Trong buổi sáng ngày 14/7/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I. Thông tin về những sự kiện nổi bật của đất nước:
1. Báo Thanh niên có bài: “Chủ tịch nước dự Hội nghị cấp cao Không liên kết lần thứ 15”.Nhận lời mời của Tổng thống Ai Cập Muhammad Hosni Mubarak, hôm nay 14.7, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết rời Hà Nội, dẫn đầu đoàn VN tham dự Hội nghị cấp cao Không liên kết lần thứ 15 tại thành phố Sharm el-Sheikh, Ai Cập từ ngày 15 - 16.7.
Với chủ đề "Đoàn kết vì hòa bình và phát triển", mục tiêu chính của Hội nghị cấp cao Không liên kết lần thứ 15 là đánh giá tình hình quốc tế và các vấn đề chung được tất cả các nước thành viên quan tâm, thảo luận các biện pháp chung ứng phó với tác động tiêu cực của cuộc khủng hoảng tài chính - kinh tế, các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu, an ninh lương thực… Hội nghị cũng sẽ đề ra kế hoạch hành động về hợp tác chính trị, kinh tế, xã hội để cụ thể hóa các mục tiêu của Phong trào Không liên kết.
Báo cũng phản ánh: Hơn 100.000 người mất việc trong 6 tháng đầu năm.Theo Tổng liên đoàn Lao động (LĐ) VN, trong 6 tháng đầu năm cả nước có 106.000 công nhân, LĐ bị mất việc làm, tập trung nhiều nhất ở các nơi như Hà Nội (35.634 người), TP.HCM (trên 20.000 người), Bình Dương, Đà Nẵng, Hải Phòng, Hải Dương.
Cũng theo Tổng liên đoàn LĐ VN, công nhân đang hết sức băn khoăn lo lắng khi hàng loạt doanh nghiệp và người LĐ không có việc làm, đời sống và thu nhập không đảm bảo. Trong khi đó, giá điện, giá xăng dầu tăng ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người LĐ. Giá thuê nhà trọ, điện sinh hoạt và các vấn đề an sinh xã hội như nhà trẻ cho con em công nhân, các chế độ BHXH đang là nỗi lo lắng của người LĐ. Thêm một vấn đề cần quan tâm nữa là LĐ phổ thông nước ngoài vào nước ta làm việc ngày càng đông.
II. Những thông tin liên quan đến công tác tư pháp:
1. Báo Thanh niên phản ánh: Khởi tố một thẩm phán ra quyết định trái luật. Hôm qua 13.7, Cục Điều tra tội phạm xâm phạm các hoạt động tư pháp thuộc Viện KSND tối cao đã tiến hành tống đạt quyết định khởi tố bị can và quyết định cấm đi khỏi nơi cư trú đối với ông Đinh Xuân Tùng (SN 1960) - nguyên thẩm phán TAND H.Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang về hành vi “ra quyết định trái pháp luật".
Ngày 26.6.2001, TAND H.Cai Lậy giao cho thẩm phán Tùng thụ lý vụ án ly hôn giữa anh Nguyễn Thành Liêm (nguyên đơn) và bị đơn là chị Nguyễn Thị Mỹ Lệ (đều trú tại thị trấn Cai Lậy, H.Cai Lậy). Ông Tùng đã tự soạn thảo, ký đóng dấu và giao cho anh Liêm một bản quyết định công nhận thuận tình ly hôn (ngày 20.8.2003). Anh Liêm đã dùng quyết định này để kết hôn với chị Ngô Thị Hoài Thu (cũng ở thị trấn Cai Lậy). Sau đó, ngày 30.9.2004, chính thẩm phán Tùng lại ra quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ ly hôn giữa anh Liêm và chị Lệ. Ngày 4.8.2006, thẩm phán Tùng mới tiếp tục giải quyết và ra quyết định công nhận thuận tình ly hôn cho 2 người này.
Trước đó, thẩm phán Tùng đã bị xử lý cảnh cáo về Đảng, chính quyền.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài: “Dân sốt ruột chờ một giấy nhà đất”. Theo báo, luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1-8 tới. Theo đó, sẽ gộp hai giấy là giấy đỏ cho đất, giấy hồng cho nhà vào một loại giấy thống nhất do Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) ban hành. Như vậy, sau nhiều năm nhà nước ta tách giấy cho đất riêng, giấy cho nhà riêng thì nay sắp quy về một mối.
