I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Nhân dân đưa các tin:
* Ngày 27-10, tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia Mỹ Ðình (Hà Nội) đã khai mạc Hội nghị Cấp cao Thương mại và Ðầu tư ASEAN 2010 (ASEAN-BIS 2010). Ðây là hoạt động bên lề Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 17 do Hội đồng Tư vấn Kinh doanh ASEAN (ASEAN-BAC) phối hợp Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Phòng Thương mại và Công nghiệp ASEAN (ASEAN CCI), Hội đồng Kinh doanh Ðông Á (EABC), Diễn đàn Kinh doanh Tiểu vùng sông Mê Công (GMS-BF) tổ chức.
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng-Chủ tịch Hội nghị Cấp cao ASEAN 2010 dự và phát biểu ý kiến khai mạc hội nghị. Cùng dự có Tổng Thư ký ASEAN Xu-rin Pít-xu-văn, đông đảo đại biểu gồm các quan chức chính phủ, doanh nghiệp (DN), học giả, nhà ngoại giao, chuyên gia quốc tế.
* Ngày 27-10, tại TP Ðiện Biên, Ðại hội đại biểu Ðảng bộ tỉnh Ðiện Biên lần thứ 13 (nhiệm kỳ 2010 - 2015) đã khai mạc. Ðồng chí Tô Huy Rứa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư T.Ư Ðảng, Trưởng Ban Tuyên giáo T.Ư dự và chỉ đạo Ðại hội. Dự đại hội có các đồng chí Ủy viên T.Ư Ðảng: Nguyễn Ðức Hạt, Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Tổ chức T.Ư; Trịnh Long Biên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra T.Ư; Trung tướng Lê Bá Tỵ, Tư lệnh Quân khu II và đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành ở T.Ư; đại diện lãnh đạo tỉnh qua các thời kỳ, Bà mẹ Việt Nam Anh hùng, Anh hùng LLVTND.
2. Báo Khoa học Đời sống Online có bài Quy hoạch Thủ đô: Đến đâu rồi? Bài báo đưa tin: Sáng 26/10, Bên lề phiên khai mạc Đại hội Đảng bộ TP Hà Nội, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Thế Thảo cho biết, Bộ Xây dựng đã thông qua Hội đồng thẩm định Nhà nước và trình toàn bộ hồ sơ, tờ trình lên Thủ tướng xem xét phê duyệt, theo dự kiến, trong tháng 11 này.
Quy hoạch này là cơ sở để Hà Nội tổ chức đầu tư xây dựng phát triển không gian đô thị. Mà không gian đô thị thì chính lại là hết sức cốt lõi cho phát triển kinh tế xã hội nên quy hoạch này rất quan trọng.
Theo chủ tịch Nguyễn Thế Thảo: Giữa Hà Nội và Bộ Xây dựng đã thống nhất trên cơ sở tiếp thu các ý kiến góp ý của Quốc hội, các chuyên gia, của công luận, nhân dân. Tư vấn cũng đã có tiếp thu những ý kiến của Hà Nội để điều chỉnh. Và cho đến lúc này hồ sơ đã được hoàn thiện theo hướng đó. Quy hoạch này bị chậm phê duyệt thì đương nhiên sẽ ảnh hưởng đến việc triển khai đầu tư xây dựng. Để đáp ứng yêu cầu đầu tư xây dựng thường xuyên, Thủ tướng đã từng bước có chỉ đạo giải quyết...
3. Báo Nông nghiệp Việt Nam có bài Bạo hành phụ nữ nông thôn. Bài báo phản ánh: Dịp đầu tháng 10, tỉnh Long An đã chính thức khởi tố vụ án chém vợ tàn phế của ông Nguyễn Hồng Nam (ấp Gò Ớt, xã Thuyên Thạnh, huyện Mộc Hóa). Nói đến chuyện này, người dân Long An vẫn chưa quên vụ chém chết vợ của anh Toán (ngụ ấp 2, xã Bình Hòa Hưng, huyện Đức Huệ) năm trước.
Trên đây là hai ví dụ trong ngìn lẻ những vụ bạo hành phụ nữ ở khắp các miền quê hiện nay. Bạo hành gia đình đã gây nên nhiều vết thương thể xác khó chữa cho nạn nhân. Theo nghiên cứu mới đây của Ban Tư vấn BV Từ Dũ (TP.HCM), bạo hành gia đình đã khiến 5% bệnh nhân nữ bị rối loạn tình dục; 20-30% bị lãnh cảm.
