. Hoàn thành Đề án vị trí việc làm của Bộ Tư pháp./.