Trong buổi sáng ngày 12/01/2010, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Tuổi trẻ có bài Cùng chi trả viện phí bảo hiểm y tế: Người nghèo không kham nổi. Bài báo phản ánh: Người nghèo mắc bệnh nan y đang khổ sở vì từ ngày 1-1-2010 họ phải đóng từ 5-20% viện phí mới được điều trị. Đây là gánh nặng vượt quá khả năng khi những người này phải lấy bệnh viện làm nhà. Không chỉ những bệnh nhân đang chạy thận, nhiều bệnh nhân nghèo khác cũng đang khốn khổ với quy định này.
Theo thống kê của Bảo hiểm xã hội VN, hiện toàn quốc có 15 triệu người nghèo được cấp thẻ bảo hiểm y tế, chưa kể chừng đó người cận nghèo được hỗ trợ 50% chi phí mua bảo hiểm. Nhưng với quy định bảo hiểm y tế mới, không chỉ người nghèo mà cả nhóm đối tượng bảo trợ xã hội (người già cô đơn; trẻ em từ 6 tuổi trở lên mồ côi cả cha và mẹ, trẻ em bị bỏ rơi) cũng phải cùng chi trả 5% chi phí khám chữa bệnh.
Trong các văn bản, việc hỗ trợ nhóm người nghèo, người cận nghèo, bảo trợ xã hội vẫn quy định rất chung chung, mà rõ ràng là người nghèo, người thuộc nhóm bảo trợ xã hội không có khả năng mua thẻ bảo hiểm y tế, làm gì có khả năng cùng chi trả phí khám chữa bệnh.
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Xuyên cho rằng Bộ Tài chính, Bộ Y tế đã họp và thống nhất hướng phần cùng chi trả của nhóm bảo trợ xã hội sẽ do ngân sách nhà nước chi trả, nhưng hướng là vậy, văn bản hướng dẫn còn phải chờ. Với nhóm người nghèo, bà Xuyên cho rằng bệnh viện sẽ có quỹ và giám đốc bệnh viện sẽ quyết định hỗ trợ trường hợp nào quá khó khăn, không thể cùng chi trả được! Như vậy sẽ trở lại cơ chế xin - cho, chưa thể có hướng ra cho người nghèo.
Theo một quan chức Bộ Y tế, có ý kiến dùng quỹ khám chữa bệnh cho người nghèo (quỹ 139) cùng chi trả cho người nghèo. Nhưng hiện nay vẫn chưa ai thống kê được có bao nhiêu quỹ 139 còn hoạt động, cơ chế liên thông giữa bệnh viện - bệnh nhân và quỹ cũng chưa có. Vì thế, ông Hoàng Kiến Thiết - trưởng ban cấp sổ, thẻ (Bảo hiểm xã hội VN) - đề xuất với nhóm bảo trợ xã hội, nên tách bạch 95% phí khám chữa bệnh do quỹ bảo hiểm y tế chi trả, phần còn lại do ngân sách nhà nước chuyển về, để bệnh viện yên tâm khám chữa bệnh cho họ.
Nhưng còn 15 triệu người nghèo được cấp thẻ bảo hiểm y tế, trong đó có hàng chục ngàn người mắc bệnh mãn tính, chi phí điều trị lớn và nhiều người dân tộc thiểu số, thu nhập rất thấp không may phải đi khám chữa bệnh thì lối ra nào cho họ? Câu hỏi này vẫn chưa có lời giải dù Luật bảo hiểm y tế, như lời của Bộ trưởng Nguyễn Quốc Triệu, ưu điểm là chăm lo cho người nghèo.
Báo cũng phản ánh: Dựa trên dữ liệu của Cục Tình báo trung ương Mỹ (CIA) và Cục Điều tra dân số Mỹ, trang web thông tin kinh doanh The Business Insider (Mỹ) đánh giá ngoài Brazil, Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, cộng đồng quốc tế sẽ phải đặc biệt chú ý đến sáu nền kinh tế đang nổi lên trong thập niên mới này, trong đó có Việt Nam (đứng thứ ba). Trang web thông tin nổi tiếng này đánh giá: “Việt Nam chắc chắn là một trong những câu chuyện tăng trưởng đáng chú ý nhất của thập kỷ này”. The Business Insider nêu lên nhiều lý do:
- Việt Nam đang nhanh chóng tự do hóa nền kinh tế.