Đứng trước thực trạng bạo hành phụ nữ nông thôn có chiều hướng gia tăng, các cấp hội cùng chính quyền nhiều địa phương đã dùng mọi biện pháp để ngăn chặn. Chẳng hạn, sau những vụ bạo hành gây chấn động dư luận, tỉnh Long An đã triển khai thành lập một loạt "CLB chống bạo hành gia đình" ở các địa phương. Chị Trương Thị Thu Vân - Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Mỹ Yên (huyện Bến Lức) cho biết, sau khi CLB ra đời đã triển khai các buổi tuyên truyền về Luật Phòng chống bạo lực gia đình xuống tận các cơ sở cấp ấp. Hội Phụ nữ đã phối hợp với các tổ chức xã hội của xã (từ văn hóa thông tin đến công an, dân phòng) lập ra các tổ hòa giải tại 8 ấp trong toàn xã.
Các thành viên trong tổ hòa giải và CLB phòng chống bạo hành gia đình tại ấp theo dõi sát sao các hộ có nguy cơ bạo hành gia đình để mời lên hòa giải. Số hộ có nguy cơ bạo hành cần hòa giải trong năm 2009 là hơn 20 vụ đều được ấp hòa giải thành công.
Sau thành công của xã Mỹ Yên, đã có nhiều xã khác trong tỉnh Long An noi theo mô hình này như Mỹ Thạnh Tây (Đức Huệ), Tân Lập (Mộc Hóa)... Bà Hà Ngọc Sương, ủy viên Thường vụ Hội LHPN tỉnh Long An cho biết, thông qua hoạt động của các CLB chống bạo hành tại các xã, Hội Phụ nữ tỉnh nhận thấy hình thức phạt hành chính không mấy hiệu quả, bởi cuối cùng tiền nộp phạt cũng do các chị em phải chi ra cho các ông chồng đi đóng.
Hình thức khiến nhiều ông chồng chùn tay đánh vợ là bị đem ra giáo dục trước dân và hiệu quả nhất là buộc ra UBND xã để lao động công ích. Có như vậy may ra mới phần nào hạn chế đươc tình trạng bạo hành phụ nữ ở nông thôn hiện nay.
4. Báo Bưu điện Việt Nam có bài VTCV “bán” thuê bao cho K+: Phạm luật. Bài báo phản ánh: Việc VCTV bán thuê bao của mình cho K+ đang được dư luận hết sức quan tâm. Trong hợp đồng góp vốn thành lập Công ty Truyền hình số vệ tinh Việt Nam (VSTV, tức K+) với Tập đoàn Canal Plus (Pháp) trị giá 20 triệu USD, Trung tâm Truyền hình cáp Việt Nam (VCTV) chiếm 51% với 10,2 triệu USD nhưng trong số đó có một phần là giá trị các thuê bao DTH của VCTV.
Với việc “bán” thuê bao của mình cho K+, VCTV đã vi phạm các nghĩa vụ dân sự với khách hàng. Bên cạnh sự vi phạm của VCTV, bằng việc tiếp cận với hợp đồng giữa VCTV và Canal Plus, giới báo chí đã phát hiện ra các sai phạm khác như việc VCTV chiếm đến 51% trong liên doanh nhưng quyền điều hành lại thuộc phía Cannal Plus (thực chất đây là hành vi né Luật Viễn thông vì theo quy định, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông có hạ tầng mạng thì Nhà nước chiếm cổ phần chi phối). Ngoài ra trong hợp đồng với MP&Silva thì K+ độc quyền phát sóng giải ngoại hạng Anh trên tất cả các hạ tầng truyền dẫn nhưng thực tế VSTV chỉ có hạ tầng truyền dẫn vệ tinh DTH. Với việc độc quyền phát giải ngoại hạng Anh (các trận Super Sunday) trên tất cả các hạ tầng truyền dẫn VSTV đã vi phạm pháp luật về cạnh tranh và chống độc quyền khi ngăn cản các Đài truyền hình khác phát triển thị trường. Cũng lợi dụng thế độc quyền này, VSTV đã nâng giá thuê bao và đầu thu K+ trên thị trường để ép người tiêu dùng.
Dẫu nấp dưới chiêu bài “kinh doanh” song K+ đã lộ chiêu “độc quyền”, ép giá, gây thiệt hại cho người dân và Nhà nước. Trong những sai phạm của K+ rõ ràng có liên quan tới VCTV – một đơn vị của Nhà nước, được đầu tư và hoạt động bằng ngân sách Nhà nước và tiền đóng thuế của người dân.
