Trong buổi sáng ngày 23/02/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Vnexpress phản ánh: Cục Đường bộ vừa báo cáo Bộ Giao thông Vận tải đề nghị UBND Hà Nội thu hồi văn bản 89 của Sở Giao thông Vận tải do trái quy định, gây phiền hà cho doanh nghiệp.
Trong văn bản 89 vừa ban hành, Sở Giao thông vận tải Hà Nội yêu cầu Sở Giao thông vận tải các tỉnh, thành phố thông báo cho các doanh nghiệp vận tải trên địa bàn sở tại đăng ký kế hoạch khai thác trên các tuyến vận tải khách đến Hà Nội. Sở cũng yêu cầu các đơn vị khai thác bến xe khách trên địa bàn Hà Nội chỉ ký kết hợp đồng bến xe cho các doanh nghiệp vận tải khai thác khi đã có ý kiến bằng văn bản của cơ quan quản lý hai đầu tuyến. Sở cũng yêu cầu các doanh nghiệp vận tải trực tiếp đăng ký tuyến về Sở Giao thông Vận tải Hà Nội đến hết ngày 24/1. Sau thời hạn trên, doanh nghiệp nào không đăng ký thì coi như không có nhu cầu tham gia khai thác tuyến. Trước yêu cầu khắt khe của Sở Giao thông vận tải Hà Nội, nhiều Sở Giao thông các tỉnh khai thác tuyến ở Hà Nội đã đồng loạt gửi đơn "kêu" với Cục Đường bộ.
Theo văn bản của Cục Đường bộ, nội dung văn bản 89 của Sở Giao thông vận tải Hà Nội là trái với quy định của Bộ Giao thông. Cục kiến nghị Bộ Giao thông vận tải đề nghị UBND Hà Nội chỉ đạo các cơ quan có thẩm quyền kiểm tra thu hồi văn bản vừa ban hành.
Theo Cục Đường bộ, việc yêu cầu các doanh nghiệp vận tải đăng ký cụ thể kế hoạch năm 2009 của từng tuyến theo Quyết định 16 của Bộ Giao thông vận tải chỉ áp dụng đối với doanh nghiệp đăng ký lần đầu, bổ sung xe hoặc thay xe khai thác tuyến, không áp dụng đối với doanh nghiệp đang khai thác trên tuyến. Ngoài ra, việc yêu cầu các doanh nghiệp vận tải khi ký kết hợp đồng khai thác với các bến xe phải có đủ ý kiến và chấp thuận bằng văn bản của cơ quan quản lý hai đầu tuyến là không đúng quy định, gây phiền hà cho các doanh nghiệp. Cục Đường bộ cũng đề nghị Bộ Giao thông Vận tải yêu cầu UBND Hà Nội chỉ đạo Sở Giao thông Vận tải hướng dẫn các doanh nghiệp vận tải có liên quan không thực hiện các nội dung trái quy định tại văn bản đã ban hành.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Đúng 21 giờ, 10 phút ngày 22 tháng 2 năm 2009, dòng sản phẩm dầu khí mang thương hiệu "made in Vietnam" đã chính thức được đưa ra thị trường, sau khi Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cắt băng khánh thành, cấp dòng sản phẩm đầu tiên vào téc xe bồn.
Phát biểu tại buổi lễ, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho biết đây là dòng sản phẩm dầu thương mại đầu tiên được sản xuất chế biến từ nguồn dầu thô của đất nước và cũng là sản phẩm đầu tiên được sản xuất, chế biến từ một nhà máy lọc dầu đầu tiên của - Một nhà máy có công nghệ do Việt Nam đầu tư xây dựng, quản lý và vận hành, đánh dấu bước khởi đầu quan trọng cho ngành lọc hóa dầu Việt Nam.
Thủ tướng nhấn mạnh nhà máy lọc dầu Dung Quất là một dấu ấn, một công trình trọng điểm quốc gia có ý nghĩa rất quan trọng về nhiều mặt cả về chính trị, kinh tế-xã hội, quốc phòng an ninh trong tiến trình phát triển, trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước, của tỉnh Quảng Ngãi cũng như của cả khu vực miền Trung. Thủ tướng mong muốn từ kinh nghiệm thực tiễn, chủ đầu tư và nhà thầu sẽ thực hiện tốt các công việc còn lại, đưa toàn bộ nhà máy vào vận hành an toàn, hiệu quả và bàn giao đúng tiến độ, đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam.
