I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo VnExpress.net đưa tin: Bộ Tài chính vừa tiếp nhận đề án giá điện cho năm 2011 do Bộ Công Thương chuyển sang. Cơ quan này đang tiến hành thẩm định và đánh giá tác động của các phương án giá tới chỉ số CPI và các nhóm các mặt hàng khác.
Nguồn tin có thẩm quyền từ Bộ Tài chính chỉ xác nhận rằng cơ quan này đã tiếp nhận các phương án giá từ Bộ Công Thương chuyển sang. Tuy nhiên, các mức tăng, giảm ra sao, thời điểm nào áp dụng chưa được tiết lộ, với lý do điện là mặt hàng nhạy cảm, nếu không công bố, tính toán thận trọng sẽ gây tâm lý không tốt cho người tiêu dùng. Đồng thời, nhiều nhóm mặt hàng hóa khác sẽ mượn cớ này để "té nước theo mưa".
Trả lời VnExpress.net, nguồn tin này khẳng định: "Giá điện sẽ tăng, vấn đề là thời điểm nào thích hợp để điều chỉnh". Ông này cho biết, bất cứ đề xuất nào liên quan đến việc điều chỉnh giá cả đều được tính toán thận trọng trên cơ sở chi phí đầu vào, khả năng tác động đến các mặt hàng khác, và sức chịu đựng của người tiêu dùng.
Theo quy định, Tập đoàn Điện lực VN (EVN) sẽ xây dựng phương án giá căn cứ vào hoạt động sản xuất kinh doanh. Cục Điều tiết điện lực Bộ Công Thương sẽ kiểm soát và đề xuất các mức tăng giảm. Bộ Tài chính là đơn vị thẩm định và đánh giá tác động việc tăng giá tới các ngành hàng và người tiêu dùng.
Trên thực tế, ngay từ cuối tháng 12/2010, Bộ Tài chính trong phương hướng nhiệm vụ của mình đã "nói gần nói xa" chuyện tăng giá bán lẻ điện năm 2011.
Hồi tháng 3/2010, giá bán lẻ điện đã có một đợt điều chỉnh. Theo đó, giá bán điện sinh hoạt tăng bình quân 6,8% so với năm 2009 và lên mức 1.037 đồng mỗi kWh. Mức tăng này được xây dựng trên cơ sở giá than năm 2010. Trong đó, than cám loại 5 tăng 28%, từ 405.500 đồng lên 520.000 đồng một tấn và than cám loại 4B từ 442.000 đồng lên 648.000 đồng một tấn, tăng 47%.
Tại thời điểm xây dựng phương án giá điện, mức tăng cao nhất được Liên bộ Tài chính - Công Thương và Tập đoàn Điện lực VN đề cập là 10,7%. Sau đó, Chính phủ quyết định lấy mức hợp lý và ít ảnh hưởng hơn là tăng trung bình 6,8%, áp dụng từ 1/3.
2. Báo cũng có bài Việt Nam - Nhật Bản ký hiệp định vay vốn 58 tỷ yen. Bài báo đưa tin: Ba hiệp định vay vốn trị giá 58,18 tỷ yen được lãnh đạo Bộ Tài chính và đại diện Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) kỳ kết sáng nay tại Hà Nội.
Khoản vốn vay ODA từ Nhật Bản sẽ được rót cho Chương trình tín dụng hỗ trợ giảm nghèo lần thứ 9 (PRSC 9); bổ sung cho Dự án xây dựng cầu Nhật Tân (II); và Dự án xây dựng Nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn (II).
Bộ Tài chính cho hay 2011 là năm đánh dấu quá trình 19 năm liên tiếp Chính phủ Nhật Bản cung cấp ODA cho Việt Nam. Nhật Bản là đối tác phát triển cung cấp vốn ODA song phương lớn nhất cho Việt Nam, với tổng số vốn cam kết hiện lên tới hơn 1.450 tỷ yen (tương đương hơn 15 tỷ đôla Mỹ).