5. Báo An ninh thủ đô có bài Sinh viên tham gia biên soạn giáo trình đại học. Bài báo đưa tin:Bộ GD-ĐT đang xây dựng quy định mới về việc biên soạn, lựa chọn, thẩm định, duyệt và sử dụng giáo trình giáo dục đại học. Theo đó, việc biên soạn giáo trình ĐH ngoài sự tham gia của cán bộ quản lý, giảng dạy nhiều kinh nghiệm, Bộ yêu cầu phải có đại diện đơn vị sử dụng sản phẩm đào tạo của chương trình, đại diện cựu sinh viên thuộc ngành, chuyên ngành đào tạo. Để đảm bảo tính thực tiễn của giáo trình, trước khi biên soạn, Ban biên soạn phải điều tra nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, xác định chính xác mục tiêu môn học và mức độ kiến thức, kỹ năng… Cũng theo quy định mới này, việc thẩm định giáo trình cũng phải đảm bảo các thành phần tham gia gồm 2 thành viên ngoài trường, đại diện cho đơn vị sử dụng sản phẩm đào tạo và đại diện cựu học viên, cựu sinh viên.
6. Báo Tuổi trẻ Online có bài Vụ doanh nghiệp nước ngoài hối lộ quan chức VN: Đang tiến hành thu thập tài liệu. Bài báo đưa tin: Trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội về khả năng truy xét các vụ việc như nhận hoa hồng trong vụ in tiền polymer, đưa hối lộ của một công ty Mỹ liên quan đến nhiều cá nhân, doanh nghiệp VN đã được tòa án nước ngoài xử có tội (vụ Công ty Nexus Technologies - PV), ông Trần Quốc Vượng - viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao - cho biết viện vẫn đang cập nhật thông tin.
Ông Vượng cho biết sẽ trao đổi với phía nước ngoài để thu thập thêm, khi đầy đủ bằng chứng thì chắc chắn sẽ thúc đẩy tiến trình tố tụng.
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có các bài:
* Mỏi mòn chờ thi hành án. Bài báo phản ánh: Sau khi qua được “ải” kháng nghị, việc thi hành án tiếp tục bị kéo dài do pháp luật thay đổi.
Hai đương sự trong vụ án này đều ngụ ở quận Gò Vấp, TP.HCM. Theo bản án sơ thẩm có hiệu lực từ đầu năm 2008 của TAND quận Gò Vấp, bà Trịnh Thị Kim Liên (11/3 Nguyễn Oanh) phải trả nợ cho bà Hồ Thị Năm (42/9G Lê Văn Thọ) hơn 3,4 tỉ đồng. Để thi hành án (THA), Chi cục THA dân sự quận Gò Vấp đã kê biên, định giá căn nhà của bà Liên và giao cho Trung tâm Dịch vụ bán đấu giá tài sản TP.HCM bán đấu giá để thanh toán cho bà Năm.
Căn nhà trên sau hai lần giảm giá, rao bán vẫn không có người đăng ký mua. Do vậy, Chi cục THA quận đã thông báo giao nhà cho bà Năm để cấn trừ nợ kèm theo điều kiện bà Năm phải nộp 1,2 tỉ đồng chênh lệch. Giữa tháng 5-2009, bà Năm đã nộp đủ khoản tiền này. Do bà Liên không giao nhà nên Chi cục THA quận đã ra quyết định cưỡng chế THA với nội dung sẽ trục xuất bà Liên ra khỏi nhà.
Bất ngờ, hai tháng sau đó, VKSND quận Gò Vấp ra quyết định kháng nghị đòi hủy bỏ quyết định cưỡng chế giao nhà nêu trên với lý do chấp hành viên Chi cục THA dân sự quận có nhiều sai phạm trong việc xác minh tài sản của người phải THA và tổ chức phát mại nhà. Từ kháng nghị này, việc THA bị chựng lại cho đến nay.
Đáng nói là theo VKSND TP.HCM thì quyết định kháng nghị của quận không đúng. Qua kiểm tra hồ sơ, viện này nhận thấy chấp hành viên đã thực hiện đủ và đúng các thủ tục liên quan. Trên cơ sở đó, vào ngày 21-7-2010, Cục THA dân sự TP.HCM đã ra văn bản chỉ đạo Chi cục THA quận Gò Vấp tiếp tục việc THA. Nhưng rồi vụ việc vẫn giậm chân tại chỗ. Gần đây nhất, vào cuối tháng 9-2010, VKSND Tối cao đã có công văn yêu cầu Cục THA dân sự TP phải chỉ đạo Chi cục THA dân sự quận và VKS quận tiếp tục THA. Mặc dù vậy, sau rất nhiều lần tới lui liên hệ Chi cục THA quận, bà Năm vẫn chưa được giao nhà.
Giải thích về việc THA bị kéo dài, ông Hoàng Minh Nhân, Chi cục trưởng Chi cục THA quận Gò Vấp, cho biết: “Hiện còn một số vướng mắc trong thủ tục THA và chúng tôi đã báo cáo để xin ý kiến chỉ đạo của Cục THA dân sự TP và Tổng cục THA dân sự”.