- Chính trị ổn định, nông nghiệp phát triển và có một lượng dầu thô đáng kể, Việt Nam đang nhanh chóng phát triển ngành công nghiệp sản xuất. Với vị trí gần biển, giá lao động rẻ hơn các nước trong khu vực, việc các công ty đưa các cơ sở sản xuất đến Việt Nam là hoàn toàn hợp lý.
- Dân số đông, hiện đã vượt qua Pháp và Đức cũng là một lợi thế lớn của Việt Nam.
Và trang web này kết luận: “Sự trỗi dậy chóng mặt của Việt Nam là điều đã có thể xác định từ bây giờ”. Ngoài Việt Nam, danh sách sáu nước đáng chú ý trong thập niên mới còn có Mexico, Úc, Indonesia, Nigeria và Nam Phi.
Báo cũng cho biết: Ngày 11-1, Ban chấp hành Đảng bộ TP Hà Nội đã tổ chức hội nghị lần thứ 18, thảo luận về dự thảo báo cáo chính trị Đại hội XV Đảng bộ TP.
Theo dự thảo báo cáo chính trị, chủ đề Đại hội Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XV dự kiến là “Phát huy truyền thống 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng bộ, đẩy mạnh toàn diện sự nghiệp đổi mới, xây dựng và phát triển thủ đô ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại”.
Đề cập giai đoạn năm năm tới, dự thảo báo cáo đề ra mục tiêu tổng quát đến năm 2015 cơ bản bước đầu thực hiện được công nghiệp hóa - hiện đại hóa thủ đô.
Về các chỉ tiêu cụ thể, Hà Nội đặt mục tiêu tăng trưởng GDP trung bình giai đoạn 2011-2015 là 9,5-10%, GDP bình quân cuối năm 2015 đạt 70-72 triệu đồng/người. Tỉ lệ hộ nghèo theo chuẩn mới đến năm 2015 còn dưới 1%.
Theo bí thư Huyện ủy Gia Lâm Nguyễn Văn Trịnh, mức thu nhập 70-72 triệu đồng/người/năm đến năm 2015 có thể đạt được, song TP phải rất chú ý cân đối giữa các khu vực bởi nếu bình quân chung lên tới 3.500 USD, nhưng nông dân chỉ được 500-700 USD thì mục tiêu giảm chênh lệch thu nhập giữa thành thị với nông thôn không đạt được.
2. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh:Ngày 11-1 tại TP Huế, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã tổ chức hội nghị tổng kết công tác của ngành kiểm sát năm 2009, dự thảo chỉ thị công tác ngành kiểm sát nhân dân năm 2010. Đến dự hội nghị có ông Trương Tấn Sang - ủy viên Bộ Chính trị, thường trực Ban Bí thư; ông Uông Chu Lưu - phó chủ tịch Quốc hội.
Phát biểu tại hội nghị, ông Trương Tấn Sang đánh giá cao ngành kiểm sát đã tiếp tục đổi mới về tổ chức và hoạt động để thực hiện tốt công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp, qua đó góp phần làm giảm đáng kể tình trạng điều tra, truy tố và xét xử oan, sai; khắc phục cơ bản việc lạm dụng quyền hạn bắt người không đúng tội... Ông Trương Tấn Sang lưu ý những hạn chế của hoạt động kiểm sát trong năm qua như: công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp về hình sự của một số viện kiểm sát địa phương có chất lượng, hiệu quả chưa cao; vai trò kháng nghị của viện kiểm sát và kỹ năng thực hành quyền công tố tại phiên tòa của một số kiểm sát viên hạn chế, nên tỉ lệ cải sửa và hủy án ở một số địa phương vẫn còn cao; công tác kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử, kiểm sát thi hành án ở một số địa phương, nhất là các vụ án tham nhũng, án dân sự thiếu sự phối hợp chặt chẽ nên đã xảy ra những vấn đề phức tạp, làm giảm tính kỷ cương của pháp luật.
Báo cáo tại hội nghị, phó viện trưởng Viện KSND tối cao Khuất Văn Nga cho biết năm 2009 viện kiểm sát đã trả 2.191 hồ sơ vụ án cho cơ quan điều tra để điều tra bổ sung (chiếm 3,5% số vụ phải xử lý, giảm 1,5% so với năm 2008); tòa án trả 2.692 hồ sơ vụ án cho viện kiểm sát yêu cầu điều tra bổ sung (chiếm 4% số vụ thụ lý, giảm 0,3% so với cùng kỳ năm 2008); đình chỉ điều tra 104 bị can do không phạm tội, trong đó cơ quan điều tra đình chỉ 67 bị can, viện kiểm sát đình chỉ 37 bị can.