Đổi giấy cũ sang giấy mới: Miễn phí
Tên giấy chung cho nhà đất mới là Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất. Đối với nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất, cơ quan nhà nước có thẩm quyền chỉ xác nhận quyền sở hữu vào giấy chứng nhận mới khi có yêu cầu của chủ sở hữu.
Cơ quan quản lý TN&MT cấp tỉnh, cấp huyện là đầu mối tiếp nhận hồ sơ và trình UBND cùng cấp cấp giấy chứng nhận mới cho dân.
Theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản, các loại giấy chứng nhận cũ cấp trước ngày 1-8-2009 như giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình vẫn có giá trị pháp lý và không cần đổi sang giấy chứng nhận mới. Trường hợp nào có nhu cầu đổi thì được đổi sang giấy mới và được miễn lệ phí.
Sớm ban hành nghị định hướng dẫn
Trả lời Pháp Luật TP.HCM về việc TP.HCM đã chuẩn bị thực hiện một giấy từ ngày 1-8 ra sao, ông Đỗ Phi Hùng - Phó Giám đốc Sở Xây dựng cho biết: “Nếu chưa có văn bản hướng dẫn kịp thời thì vào ngày 1-8 chưa thể áp dụng cấp một giấy ngay được. Trong thời gian đó, việc cấp giấy chứng nhận vẫn được giải quyết theo trình tự, thủ tục cũ. Nghĩa là đất có nhà hoặc chỉ có nhà thì được cấp giấy hồng theo Nghị định 90 năm 2006, còn đất trống thì cấp giấy đỏ theo Nghị định 181 năm 2004”.
Việc cấp giấy hồng tại TP.HCM đang được thực hiện theo Quyết định 54 của UBND TP năm 2007. Ông Hùng cho biết theo ông thì sắp tới, TP sẽ phải sửa đổi hoặc thay thế Quyết định 54 do giấy mới có nhiều điểm khác với giấy hồng, giấy đỏ hiện hành. Quyết định mới quy định về trình tự, thủ tục cấp giấy, sự phối hợp giữa hai cơ quan đất và nhà, mẫu giấy, bản vẽ... sẽ do cơ quan đầu mối là Sở TN&MT soạn thảo.
Thủ tục phải đơn giản, đúng hẹn
Bình luận về việc hợp nhất một giấy, bà Nguyễn Thị Ngọc Khuê - Trưởng phòng TN&MT quận Tân Phú (TP.HCM) cho rằng điều này có ý nghĩa về mặt quản lý nhiều hơn là cho người dân.
Việc thống nhất một đầu mối quản lý là cơ quan TN&MT theo luật mới nhằm tránh tình trạng hễ đất có nhà thì phòng quản lý đô thị quản, đất trống lại giao bên TN&MT quản, gây khó khăn cho việc cập nhật biến động về đất đai.
Bà Khuê khẳng định: “Tôi không nghĩ rằng có vấn đề mất quyền lợi của bên nào ở đây mà phân công cho rõ và hợp lý công việc của từng cơ quan, bộ phận trên một nền tảng thống nhất. Về việc giải quyết một giấy sắp tới, tôi cho rằng cũng không gây xáo trộn lớn đối với cơ quan quản lý nhà nước. Còn về phía người dân, điều quan trọng nhất là khi ban hành ra chính sách mới không bắt họ phải đi đổi giấy, giấy cũ vẫn còn nguyên giá trị để họ giao dịch”.
Theo ông Nguyễn Hồ Hải, Phó Chủ tịch UBND quận 8, người dân không quan tâm nhiều lắm đến việc một giấy hay hai giấy hoặc cơ quan nào cấp. Điều quan trọng nhất là trình tự, thủ tục như thế nào, làm sao để đơn giản, dễ dàng, không bị bổ túc nhiều lần và đến hẹn là có giấy. Do đó, cần cải tiến thủ tục, minh bạch trong chính sách.