Ông Vũ Quốc Doanh, Phó Cục trưởng Cục THA dân sự TP.HCM, thông tin thêm: “Như hồ sơ đã thể hiện, khi chuẩn bị tổ chức cưỡng chế giao nhà cho bà Năm thì Chi cục THA quận Gò Vấp nhận được quyết định kháng nghị của VKS quận. Chi cục THA quận buộc phải dừng lại để trả lời kháng nghị và thế là việc THA kéo qua ngày 1-7-2009 là thời điểm Luật THA dân sự năm 2008 có hiệu lực thi hành. Theo Nghị quyết 24 ngày 28-11-2008 của Quốc hội, những trường hợp chưa THA hoặc chưa thi hành xong theo Pháp lệnh THA dân sự năm 2004 thì phải áp dụng luật này để thi hành. Do quy định về THA theo luật mới có nhiều khác biệt so với pháp lệnh cũ nên Chi cục THA quận phải chờ xin chỉ đạo của TP. Lại nữa, bà Năm có đơn xin rút lại số tiền chênh lệch đã nộp. Trong thời gian ngắn tới đây, Cục THA dân sự TP sẽ chỉ đạo Chi cục THA quận tiếp tục tổ chức THA theo đúng luật.
* Phát hiện cục trưởng Cục Thi hành án tỉnh Kiên Giang giữ súng không phép. Bài báo đưa tin: Ngày 27-10, Trung tá Phạm Văn Hù, Đội trưởng Đội CSĐT tội phạm về trật tự xã hội - Công an Rạch Giá, Kiên Giang cho biết:
Khi ông Huỳnh Văn Tam, Cục trưởng Cục Thi hành án tỉnh Kiên Giang đến báo mất khẩu súng rulô cùng tám viên đạn đồng, ba viên đạn cao su thì cơ quan công an mới biết ông Tam cất giữ súng trái phép. Hiện vụ việc đang được mở rộng điều tra.
Qua truy xét, cơ quan điều tra đã bắt tạm giam Lâm Quốc Đô (thường trú ở Cần Đước, Long An). Khi bị bắt, Đô đang mang bên mình khẩu rulô trộm được ở nhà ông Tam. Đô khai đã thực hiện 16 vụ trộm. Theo Công an tỉnh Kiên Giang, vụ việc sẽ trở nên nghiêm trọng hơn nếu Đô gây án bằng khẩu súng này.
Theo ông Tam tường trình, khẩu súng này ông lấy được lúc vào tiếp quản Rạch Sỏi (Kiên Giang) năm 1975 do thấy khẩu rulô đẹp nên “giữ làm kỷ niệm”.
* Giám định viên: Vô cảm là tội ác. Bài báo phản ánh: Giám định tư pháp có ý nghĩa vô cùng quan trọng, kết quả giám định nhiều khi mang tính quyết định đối với việc giải quyết án. Nhưng thực tế, công tác này đang có nhiều bất cập như mổ xẻ của các chuyên gia tại một hội thảo quốc tế về cải cách tư pháp diễn ra tại Hà Nội mới đây.
Nhận xét về công tác giám định tư pháp, luật sư Nguyễn Huy Thiệp (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng ngoài yếu tố cơ sở vật chất-kỹ thuật thì yếu tố mang tính quyết định là con người, trong đó lương tâm và trách nhiệm cần đặt lên hàng đầu.
Theo luật sư Thiệp, thực tế đã có không ít những trường hợp giám định viên thể hiện sự vô cảm, thiếu trách nhiệm, không cần biết hậu quả như thế nào trước kết luận giám định của mình. Rất tiếc là có trường hợp tòa án đã dùng kết luận giám định đó làm căn cứ cơ bản để kết tội các bị cáo.
“Như vậy, cần thiết phải điều chỉnh các quy định, đặt ra các yêu cầu cụ thể trong việc giáo dục, đào tạo, rèn luyện phẩm chất đạo đức của giám định viên nói chung. Việc này sẽ tránh được những hậu quả không đáng có từ công tác giám định tư pháp và đảm bảo nhân quyền, tính thượng tôn pháp luật” - luật sư Thiệp nói.
Cũng theo luật sư Thiệp, pháp luật hiện hành cho thấy người tham gia tố tụng chỉ có quyền đưa ra yêu cầu giám định tư pháp, còn chấp nhận hay không và đặc biệt là quyền trưng cầu thuộc về các cơ quan tố tụng. Trong khi đó, pháp luật tố tụng không quy định các điều kiện cụ thể như thế nào thì buộc các cơ quan tố tụng, người tiến hành tố tụng phải chấp nhận yêu cầu hoặc ban hành quyết định trưng cầu giám định.