3. Báo Hà Nội mới phản ánh: Vào lúc 11h30 trưa ngày 19/02 (giờ Washington DC, Mỹ), trước sự chứng kiến của các chuyên gia công nghệ, diễn giả và giới báo chí đến từ nhiều quốc gia trên thế giới tham dự hội thảo an ninh mạng Black Hat, các chuyên gia của Trung tâm An ninh mạng Bkis Việt Nam, đã công bố lỗ hổng trong công nghệ nhận dạng khuôn mặt trên các máy tính xách tay của 3 nhà sản xuất Asus, Lenovo và Toshiba.
Chuyên gia Nguyễn Minh Đức của Bkis, bằng một số thao tác kỹ thuật, đã vượt qua được tính năng bảo vệ bằng công nghệ nhận dạng khuôn mặt, lần lượt đăng nhập thành công vào máy tính xách tay Asus, Lenovo, Toshiba, dù chúng được thiết lập ở mức an ninh cao nhất.
Thông tin về sự kiện này cũng thu hút được sự quan tâm đặc biệt của các tờ báo công nghệ nổi tiếng trên thế giới. Trong số 25 bài báo quốc tế phản ánh sự kiện Black Hat tới thời điểm này, có tới 11 bài viết về kết quả nghiên cứu của Bkis như các báo: Computer World, InformationWeek, Daily Tech, The Register, The standard, Ars Technica, Computer Weekly, Third Factor…
4. Báo Kinh tế đô thị phản ánh: Sáng 22/2, Hội Luật gia Việt Nam đã phối hợp với Tổ chức Phát triển nông nghiệp Đan Mạch tại Châu Á (ADDA) tổ chức Hội nghị sơ kết 1 năm thực hiện Dự án "Tư vấn pháp luật cho người dân nông thôn" (Dự án) tại 3 tỉnh: Điện Biên, Lào Cai, Lai Châu. Phó Thủ tướng Chính phủ Trương Vĩnh Trọng tới dự và phát biểu ý kiến tại Hội nghị.
Sau 1 năm thực hiện Dự án, 3 Trung tâm tư vấn pháp luật của 3 tỉnh nói trên đã tiến hành nhiều hoạt động tư vấn pháp luật với hình thức phong phú và linh hoạt, như trực tiếp tư vấn về pháp luật cho người dân hoặc bằng văn bản tại trung tâm; tư vấn bằng văn bản qua đường bưu điện hoặc trao đổi qua điện thoại; tư vấn lưu động tại các thôn bản người dân sinh sống.
Năm 2009, Ban Giám đốc dự án đã đề ra 13 nhiệm vụ cụ thể, trong đó có một số nhiệm vụ chính như dự kiến sẽ tổ chức thực hiện khoảng 360 buổi tư vấn lưu động để cung cấp thông tin về pháp luật của người dân thôn bản, đẩy mạnh công tác tư vấn trực tiếp và gián tiếp qua bưu điện, điện thoại thông qua 3 Trung tâm tư vấn pháp luật; tổ chức 15 khoá tập huấn cho các trưởng thôn bản; chọn lọc một số quy định pháp luật để dịch ra một số ngôn ngữ dân tộc; biên soạn 2.500 cuốn số tay pháp luật cho cộng tác viên, trưởng thôn bản, tổ chức xã hội dân sự và 10.000 cuốn sổ tay pháp luật cho gia đình...
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Dân trí điện tử có bài "Xã Hát Môn chấp hành án nửa vời". Bài báo phản ánh: Báo điện tử Dân trí từng phản ánh việc UBND xã Hát Môn tự ý đập phá nhà ông Nguyễn Ngọc Thành (đội 7, xã Hát Môn, huyện Phúc Thọ, nay cụ đã mất và con trai cụ là anh Nguyễn Ngọc Hùng thừa kế) vì cho rằng ông đã lấn chiếm… vài mét đất.Vụ việc đã được Tòa án nhân dân huyện Phúc Thọ xét xử và tuyên án ngày 25/9/2008, thế nhưng UBND xã Hát Môn lại “làm ngơ” một phần của bản án.
Cụ thể, bản án số 01/2008/HCST ngày 25/9/2008 của TAND huyện Phúc Thọ quyết định “Chủ tịch UBND xã Hát Môn cải chính công khai trên truyền thanh xã Hát Môn về các quyết định hành chính số 30, 31, 32 đã áp dụng đối với gia đình anh Hùng là chưa đúng với quy định của pháp luật” và “phải bồi thường cho anh Hùng số tiền 1.988.000 đồng do cưỡng chế tháo dỡ lều quán của anh”.