“Một giấy thì đỡ tốn kém cho nhà nước hơn trước. Chưa kể quy trình cấp giấy được rút gọn mà hợp nhất một giấy cũng sẽ bớt một lượng lớn hồ sơ lưu. Hồ sơ được lưu trữ tại một cơ quan, cần lục lọi, kiểm tra cũng không mất thời gian, việc quản lý cũng nhẹ nhàng hơn. Về phía người dân, một giấy thuận tiện cho họ nhiều lắm. Ở Củ Chi hiện có rất nhiều trường hợp người dân có thửa đất trồng cây lâu năm, trên đất đó có một phần là đất ở, có xây nhà. Người dân được cấp đến hai loại giấy: Giấy đỏ cho đất, giấy hồng cho nhà. Khi chuyển nhượng nhà lẫn đất, người mua phải làm thủ tục sang tên đối với cả hai loại giấy trên rất phiền phức”. Ông Nguyễn Thanh Nguyên, Trưởng phòng TN&MT huyện Củ Chi, nêu ví dụ.
Ông Tôn Gia Huyên, Hội Khoa học đất Việt Nam: “Phải sửa lề lối làm việc”. Quốc hội hợp nhất giấy đỏ, giấy hồng thành một giấy cho nhà, đất là theo nguyện vọng của người dân. Điều này đơn giản hóa thủ tục hành chính, khắc phục nạn cửa quyền, tham nhũng. Người dân sẽ thuận lợi hơn khi làm thủ tục về nhà, đất. Tuy nhiên, thực hiện một giấy đòi hỏi cơ quan nhà nước phải sửa đổi lề lối làm việc. Trước đây, bộ nào lo bộ đó, giờ các cơ quan này phải phối hợp với nhau, phải tập hợp hồ sơ lại một mối.
Báo cũng phản ánh: “10 năm thực hiện Luật MTTQ: Quyền nhiều, quy chế thực thi ít”. Trong tháng qua, Ủy ban MTTQ các quận, huyện trên địa bàn TP.HCM đã tổ chức đánh giá, góp ý cho Luật MTTQ sau 10 năm thực thi. Hầu hết các ý kiến Mặt trận các cấp cơ sở đều nhìn nhận: Từ khi ra đời (1999) đến nay, Luật MTTQ là cơ sở pháp lý quan trọng nhất để cho Mặt trận tập hợp, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Cạnh đó, nhiều ý kiến cũng cho rằng luật cần có những điều chỉnh hợp lý hơn xung quanh vai trò giám sát và phản biện của Mặt trận để thích ứng với việc thí điểm không tổ chức HĐND cấp quận, huyện, phường hiện nay.
Giám sát: Khó
Luật MTTQ 1999 và các văn bản pháp luật liên quan nêu rõ: Mặt trận có quyền giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, đại biểu dân cử, cán bộ, công chức nhà nước và giám sát đầu tư cộng đồng.
Tuy nhiên, thực tế việc thực thi quyền này hiện nay có nhiều chuyện “cười ra nước mắt”, nhất là đối với việc giám sát đầu tư cộng đồng. Ông Huỳnh Hữu Hội, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ phường Long Bình (quận 9), nhìn nhận: Giám sát đầu tư cộng đồng hiện nay còn mang tính hình thức, nhất là những chủ đầu tư cấp trên, khi thực hiện các dự án ở địa phương không hề đến liên hệ thông tin cho Mặt trận. “Thậm chí khi Mặt trận chủ động đến yêu cầu cung cấp thông tin để thực hiện giám sát thì họ cũng lơ luôn” - ông Hội nói.
Ông Phan Minh Châu, Chủ tịch Ủy ban MTTQ quận 11, kể: Có lần Mặt trận phường 7 (quận 11) đi giám sát một bãi rác chất thải rắn của một công ty nọ. Khi cán bộ Mặt trận đến yêu cầu cung cấp thông tin giám sát thì bị bảo vệ nơi đây chặn lại không cho vào, giải thích mấy họ cũng không nghe. Họ bảo “chưa nghe MTTQ có quyền này bao giờ nên không biết. Không có chỉ đạo nào từ giám đốc thì không được vào giám sát gì sất” - ông Châu nói.