“Quy định như vậy còn mang tính tùy nghi, tạo đặc quyền cho các cơ quan tố tụng, người tiến hành tố tụng, cản trở đương sự, bị can, bị cáo thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình. Vấn đề này cần được xem xét thấu đáo để điều chỉnh trong các bộ luật tố tụng cũng như Luật Giám định tư pháp sắp ban hành”- luật sư Thiệp nói.
Ông Michel Bonnieu (thẩm phán điều tra cao cấp của Pháp) cho biết: Ở Pháp, chủ thể được trưng cầu giám định tư pháp mở rộng hơn. Cụ thể, đương sự trong các vụ án dân sự có quyền cung cấp ý kiến của các chuyên gia giám định. Các bên thường yêu cầu tòa án chỉ định một chuyên gia có chất lượng, đồng thời phải tự chi trả tạm ứng. Tòa án sẽ phải chấp thuận yêu cầu trưng cầu ý kiến chuyên gia về các vấn đề kỹ thuật của đương sự trước khi đưa ra phán quyết. Sau khi giải quyết xong vụ án, bên thua kiện sẽ phải chịu toàn bộ chi phí liên quan, bao gồm cả chi phí giám định.
Một số chuyên gia khác cũng ủng hộ việc mở rộng đối tượng có quyền trưng cầu giám định tư pháp. Cạnh đó, họ cho rằng cần thiết phải xây dựng mô hình giám định ở cấp huyện để đảm bảo giải quyết án kịp thời, khách quan.
Theo Viện trưởng Viện Khoa học hình sự (Bộ Công an) Ngô Tiến Quý, Pháp lệnh Giám định tư pháp quy định để bổ nhiệm giám định viên tư pháp phải có trình độ đại học trở lên, đã qua thực tế hoạt động chuyên môn theo ngành đã học từ năm năm trở lên... Tuy nhiên, hiện nay việc đánh giá năng lực, chất lượng hoạt động của tổ chức giám định và giám định viên lại chưa dựa vào một quy chuẩn nào.
2. Thời báo Kinh tế Sài Gòn có bài Nghị định đã “chết” sao thông tư hướng dẫn vẫn sống? Bài báo phản ánh: Chuyện về doanh nghiệp Tam Đảo kiện Bộ trưởng Bộ Công Thương gần đây đặt ra vấn đề hết sức thú vị về hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật. Cụ thể, liệu một văn bản quy phạm pháp luật (chẳng thông tư của bộ trưởng ký) có còn hiệu lực hay không khi văn bản làm căn cứ ban hành thông tư đó (nghị định của Chính phủ) đã hết hiệu lực pháp luật?
Ai theo dõi câu chuyện doanh nghiệp Tam Đảo kiện Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng có lẽ đều biết việc kiện này liên quan đến Thông tư liên tịch số 12/2007/TTLT-BTC-BTM-BCA ngày 28-2-2007 của liên bộ Tài chính, Thương mại và Công an hướng dẫn chế độ hóa đơn, chứng từ đối với hàng hóa nhập khẩu, lưu thông trên thị trường.
Thông tư liên tịch này chính là ví dụ điển hình về tình trạng nghị định đã “chết” nhưng thông tư hướng dẫn vẫn sống, bởi lẽ tất cả các nghị định làm căn cứ ban hành thông tư này đều đã hết hiệu lực pháp luật. (Nghị định 138/2004/NĐ-CP đã được thay thế bởi Nghị định 97/2007/NĐ-CP liên quan đến xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan, Nghị định 175/2004/NĐ-CP đã bị bãi bỏ bởi Nghị định 06/2008/NĐ-CP liên quan đến xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại, Nghị định 100/2004/NĐ-CP đã bị bãi bỏ bởi Nghị định số 98/2007/NĐ-CP liên quan đến xử lý vi phạm pháp luật thuế).
Một người với hiểu biết pháp luật bình thường và với các lập luận giản dị, có thể khẳng định chắc chắn rằng thông tư trong trường hợp nêu trên phải hết hiệu lực pháp luật. Bởi lẽ, không còn lý do chính đáng cho sự tồn tại một văn bản hướng dẫn thi hành một văn bản đã “chết”. Một cách ví von, gốc cây một khi đã bị chặt đứt lìa thì đương nhiên ngọn cây và cành cây không còn cơ hội sống.
Thế nhưng, câu trả lời rõ ràng với lập luận rất hợp lý ấy lại không được quy định trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Bằng chứng là Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật từ trước đến nay bao gồm cả “phiên bản” mới nhất năm 2008 và các văn bản hướng dẫn thi hành không hề có bất kỳ quy định nào về trường hợp này. Chương IX của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2008 liệt kê rất nhiều trường hợp về hiệu lực văn bản bao gồm hiệu lực về không gian, thời gian, hồi tố, ngừng hiệu lực và đặc biệt là quy định tại Điều 81 về các trường hợp văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực.