Bản án số 02/2008/HCST quyết định “Trưởng Công an xã Hát Môn cải chính công khai trên đài truyền thanh xã Hát Môn vì đã ra quyết định xử phạt hành chính trái thẩm quyền đối với anh Hùng”.Thế nhưng, cho đến nay (cuối tháng 2/2009), UBND xã Hát Môn mới chỉ nộp số tiền phạt trên cho Đội thi hành án huyện Phúc Thọ, còn cả UBND lẫn Trưởng công an xã vẫn chưa cải chính công khai những quyết định sai trái, không đúng thẩm quyền của mình.
Anh Hùng bức xúc “cơ quan thi hành án huyện có mời tôi lên, bảo ký vào biên bản nhận tiền bồi thường, bên dưới có ghi “anh Hùng không yêu cầu thêm gì nữa” nên tôi không ký, không nhận tiền vì tôi còn yêu cầu xã phải làm đúng theo bản án là công khai những cái sai của mình trên loa truyền thanh xã”.
Khi PV đến làm việc tại cơ quan thi hành án huyện Phúc Thọ sáng 19/2 thì anh Nguyễn Văn Chiến, cán bộ phụ trách thi hành bản án trên vừa họp xong trong cơ quan và đang… bận việc riêng bên ngoài, không về được. Liên hệ qua điện thoại thì anh Chiến nói trong việc này có chuyện “tế nhị” nên không nói qua điện thoại được!?
Sau khi thua kiện, để “biện minh” trước nhân dân trong xã, UBND xã Hát Môn đã ra thông báo số 05-TB/UBND do Chủ tịch xã Nguyễn Quốc Thắng ký ngày 21/10/2008 cho rằng những việc mình làm là “hợp pháp”. Thông báo này như một sự giải thích cho chính mình ở vùng đất Hát Môn bởi hàng loạt những việc làm sai trái của xã đã được “che đậy” bằng cái vỏ pháp luật giả dối.
Sự việc UBND xã kéo một loạt cán bộ các đoàn thể xuống đập phá nhà anh Nguyễn Ngọc Hùng tháng 8/2006 diễn ra giữa thanh thiên bạch nhật, trước sự chứng kiến của hành trăm người dân trong xã. Khi đó bố anh Hùng là ông Nguyễn Ngọc Thành (81 tuổi) ra can ngăn bị trưởng công an xã bập ngay còng số 8 vào tay, con dâu ông Thành là chị Phạm Thị Mai thì bị lôi tuột lên xã “tạm giam”. Chỉ khi quá nhiều người phản đối thì chiếc còng số 8 mới được tháo khỏi tay cụ già và mấy tiếng sau chị Mai mới được thả về. Cả làng, cả xã ai cũng biết những sự việc này, thế mà bây giờ, UBND xã lại ra một thông báo đến nực cười để “thanh minh”, để “hợp pháp hoá” những việc làm sai trái đó của mình, phủ nhận hoàn toàn những việc làm trên.Đáng sợ hơn, sau khi sự việc xảy ra, rất nhiều cơ quan báo chí đã vào cuộc lên án. Thì trong bản thông báo trên, UBND xã khẳng định: “Những việc báo nêu trên là hoàn toàn xuyên tạc, không đúng sự thật…”.
2. Báo Vietnamnet phản ánh: Thủ tướng vừa thông qua đề án thí điểm thừa phát lại ở TP. Hồ Chí Minh. Thời gian thực hiện từ năm 2009 - 2012.
Người được bổ nhiệm thừa phát lại phải đáp ứng các tiêu chuẩn: Có trình độ cử nhân luật, đã công tác trong ngành pháp luật trên 5 năm hoặc từng là thẩm phán, kiểm sát viên, công chứng viên, trọng tài viên, luật sư. Ứng viên phải qua lớp đào tạo thừa phát lại do Bộ Tư pháp tổ chức và không làm ngành nghề nào khác. Bộ trưởng Tư pháp là người bổ nhiệm.
Đề án nêu rõ, để lập văn phòng thừa phát lại, phải có ký quỹ 100 triệu đồng hoặc có bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp, có địa điểm, nhân viên. Thừa phát lại được thực hiện các công việc như: xác minh điều kiện thi hành án và trực tiếp thi hành án, quyết định theo yêu cầu đương sự, tống đạt giấy tờ của cơ quan thi hành án và tòa án cho đương sự... và các công việc khác theo quy định.