Báo cáo về công tác hạn chế trả hồ sơ điều tra bổ sung giữa các cơ quan tố tụng của Vụ 1C (Viện KSND tối cao) trình bày tại hội nghị cho biết từ năm 2004-2009 có 18.104 vụ án được viện KSND các cấp trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung (trong tổng số hơn 338.600 vụ) với các lý do như: thiếu những chứng cứ quan trọng đối với vụ án, về các căn cứ để khởi tố bị can, vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng...
Viện KSND tối cao cho biết ngành kiểm sát đang phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan tố tụng tìm biện pháp khắc phục những vướng mắc về chứng cứ để giải quyết dứt điểm các vụ án trọng điểm đã được khởi tố điều tra như vụ tượng đài chiến thắng Điện Biên Phủ, đề án 112, dự án đại lộ Đông - Tây và môi trường nước TP.HCM...
3. Báo điện tử Vietnamnet có bài Jetstar Pacific cố tình che giấu hàng loạt sai phạm. Bài báo phản ánh: Cục Hàng không Việt Nam (Bộ GTVT) nhận xét, lỗi lớn nhất của Jetstar Pacific Airlines (JPA) là đã xây dựng và vận hành hệ thống bảo đảm chất lượng bảo dưỡng hoạt động rất kém, vai trò của hệ thống bảo đảm chất lượng bảo dưỡng gần như không có.Đây là kết luận chính thức của Cục Hàng không Việt Nam, công bố ngày 11/1, sau khi đoàn thanh tra chuyên ngành về bảo đảm an toàn bay tại JPA kết thúc.
Đa số các cán bộ có chức danh trong sơ đồ tổ chức bảo dưỡng đều có sai phạm. Ngoài ra, văn hoá an toàn hàng không không được triển khai thực hiện đầy đủ theo cam kết. Cục Hàng không kết luận, các cán bộ chủ chốt của JPA phải chịu trách nhiệm chính về lỗi hệ thống này. Nhiều phi công, thợ kỹ thuật có lỗi như không ghi nhật ký, thực hiện những lỗi bảo dưỡng. Đoàn thanh tra không phát hiện được chứng cứ việc có sự chỉ đạo hay không của lãnh đạo các cấp cho nhân viên không ghi chép hỏng hóc hoặc che dấu hỏng hóc để tiếp tục khai thác tàu bay. Tuy nhiên, việc thiếu sót trong công tác ghi chép hỏng hóc và công tác bảo dưỡng chỉ rõ nhu cầu huấn luyện về quy trình, yếu tố con người cũng như nâng cao văn hóa trong việc báo cáo và ghi chép hỏng hóc.
Cục khuyến cáo toàn bộ kỹ sư, thợ kỹ thuật, phi công của JPA đã có những hành vi vi phạm quy định về khai thác, bảo dưỡng tàu bay không được tái phạm. Cơ quan này cũng yêu cầu JPA triển khai toàn diện việc tuân thủ các quy định của văn bản pháp luật, tài liệu hướng dẫn khai thác, bảo dưỡng tàu bay; xây dựng lại hệ thống giám sát bảo đảm chất lượng nhằm kiểm soát có hiệu quả hoạt động của JPA nói chung và của tổ chức bảo dưỡng tàu bay nói riêng; rà soát, sửa đổi, trình phê duyệt lại MMOE. Đồng thời, JPA phải sắp xếp, tổ chức lại bộ máy đảm bảo quyền kiểm soát hữu hiệu của phía Việt Nam; rà soát và xác định rõ trách nhiệm của từng cá nhân có liên quan trong bộ máy tổ chức khai thác và bảo dưỡng tàu bay của JPA; chấn chỉnh và quán triệt đến các cán bộ, nhân viên về trách nhiệm ghi nhật ký kỹ thuật (techlog) và chế độ báo cáo trong hoạt động bảo dưỡng tàu bay.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Ngày 11-1, Hội nghị tổng kết công tác tư pháp năm 2009 và triển khai công tác năm 2010 (khu vực phía Bắc) được tổ chức tại Hà Nội.
Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng ghi nhận những nỗ lực của ngành, đồng thời nhấn mạnh yêu cầu ngành tư pháp phải nhanh chóng giảm số án chưa được thi hành xuống còn 1/3 trước Đại hội Đảng toàn quốc (cả nước hiện có khoảng 300.000 vụ việc chưa được thi hành, trong đó có 210.845 vụ việc chưa có điều kiện thi hành).