Điều 81 này chỉ quy định ba trường hợp theo đó văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực bao gồm: (1) hết thời hạn hiệu lực quy định trong chính văn bản đó; (2) được sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế bằng văn bản mới của chính cơ quan nhà nước đã ban hành văn bản đó; và (3) bị hủy bỏ hoặc bãi bõ bằng một văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Như vậy, dưới góc độ pháp lý chúng ta có cơ sở để khẳng định văn bản hướng dẫn thi hành một văn bản khác đã hết hiệu lực vẫn có hiệu lực pháp luật vì nó không rơi vào một trong các trường hợp hết hiệu lực được nêu tại Điều 81 nói trên. Đây chính là trường hợp thông tư 12 nói trên.
Đây thực sự là một nghịch lý trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Vậy tại sao một nghịch lý rõ ràng như thế lại có thể sống sót qua bao nhiêu lần sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật liên quan. Câu trả lời có thể tìm thấy trong mối liên hệ với tình trạng quen thuộc và gây ra rất không ít bức xúc trong nhiều năm qua, đó là việc “chờ nghị định, chờ thông tư” hay một cách chính thức hơn là tình trạng chậm ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành. Khi một luật mới ra đời, một loạt các nghị định hướng dẫn luật đó cũng phải được ban hành, đến lượt mình, các thông tư cũng được chờ đợi ra đời để hướng dẫn thực thi nghị định. Trong trường hợp lý tưởng, luật, nghị định và thông tư phải có cùng thời điểm hiệu lực để đảm bảo tính thực thi của luật.
Khi ban hành một luật mới, Quốc hội bao giờ cũng dành một khoảng thời gian nhất định (ít nhất là 6 tháng) để Chính phủ và các bộ, ngành chuẩn bị ban hành văn bản hướng dẫn trước khi luật có hiệu lực. Tuy nhiên, thực tiễn lại là một câu chuyện hoàn toàn khác. Có những luật có hiệu lực đã được vài năm nhưng vẫn chưa có nghị định hướng dẫn, hay nghị định của Chính phủ đã có hiệu lực và cần thông tư các bộ hướng dẫn nhưng Chính phủ vẫn phải chờ bộ.
Trong khi chờ đợi văn bản hướng dẫn, các cơ quan thực thi pháp luật đành ngậm ngùi áp dụng các văn bản quy phạm pháp luật cũ vì chưa ai khẳng định các văn bản pháp luật ấy đã hết hiệu lực pháp luật. Hơn thế, nếu không áp dụng các văn bản pháp luật cũ ấy thì cũng không biết bấu víu vào cơ sở pháp luật nào để giải quyết công việc hàng ngày của doanh nghiệp và người dân.
Có lẽ xuất phát từ tình trạng trên mà cơ quan chủ trì soạn thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật không đủ dũng khí quy định bổ sung trường hợp “một văn bản quy phạm pháp luật sẽ hết hiệu lực nếu một trong các văn bản làm cơ sở ban hành văn bản đó đã hết hiệu lực pháp luật” vào Điều 81 của luật này. Nếu quy định như thế vào luật, e rằng nhiều hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và cuộc sống của người dân sẽ bị đảo lộn vì cơ quan thực thi pháp luật phải chờ có các văn bản hướng dẫn mới xử lý được.
Vậy nên, để giải quyết nghịch lý này, Chính phủ cần giải quyết dứt điểm tình trạng “chờ nghị định, chờ thông tư hướng dẫn” luật. Quốc hội cũng cần nghiêm khắc hơn trong việc yêu cầu Chính phủ chuẩn bị đầy đủ các văn bản hướng dẫn luật khi trình các dự án luật để đảm bảo luật khi đã được ban hành có thể áp dụng ngay trong thực tế. Bản chất của vấn đề nằm ở đây chứ không phải nằm đâu đó trong các văn bản quy phạm pháp luật hay trong cách hành xử của cơ quan thực thi pháp luật.
3. Báo Sài Gòn giải phóng Online có bài Dự án Luật phòng chống, mua bán người còn quá chung chung. Bài báo đưa tin: Sáng ngày 27-10, Quốc hội thảo luận ở tổ về dự án Luật phòng, chống mua bán người.