3. Báo Sài gòn giải phóng Online đưa tin: Bộ Công thương ban hành Thông tư, có hiệu lực từ 1-6-2011, quy định về quản lý hoạt động của các wesbsite thương mại điện tử bán hàng hóa hoặc cung ứng dịch vụ.
Theo đó, thương nhân, tổ chức được thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam; có ngành nghề kinh doanh hoặc chức năng, nhiệm vụ phù hợp; có tên miền hợp lệ; cam kết tuân thủ các quy định của Thông tư này sẽ là đối tượng được đăng ký cung cấp dịch vụ sàn giao dịch thương mại điện tử.
4. Báo Đầu tư có bài Đường cao tốc Bắc - Nam: Lo vốn cho phân đoạn lớn nhất. Bài báo đưa tin: Đến thời điểm này, việc thu xếp vốn cho một trong những phân đoạn lớn nhất của tuyến đường bộ cao tốc Bắc – Nam: đường cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi về cơ bản đã thu xếp xong.
Vào cuối tuần qua, đoàn thẩm định Dự án xây dựng đường cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi (gọi tắt là Dự án) của Ngân hàng Thế giới (WB) đã có buổi làm việc với Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT), Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Ngân hàng Nhà nước để rà soát lần cuối các điều khoản của Dự thảo Hiệp định tài trợ vốn xây dựng Dự án dự kiến được ký kết trong năm nay.
Ông Nguyễn Tất Sơn, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc (VEC) – đơn vị chủ đầu tư Dự án cho biết, về cơ bản, WB đã đồng ý với đề xuất của Việt Nam về việc tài trợ 580 triệu USD (tương đương 37,8% tổng vốn đầu tư Dự án). Ngoài ra, 80 triệu USD từ Hiệp hội Phát triển quốc tế (IDA) với thời gian 35 năm, gồm 10 năm ân hạn vay ưu đãi; 500 triệu USD vay từ Ngân hàng Tái thiết và Phát triển (IBRD) với thời gian 25 năm, có 10 năm ân hạn, với lãi suất Libor + 1,25%.
Bộ GTVT cũng đã đạt được thỏa thuận với Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) về khoản vay 725 triệu USD (tương ứng 48,3% tổng vốn đầu tư Dự án), kèm theo một số điều kiện.
Vướng mắc duy nhất về tài chính của Dự án tính tới thời điểm này chính là phần vốn đối ứng của Chính phủ Việt Nam. Theo tính toán, do có chỉ số nội hoàn tài chính (FIRR) rất thấp là 3,7%, thời gian hoàn vốn kéo dài (khoảng 33 năm), khi công trình đi vào khai thác, dòng tiền của Dự án trong 16 năm đầu sẽ hụt khoảng 323 triệu USD. Vì thế, Dự án rất khó huy động vốn từ khu vực tư nhân.
Để giải quyết vướng mắc này, trong Văn bản số 7792/BGTVT – KHĐT báo cáo Thủ tướng Chính phủ về phương án tài chính đề xuất cho Dự án, Bộ GTVT đã đề nghị bổ sung khoản thiếu hụt này vào phần kinh phí đối ứng của Chính phủ Việt Nam.
Do một phần vốn vay từ WB, JICA có tính chất thương mại, nên Dự án cuối cùng đã được Bộ GTVT giao cho VEC làm chủ đầu tư. Với việc áp dụng hình thức đầu tư BOO (xây dựng - vận hành - sở hữu), phương án huy động vốn cho Dự án sẽ được thực hiện theo cơ chế: Chính phủ đứng ra vay vốn của WB và JICA để VEC vay lại theo quy định hiện hành. Bộ GTVT đóng vai trò là cơ quan chủ quản, VEC (với tư cách là nhà đầu tư) sẽ chịu trách nhiệm thực hiện Dự án và có nghĩa vụ hoàn vốn đầu tư bao gồm cả gốc lẫn lãi.