Việc giám sát cán bộ, công chức cũng cùng chung số phận bởi hiện có quá ít quy chế cụ thể để Mặt trận thực hiện quyền này. Tại buổi góp ý của quận 5, ông Phạm Văn Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ TP, cũng nói: Hiện nay chỉ có Nghị quyết liên tịch 05 là quy định cụ thể đối tượng giám sát cán bộ, công chức, đảng viên ở khu dân cư nhưng việc giám sát này cũng chỉ mới thực hiện thí điểm mà thôi.
Phản biện: Tắc
Nghị quyết Đại hội X của Đảng đã nêu rõ: Nhà nước ban hành cơ chế để Mặt trận và các đoàn thể nhân dân thực hiện tốt vai trò giám sát và phản biện xã hội. Tuy nhiên, như ông Phạm Văn Hải nói ở chương trình Nói và làm của Đài truyền hình TP gần đây, đến giờ vẫn chưa có một văn bản pháp luật cụ thể nào quy định phạm vi, đối tượng... để tạo cơ chế cho việc thực hiện phản biện xã hội.
Tại các buổi góp ý cho việc tổng kết 10 năm thực hiện Luật MTTQ vừa qua, rất nhiều ý kiến đề nghị cần có quy định cụ thể trong Luật MTTQ nếu sửa luật.
Theo ông Huỳnh Hữu Hội, cần thiết phải bổ sung vào Luật MTTQ vấn đề phản biện xã hội, xây dựng thành quy chế thật cụ thể để tạo điều kiện không chỉ cho MTTQ mà còn cho các cấp ủy Đảng cũng như các cơ quan nhà nước có cơ sở thực hiện vấn đề này. Đại diện Ủy ban MTTQ các quận 3, 5, 9 cũng cùng chung ý kiến: Cần bổ sung điều luật quy định về phản biện xã hội trong Luật MTTQ và có cơ chế, định rõ những lĩnh vực phản biện.
“Nghị quyết của Đảng đã nêu vai trò của Mặt trận trong phản biện xã hội thì đưa vấn đề này vào luật là rất cấp thiết. Trong đó cần quy định rõ cái gì cần phản biện và cái gì không cần thiết. Ngoài ra, Mặt trận các cấp cũng cần khảo sát lại chất lượng cán bộ để có thể thực hiện công tác này” - ông Phan Minh Châu nói thêm.
Lơ Mặt trận, phải chế tài
Tại các buổi góp ý, nhiều đại biểu cho rằng trong điều kiện không tổ chức HĐND các cấp quận, huyện, phường như hiện nay, đòi hỏi cần phải tăng cường hiệu lực giám sát của hệ thống Mặt trận.
Ông Đinh Hoàng Ninh, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ quận 5, phân tích: “Khi thí điểm không tổ chức HĐND nữa, tức giám sát mang tính quyền lực của cấp này cũng mất đi. Trong khi đó, luật định giám sát của Mặt trận là giám sát mang tính nhân dân, tức theo dõi, phát hiện và kiến nghị chứ không mang tính quyền lực như giám sát của HĐND. Vì thế, trong hoàn cảnh này nên có những quy định chế tài đối với các cơ quan, tổ chức không trả lời kiến nghị của Mặt trận để tạo hiệu quả hơn trong công tác giám sát”.
Theo báo cáo sơ kết sáu tháng đầu năm của Ủy ban MTTQ TP, số kiến nghị của Mặt trận được UBND TP và các sở ngành phúc đáp đạt 70%, trong khi đó UBND quận, huyện chỉ phúc đáp gần 55%. Ông Phạm Văn Hải nhìn nhận: Đúng là khâu giám sát hiện nay của Mặt trận còn rất yếu so với yêu cầu thực tiễn. Ủy ban MTTQ TP sẽ kiến nghị với trung ương để xem xét, điều chỉnh và ban hành cơ chế đầy đủ hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho Mặt trận các cấp giám sát. Cùng với việc điều chỉnh luật hợp lý hơn thì Ủy ban MTTQ TP cũng đã có những kiến nghị trong quy chế phối hợp giữa Thường trực HĐND, UBND và Ủy ban MTTQ TP để tạo nhiều kênh cho Mặt trận tiếp xúc với dân, làm nguồn thông tin cho Mặt trận giám sát...
Trên đây là điểm báo sáng ngày 14/7/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ./.