Phó Thủ tướng chỉ đạo, nếu bản án chưa rõ ràng, gây khó khăn cho hoạt động thi hành án thì cơ quan tư pháp và tòa án cần “ngồi lại với nhau” để tháo gỡ, giải quyết dứt điểm, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật; hiện thực hóa Nghị quyết của Quốc hội về thi hành Luật Thi hành án dân sự.
Liên quan đến kế hoạch công tác của ngành năm 2010, Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng nhắc nhở, hiện Chính phủ đang “nợ” tổng cộng 87 nghị định. Bộ Tư pháp cần rà soát, phối hợp với các cơ quan hữu quan đẩy nhanh tiến độ xây dựng pháp luật, giải quyết được vấn đề “tắc nghẽn” trong thực thi do thiếu các văn bản hướng dẫn cụ thể.
Phản ánh về Hội nghị, báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minhcó bài Ngành tư pháp góp trí tuệ vào những văn kiện lớn. Bài báo phản ánh: Ngày 11-1, Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị triển khai công tác tư pháp năm 2010. Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng chỉ đạo ngành tư pháp cần tập trung thực hiện bảy nhóm vấn đề lớn. Đáng chú ý, ngành tư pháp cần đầu tư, nghiên cứu, đóng góp trí tuệ cho việc xây dựng các văn kiện chính trị quan trọng trình Đại hội Đảng lần thứ 11, tham gia ý kiến để bổ sung Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH, Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 2011-2020, đặc biệt là tham gia nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 1992… Phó Thủ tướng cũng đặc biệt quan tâm đến công tác thi hành án dân sự và rất bức xúc trước con số hơn 300.000 án tồn đọng chưa được thi hành, trong đó hơn 210.000 vụ việc chưa có điều kiện thi hành. “Ngành tòa án cùng cơ quan THA cần bàn cách tháo gỡ, vụ nào các đồng chí ngồi lại, thấy khó quá thì tôi sẽ chủ trì” - Phó Thủ tướng nói.
Theo Thứ trưởng thường trực Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên, năm 2009, ngành tư pháp đã tăng cường ứng dụng CNTT và cải cách thủ tục hành chính trong hoạt động chứng thực, hộ tịch, cấp phiếu lý lịch tư pháp; xây dựng đề án in và phát hành biểu mẫu hộ tịch, trong đó rút gọn hơn 50% biểu mẫu so với quy định trước đây; nghiệm thu và đưa vào ứng dụng thí điểm phần mềm quản lý hộ tịch, quốc tịch. Mặc dù vậy, ông Liên nhận xét công tác quản lý hộ tịch còn “thủ công, chưa chuyên nghiệp, bài bản”, việc thực hiện thanh tra, kiểm tra trong lĩnh vực hộ tịch chưa được đẩy mạnh, nhiều sai phạm chưa được xử lý…
Theo Giám đốc Sở Tư pháp Quảng Bình Trương Quang Thêm, sự chuyển giao công chứng và chứng thực không đúng thời điểm, khi mà địa phương chưa chuẩn bị đầy đủ về nhân lực đã dẫn tới những hệ lụy đáng tiếc… Các đại biểu sẽ có một ngày rưỡi bàn về vấn đề ông Thêm nêu vì ngay sau khi kết thúc hội nghị này, Bộ Tư pháp tiến hành sơ kết hai năm thi hành Luật Công chứng và Nghị định 79 về cấp bản sao từ sổ gốc, chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh online trên trang Bạn đọc có bài Luật gây khó cho dân. Bài báo phản ánh: Theo báo Pháp Luật TP.HCM ngày 30-12-2009, tại buổi họp báo cuối năm, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Phạm Khôi Nguyên cho biết: “Việc người dân đòi Vedan bồi thường có thể chia làm ba bước. Đầu tiên, các bên sẽ thỏa thuận, nếu thỏa thuận không xong thì đưa vụ việc ra trọng tài kinh tế giải quyết. Còn nếu vẫn không giải quyết được thì đưa vụ việc ra tòa án nhưng khi đó sẽ phức tạp cho các bên”. Có hai vấn đề pháp lý cần đặt ra từ mẩu tin này.
(1) Tại thời điểm này thì không còn trọng tài kinh tế.
Kể từ ngày 1-7-2003, khi Pháp lệnh Trọng tài thương mại năm 2003 có hiệu lực thì các văn bản về tổ chức và hoạt động của trọng tài kinh tế cũng đồng thời hết hiệu lực. Như vậy, Việt Nam hiện chỉ có trọng tài thương mại được tổ chức thành các trung tâm trọng tài chứ không có trọng tài kinh tế.