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Tin tức Online có bài Viết tiếp loạt bài “Cần trả lại mái ấm cho mẹ con chị Hiền”: Ba mẹ con chị Hiền vẫn trông chờ có mái nhà để ăn Tết! Bài báo phản ánh: Báo Tin Tức thời gian qua liên tiếp có loạt bài phản ánh việc cần sớm trả lại mái ấm cho mẹ con chị Đặng Thị Hiền, ở thôn Đồi Mây, xã Thạch Bình, huyện Nho Quan (Ninh Bình), phản ánh việc ba mẹ con chị Hiền đang khốn khổ vì không có chốn nương thân trong những ngày cận Tết này.
Báo Tin Tức cũng đã phản ánh về những phán quyết công minh của Tòa án nhân dân huyện Nho Quan và tỉnh Ninh Bình trong việc yêu cầu trả lại căn nhà hợp pháp cho chị Hiền. Sự việc tưởng chừng đã rất rõ ràng và đơn giản trong việc giải quyết; vậy nhưng, việc thi hành án lại đang gây ra những chuyện "dở khóc, dở cười"...
Hiện nay, Chi cục Thi hành án huyện Nho Quan lại đang "chứng minh" là bản án không thể thi hành. Theo Văn bản số 35 ngày 14/1 của Chi cục Thi hành án huyện Nho Quan gửi chị Hiền, đơn vị này khẳng định: Trong trường hợp này, vợ chồng chị Hiền, anh Hà là người được thi hành bản án yêu cầu bên mua nhà trả lại sổ đỏ và tài sản, nhưng anh Hà không làm đơn yêu cầu thi hành án và cũng không làm giấy ủy quyền cho chị Hiền, nên như vậy là chưa đúng thủ tục (?!).
Với sự lập luận nêu trên của Chi cục Thi hành án huyện Nho Quan, thì bản án này sẽ không bao giờ được thực hiện. Bởi lẽ, anh Hà là người tự ý bán nhà trái pháp luật, đã chủ động sống li thân và còn đề nghị li hôn chị Hiền, nên không thể có chuyện anh Hà viết đơn yêu cầu thực hiện thi hành án đối với hành vi sai trái của mình.
Thi hành án chỉ “vin” vào một câu: “Bên mua nhà phải trả lại bìa đỏ và tài sản cho chị Hiền, anh Hà” để từ chối thi hành án là chưa thấu tình đạt lý. Vì việc tòa tuyên hợp đồng vô hiệu đã có nghĩa các quyền lợi, nghĩa vụ của các bên liên quan đều được khôi phục lại hiện trạng ban đầu chứ không cần các bên liên quan có đơn xin thi hành án.
Trong vụ tranh chấp này, duy nhất chị Hiền là nguyên đơn, còn anh Hà, chồng chị và vợ chồng anh Hạnh đã mua lại căn nhà thực hiện hành vi trái pháp luật đều là bị đơn. Tòa án đã xét xử và tuyên án đúng như những điều mà nguyên đơn yêu cầu.
Vậy nhưng, cơ quan thi hành án lại yêu cầu “bị đơn phải viết đơn yêu cầu thi hành án đối với mình”. Văn phòng luật sư Lê Trung Hiếu ở thành phố Vinh (Nghệ An) tư vấn: Trường hợp này có lúc do các thuật ngữ trong bản án chưa thống nhất hoặc chưa rõ. Vì vậy, nguyên đơn có thể viết đơn yêu cầu tòa án giải thích rõ để thi hành án thực hiện.
Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình đã có ý kiến chỉ đạo UBND huyện Nho Quan cần quan tâm giải quyết, nhưng đến nay sự việc chỉ dừng ở mức chính quyền xã đến “xác nhận” chị Hiền có đi thuê nhà.