Báo cáo thẩm tra Dự án Luật phòng, chống mua bán người của Ủy ban tư pháp cho rằng, với tính chất là luật chuyên ngành về phòng, chống mua bán người, bên cạnh hành vi mua bán người đã được quy định trong Bộ luật hình sự thì Luật này còn điều chỉnh những hành vi có liên quan đến mua bán người mà cho đến nay vẫn chưa có văn bản pháp luật điều chỉnh như hành vi tuyển mộ, vận chuyển, chứa chấp người trái với ý muốn của họ để chuyển giao nhằm mục đích bóc lột tình dục, bóc lột sức lao động, cưỡng bức lao động, lấy các bộ phận cơ thể hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác…
Đại biểu Trần Du Lịch (TPHCM) cho rằng Luật này rất cần cho cuộc sống nhưng được xây dựng còn quá chung chung. “Toàn thấy khuyến khích, kêu gọi, khen thưởng, các quy định rất chung chung mà không đưa ra được các chế tài cụ thể. Cần phải gia công lại, vì nếu cứ để thế này thì không thể phòng chống được nạn buôn bán người”. Theo ông, sau khi xác định các hành vi, Luật nên quy định tội danh của hành vi đó thì mới có tác dụng răn đe vì “nếu chỉ quy định xử lý theo pháp luật thì làm sao thực thi nghiêm”.
4. Báo Tuổi trẻ Online có bài: Kiện Bộ Tư pháp, một luật sư bị tòa bác đơn. Bài báo đưa tin: Sáng 26-10, tòa phúc thẩm TAND tối cao tại TP.HCM đã bác đơn kháng cáo, bác yêu cầu của ông Ngô Minh Sơn (ngụ thị xã Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu) khởi kiện bộ trưởng Bộ Tư pháp về việc thu hồi chứng chỉ hành nghề luật sư của ông.
Theo tòa phúc thẩm, quyết định do bộ trưởng Bộ Tư pháp ký thu hồi chứng chỉ hành nghề luật sư của ông Ngô Minh Sơn là có cơ sở, đúng pháp luật. Yêu cầu của ông Sơn đòi Bộ Tư pháp phải bồi thường thiệt hại 123 triệu đồng cũng bị tòa tuyên bác vì không có cơ sở.
5. Báo Pháp luật Việt Nam đưa tin: Trong các ngày từ 25 đến 27/10 tại TP.Nha Trang (Khánh Hòa), Tổng cục THADS (Bộ Tư pháp) đã tổ chức tập huấn nghiệp vụ THADS và trách nhiệm bồi thường Nhà nước trong công tác THADS cho gần 400 cán bộ, Chấp hành viên THADS đến từ 20 tỉnh, thành phố Khu vực Miền trung và Tây nguyên.
6. Báo Lao động có bài Linh hoạt chứng thực cho người dân vay vốn CEP. Bài báo đưa tin: Đây là chỉ đạo mới nhất của UBND TPHCM đối với UBND các phường - xã, thị trấn xung quanh việc tạo điều kiện cho Quỹ Trợ vốn cho người lao động nghèo tự tạo việc làm (Quỹ CEP thuộc LĐLĐ TPHCM) hoạt động thuận lợi tại địa phương.
7. Báo Pháp luật và Xã hội có bài Luật sư, đương sự cần được dự phiên tòa giám đốc thẩm! Bài báo đưa tin: tại hội thảo quốc tế về cải cách tư pháp do Bộ Tư pháp và Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam tổ chức ngày 25-10, luật sư Phạm Hồng Hải, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam khẳng định: “Phải cho phép luật sư và đương sự được tham gia phiên tòa giám đốc thẩm, tái thẩm” - dẫn chứng những bất cập do việc xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm hiện nay việc Tòa án triệu tập người bị kết án và người bào chữa tới phiên tòa giám đốc thẩm và tái thẩm hầu như không có, điều này đã tước bỏ quyền tự bào chữa và nhờ người khác bào chữa của người bị kết án, vi phạm một trong những nguyên tắc rất quan trọng của tố tụng hình sự. Quyền trong tố tụng là sinh mạng chính trị, mạng sống của mỗi người, nên để cải cách tư pháp, khi sửa đổi Bộ luật tố tụng hình sự, không chỉ cần tạo điều kiện cho hoạt động tố tụng chất lượng hơn mà còn phải tạo điều kiện cho quyền con người được bảo vệ tốt hơn. Đặc biệt, cần cải cách theo hướng nâng cao trách nhiệm của các thành viên khi tham gia xem xét các vụ án giám đốc thẩm, tái thẩm, như phải tham gia nghiên cứu chứ không chỉ nghe kết quả nghiên cứu của người khác rồi quyết định…
Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, Việt Nam nên quan tâm nhiều hơn đến thủ tục, khắc phục tình trạng trong nhiều trường hợp, bản án của Tòa án lập luận là “mặc dù trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử có nhiều vi phạm tố tụng, nhưng không làm thay đổi bản chất vụ án…”. Đó là không đúng, càng văn minh càng quan tâm đến luật hình thức.