(2) Trong vụ Vedan, người dân không thể gửi đơn kiện đến trung tâm trọng tài.
Pháp lệnh Trọng tài thương mại chỉ dùng để giải quyết các vụ tranh chấp phát sinh trong hoạt động thương mại. Ở đây, tranh chấp giữa người dân với Vedan đơn thuần là tranh chấp dân sự, mà cụ thể là tranh chấp đòi bồi thường thiệt hại do môi trường bị ô nhiễm được quy định tại Điều 624 Bộ luật Dân sự. Đây không hề là tranh chấp về thương mại theo hướng dẫn của Điều 29 Bộ luật Tố tụng dân sự. Vậy làm sao các trọng tài viên có thể giải quyết loại tranh chấp không thuộc thẩm quyền của mình?
Theo Luật Bảo vệ môi trường (BVMT) năm 2005, “việc giải quyết bồi thường thiệt hại về môi trường được quy định như sau: 1. Tự thỏa thuận của các bên; 2. Yêu cầu trọng tài giải quyết; 3. Khởi kiện tại tòa án” (Điều 133). Do câu chữ không rõ cộng với việc có các con số 1, 2, 3 và tại thời điểm này cũng không có lực lượng trọng tài phù hợp để giải quyết nên luật này đang tạo ra hai cách hiểu khác nhau. Đó là: Các bên tranh chấp có quyền chọn lựa một trong ba cách trên để vụ việc của mình được giải quyết; hoặc bắt buộc phải tuần tự qua ba bước như cách phát biểu của bộ trưởng Bộ TN&MT. Theo tôi, tranh chấp giữa người dân với Vedan là tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, thuộc một trong các loại tranh chấp về dân sự thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án. Theo Điều 25 Bộ luật Tố tụng dân sự, nếu không thể thương lượng, một trong các bên tranh chấp có thể khởi kiện ngay ra tòa. Việc buộc các bên có thêm bước “yêu cầu trọng tài giải quyết” vừa thừa vừa chỏi với BLTTDS và hoàn toàn không khả thi!
Trong vụ Vedan gây ô nhiễm môi trường, chính quyền và các cơ quan hữu quan (UBND tỉnh Đồng Nai, Sở TN&MT, Bộ TN&MT…) cần tiếp sức, trợ giúp người dân bằng khả năng chuyên môn và trách nhiệm quản lý của mình trong quá trình thỏa thuận với Vedan. Trường hợp chẳng đặng đừng thì cũng chính các cơ quan này phải giúp đỡ người dân thu thập chứng cứ để có thể thắng kiện tại tòa án. Về nguyên tắc, pháp luật phải được quy định rõ ràng, dễ hiểu để thực thi thống nhất. Mong rằng tới đây sẽ không còn những quy định “hai hàng” như Điều 133 Luật BVMT.
3. Báo Thanh niên phản ánh: Hôm qua, Cục CSĐT tội phạm về TTXH - Bộ Công an (cơ quan thường trú phía Nam C14B) hoàn tất kết luận điều tra và chuyển toàn bộ hồ sơ vụ án sang Viện KSND tối cao đề nghị truy tố bị can Trần Thị Ngọc Nga, SN 1954, là luật gia (sinh hoạt tại Hội Luật gia Q.1, thuộc Hội Luật gia TP.HCM) về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Như Thanh Niên đã thông tin, từ nguồn tin của PV Thanh Niên, khoảng 16 giờ ngày 15.1.2009, trinh sát C14B đã bắt quả tang bà Nga đang nhận 2 triệu yen Nhật (khoảng 400 triệu đồng) của Ishida Tatsuaki và Eguchi Mitsuo (đều quốc tịch Nhật Bản) tại một quán cà phê trên đường Mạc Đĩnh Chi, Q.1, TP.HCM.
Theo đơn tố cáo của Ishida và Eguchi, trong thời gian sang VN đầu tư bất động sản, cả hai đã bị lừa đảo trên 50 tỉ đồng. Để lấy lại tài sản, Ishida và Eguchi đã ký hợp đồng với bà Nga. Nhưng thay vì làm thủ tục để khởi kiện ra tòa án, hoặc tố cáo đến công an lấy lại tài sản cho hai người này, thì bà Nga đã cấu kết với một số người tiếp tục lừa đảo Ishida và Eguchi gần 12 tỉ đồng. Biết bị sập bẫy nữ luật gia, Ishida và Eguchi đã làm đơn tố cáo gửi đến Báo Thanh Niên.