2. Báo Sài Gòn tiếp thị có bài Nhiều người mua bán giấy tay do vướng quy định tách thửa. Bài báo phản ánh: Theo quyết định 19 của UBND TP.HCM, tại huyện Nhà Bè, Hóc Môn, Củ Chi, Cần Giờ, Bình Chánh, sau khi tách thửa phải đảm bảo diện tích tối thiểu là 120m2 và chiều rộng mặt tiền không nhỏ hơn 7m. Tại các quận 2, 7, 9, Tân Bình, Tân Phú, Thủ Đức, diện tích đất tách thửa tối thiểu phải hơn 80m2, mặt tiền đường không nhỏ hơn 5m. Theo phản ảnh của người dân, với diện tích tối thiểu lớn như vậy, thật rất khó cho người nghèo.
Qua tìm hiểu các điểm môi giới nhà đất tại quận 12, có hàng ngàn nền đất lẻ nhỏ được rao bán, trong đó, hầu hết đều là nền đất do chủ đất cắt ra từ đất nông nghiệp chưa chuyển đổi mục đích sử dụng. Không riêng quận 12, tại các quận huyện như: Bình Chánh, Hóc Môn, Thủ Đức, Nhà Bè, việc mua bán đất nền chưa chuyển đổi mục đích, có diện tích nhỏ vẫn diễn ra nhộn nhịp. Chủ đất và khách hàng đã có nhiều cách để lách luật, nhằm hợp thức hoá cho việc mua bán. Cụ thể như trường hợp của ông Nguyễn Văn M. khi mua một nền đất có diện tích 65m2 tại huyện Hóc Môn, mà chủ đất cắt ra làm ba từ miếng đất rộng 200m2 để bán. Ông M. và chủ đất thống nhất phương án: ông M. đứng tên chung trong sổ với hai khách hàng kia (giữa ba người làm một hợp đồng thoả ước, có chủ đất làm người chứng kiến). Với cách làm này, ông M. cho rằng, ông vừa mua được đất với giá rẻ, vừa làm được sổ đỏ, sau này khi có điều kiện sẽ làm thủ tục tách sổ sau.
Công chứng viên của phòng Công chứng số 4, TP.HCM cho biết, nhiều khách hàng đến yêu cầu mua bán một phần nhà, nhưng phòng công chứng không thể ký xác nhận vì vướng quyết định 19. Đại diện xã Thới Tam Thôn, huyện Hóc Môn cho biết, tình trạng lách luật trên là có, nhưng xã cũng bó tay vì không quản lý nổi tình trạng mua bán, chuyển nhượng đất đai bằng giấy tay đang tái diễn.
Luật sư Đặng Đình Thông, giám đốc công ty TNHH Đặng Đình Thông phân tích, việc người dân mua nhà bằng giấy tay, tỷ lệ rủi ro phần lớn vẫn thuộc về người mua. Bởi lẽ, việc mua bán đất phải được lập hợp đồng có công chứng, hoặc chứng thực của UBND xã, phường, thị trấn nơi có đất; giao dịch mua bán đất bằng giấy tay không được pháp luật thừa nhận.
Từ chỗ không thể tách thửa, nên giữa người mua và bán không thể công chứng, hoặc chứng thực việc mua bán này. Trong trường hợp này, việc được cấp giấy chủ quyền đối với thửa đất sẽ trở nên khó khăn. Ngoài ra, nếu có tranh chấp phát sinh liên quan đến hợp đồng mua bán đất, nhiều khả năng toà tuyên việc mua bán đất là vô hiệu. Đó là chưa kể những trường hợp rủi ro khác như: một người bán một miếng đất cho năm bảy người, người mua sẽ biết dựa vào đâu để kiện người bán? Hoặc chỉ cần người bán cầm sổ đỏ chính đi vay ngân hàng, rồi trốn đi luôn, đến kỳ đáo hạn, ngân hàng “xiết” nhà, thì người mua bị mất trắng.
3. Báo Đại đoàn kết có bài Chống tham nhũng trong lĩnh vực quản lý đất đai: Còn nhiều bất cập do... chính sách. Bài báo đưa tin: Báo cáo nhận diện và giảm thiểu các rủi ro dẫn đến tham nhũng trong quản lý đất đai của Việt Nam được Ngân hàng Thế giới, Đại sứ quán Đan Mạch và Thụy Điển thực hiện vừa công bố ngày 19-1-2011 cho thấy, sau khi phân tích tiến hành nghiên cứu tình huống tại 5 tỉnh trong năm 2010, đã có gần 80% cho biết có tình trạng tham nhũng liên quan đến quá trình giao, thuê đất, thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ và tái định cư.