8. Báo Vietnam.net có bài Kiện luật sư… “con kiến đi kiện củ khoai”? Bài báo phản ánh: Báo VietNamNet nhận được đơn của ông Lê Văn Thành (phường Ngọc Thụy, Long Biên, Hà Nội) nội dung tố cáo Văn phòng luật sư Hoàng Long mà trực tiếp là luật sư - tiến sĩ Phan Thị Hương Thủy có những hành vi trái với đạo đức nghề nghiệp và trái pháp luật.
Được biết ông Lê Văn Thành được ông Nguyễn Xuân Thiềng và bà Lê Thị Hồng ủy quyền là đại diện trong quá trình giải quyết vụ án dân sự mà nguyên đơn là Văn phòng luật sư Hoàng Long và bị đơn là ông Nguyễn Xuân Thiềng và bà Lê Thị Hồng trong một vụ kiện dân sự về “Yêu cầu thực hiện nghĩa vụ theo hợp đồng pháp lý”.
Trong quá trình xem xét hồ sơ vụ việc ông Thành thấy những hợp đồng dịch vụ pháp lý đã kí giữa Văn phòng luật sư và ông Thiềng, bà Hồng đã kí trước đó, trong một vụ án ông Thiềng và bà Hồng là thân chủ (bên A), bà Phan Thị Hương Thủy (bên B) là luật sư bào chữa thì luật sư có những biểu hiện trái với đạo đức nghề nghiệp và sai pháp luật nên đã làm đơn tố cáo.
Trong đơn gửi về báo VietNamNet ông Thành ghi, luật sư Phan Thị Hương Thủy đã có hành vi hứa trước kết quả việc tham gia tố tụng thể hiện trong điều 3, khoản 3.1 của “Hợp đồng dịch dụ pháp lý” giữa Văn phòng luật sư kí với gia đình ông Thiềng bà Hồng. Cụ thể là: “Hai bên thống nhất, bên A thanh toán cho bên B phí dịch vụ pháp lý và thuê luật sư để đạt được mục đích yêu cầu Tòa án nhân dân tối cao xử Giám đốc thẩm hủy bán án số 32 ngày 22/2/2006 của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội và giao cho Tòa án các cấp chia tài sản (nhà đất tổ 37 phường Ngọc Thụy, Long Biên) theo di chúc viết tay của cụ Mắm và xem xét công sức cho bà Hồng…”
Theo đơn thư ông Thành phản ánh thì việc hứa trước này nhằm tăng thù lao được trả… Điều đó vi phạm khoản 6, điều 10 của Quy tắc đạo đức nghề nghiệp luật sư của Đoàn luật sư thành phố Hà Nội thông qua ngày 29/5/2004: “Không hứa hẹn trước kết quả việc tham gia tố tụng nhằm mục đích lôi kéo khách hàng hoặc tăng thù lao”.
Đơn gửi về báo ông Thành còn cho rằng luật sư Phan Thị Hương Thủy đã vi phạm pháp luật về nhà đất cụ thể là mặc dù mảnh đất luật sư sẽ được hưởng (là thù lao của việc tham gia tố tụng) vẫn đứng tên ông Nguyễn Xuân Thiềng. Nhưng ngày 27/4/2010 cá nhân bà Thủy đã tự ý kí giấy đặt cọc để bán 113m2 đất cho ông Đinh Văn Chiến (không có giấy ủy quyền, không có sổ đỏ), mà chỉ dựa trên Biên bản thanh lý hợp đồng. Việc “đi tắt đó” vi phạm luật đất đai, luật dân sự và có dấu hiệu của việc lừa đảo.
Ngoài ra gửi đơn đến báo VietNamNet ông Thành còn nêu rằng luật sư Phan Thị Hương Thủy còn có dấu hiệu đưa hối lộ, đòi một khoản lợi ích ngoài thù lao và chi phí thỏa thuận.
Đơn gửi kèm Hợp đồng dịch vụ pháp lý, Phụ lục hợp đồng dịch vụ pháp lý, Bản thỏa thuận điều chỉnh phí dịch vụ pháp lý (được kí giữa văn phòng luật sư và ông Thiềng, bà Hồng), Bản án số 02/2008/DS-PT, Giấy đặt cọc đất giữa luật sư và ông Đinh Văn Chiến, Hợp đồng đặt tiền, chuyển nhượng nhà đất…
Ông Thành cho biết 2/8/2010 đã gửi đơn tố cáo đến Sở tư pháp Hà Nội, Đoàn luật sư Thành phố Hà Nội, Liên Đoàn luật sư Việt Nam nhưng đến nay chưa được trả lời.
Đề nghị các cơ quan chức năng xem xét các chứng cứ ông Thành cung cấp. Nếu ông Thành phản ánh đúng thì đề nghị có biện pháp xem xét xử lý những cá nhân liên quan đúng pháp luật.