Cũng theo báo cáo trên thì một số chính sách liên quan đến lĩnh vực đất đai hiện đang tồn tại những “kẽ hở” cho tham nhũng. Cụ thể, việc thực hiện cưỡng chế thu hồi và định giá đất thấp hơn giá thị trường tạo ra những khoản lợi nhuận lớn đã góp phần nảy sinh tham nhũng. Đặc biệt quy trình cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất phức tạp, mất nhiều thời gian đã kích thích người dân sẵn lòng chi thêm để rút ngắn thời gian chờ đợi. Báo cáo này còn cho hay, có tới 92% ý kiến đồng ý hoàn toàn hay một phần với ý kiến “Không khó tìm thấy tham nhũng trong quản lý đất đai, tỉnh nào cũng có tình trạng bán đất và giao đất trái phép”, trong đó có 41% là hoàn toàn đồng ý.
Đại sứ Đan Mạch John Nielsen nhận định, tham nhũng liên quan đến đất đai đang làm gia tăng khoảng cách giàu nghèo. Nguyên nhân dẫn đến tham nhũng chủ yếu là việc độc quyền ra quyết định của một số tỉnh và thiếu minh bạch thông tin. Ông Đặng Hùng Võ (nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên & Môi trường) cho rằng, cơ chế trong quản lý đất đai của Việt Nam còn nhiều điều bất cập khi định giá đất bồi thường thấp, người được giao đất sau khi bồi thường một cục tiền cho dân thì hết trách nhiệm trong khi một vài nước áp dụng hình thức truy thu hàng năm. Theo đó, nhà đầu tư phải trả một khoản thuê đất hằng năm cho người có đất bị trưng dụng. Chính điều này đảm bảo sự công bằng và quyền lợi người mất đất hơn. Ông Võ cũng cho rằng, tham nhũng còn do mức thu nhập của cán bộ quản lý đất đai còn thấp.
4. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Cần có “phiên dịch công” trong tố tụng. Bài báo phản ánh: Từ những khó khăn khi điều tra, truy tố, xét xử người nước ngoài phạm tội vì bất đồng ngôn ngữ và khó mời người phiên dịch, nhiều chuyên gia đã đề xuất thành lập tổ chức “phiên dịch công” để giúp cơ quan tố tụng giải quyết án…
Thẩm phán Phạm Công Hùng, Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP.HCM cho rằng cần thiết phải có tổ chức “phiên dịch công” do nhà nước quản lý, không chỉ để riêng cho cơ quan tố tụng mà còn giúp nhiều cơ quan nhà nước khác giải quyết những vấn đề liên quan đến người nước ngoài. Nhà nước nên chủ động đầu tư, đào tạo, thẩm định trước khi công nhận “phiên dịch viên công”.
Ngược lại, luật sư Bùi Quang Nghiêm, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM, lại cho rằng không nên thành lập tổ chức “phiên dịch công” vì vấn đề nhân sự bao giờ cũng liên quan đến ngân sách.
Vì vậy, ông Nghiêm đề xuất các cơ quan tố tụng trung ương chỉ cần phối hợp với các trung tâm dịch thuật lập danh sách các chuyên viên, đi kèm đó là chế độ cao cho họ. Những phiên dịch viên này phải có một số tiêu chuẩn nhất định như ngoài khả năng sử dụng ngôn ngữ nước ngoài lưu loát, họ còn phải có kiến thức nhất định về mặt pháp lý. Nếu làm được như thế, các cơ quan tố tụng vừa chủ động vừa có những phiên dịch viên chất lượng cao, có trách nhiệm và đủ độ tin tưởng khi tham gia tố tụng.