Thừa phát lại được thu phí theo nguyên tắc, đối với những loại công việc mà Nhà nước đã quy định về phí thì vẫn thu theo hiện hành. Còn với những công việc mà Nhà nước chưa quy định về phí và có tính chất khó khăn, phức tạp thì sẽ tự thỏa thuận. Bộ Tư pháp sẽ là cơ quan đầu mối quản lý nhà nước về hoạt động này.
Việc xã hội hóa trong thi hành án dân sự được kỳ vọng sẽ làm giảm đáng kể lượng án tồn, giảm bức xúc xã hội.
3. Báo Tuổi trẻ có bài Cần Thơ: chuyển 2 Phòng công chứng số 1 và 2 thành đơn vị sự nghiệp có thu. Bài báo phản ánh: Đó là quyết định mới đây của UBND TP Cần Thơ, do chủ tịch UBND thành phố Trần Thanh Mẫn ký ban hành. Theo đó chuyển Phòng Công chứng số 1 và Phòng Công chứng số 2 từ đơn vị sự nghiệp có thu, tự bảo đảm một phần chi phí hoạt động thường xuyên sang đơn vị sự nghiệp có thu, tự bảo đảm toàn bộ chi phí hoạt động thường xuyên. Đây là hai đơn vị sự nghiệp trực thuộc Sở Tư pháp, có tư cách pháp nhân, trụ sở và tài khoản riêng; về chức năng, nhiệm vụ thì thực hiện theo quy định của pháp luật hiện hành.
Đồng thời UBND TP Cần Thơ giao cho Sở Tư pháp phối hợp với Sở Tài chính và Sở Nội vụ tiến hành các thủ tục có liên quan đến việc chuyển đổi, kiểm kê tài sản, cơ sở vật chất, quyết toán tài chính và các vấn đề liên quan về tổ chức, nhân sự của hai đơn vị trên.
4. Báo Lao động có bài Quyết định thí điểm thương lượng ký kết TƯLĐTT ngành dệt-may: Thuộc dạng văn bản nào?. Bài báo phản ánh: Trong tháng 2.2009, Đảng đoàn Quốc hội đã cử Ban chỉ đạo xây dựng Đề án quan hệ lao động đi các tỉnh để nghiên cứu mọi biện pháp đẩy mạnh thương lượng, đặc biệt là thương lượng ký kết thỏa ước lao động tập thể (TƯLĐTT) cấp ngành.Điều oái oăm là quy định của Bộ LĐTBXH về ký kết TƯLĐTT ngành dệt-may Việt Nam (DMVN) - tức cái khung thương lượng - thì lại không rõ thuộc loại văn bản nào.
Ngày 25.12.2008, Thứ trưởng Bộ LĐTBXH Lê Bạch Hồng (nay là Tổng Giám đốc BHXHVN) có ký Quyết định số 1846/QĐ-LĐTBXH (gọi tắt là QĐ1846) về "thí điểm thực hiện thương lượng, ký kết TƯLĐTT ngành DMVN". Nhiều người băn khoăn tự hỏi: "Đây là văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản áp dụng pháp luật"? Nguyên nhân là bởi: Văn bản quy phạm pháp luật là "khuôn mẫu hành động" do cơ quan nhà nước ban hành theo thẩm quyền, trình tự, thủ tục, trong đó quy định về quy tắc xử sự chung, có hiệu lực bắt buộc chung, được Nhà nước bảo đảm thực hiện để điều chỉnh các quan hệ xã hội và chủ thể áp dụng là không xác định.
Còn văn bản áp dụng pháp luật là loại văn bản mang tính cá biệt, chỉ áp dụng một lần đối với những đối tượng xác định, trong đó xác định các quyền và nghĩa vụ pháp lý cụ thể của các cá nhân, tổ chức hoặc xác định những biện pháp trách nhiệm pháp lý đối với người vi phạm pháp luật. Qua những khái niệm trên cho thấy QĐ1846 không thuộc loại nào! Cụ thể: Về hình thức, QĐ1846 không có "năm ban hành" và ở phần trích yếu ghi là "thí điểm", nên nó thuộc loại văn bản áp dụng pháp luật. Thế nhưng, về nội dung, tại điều 1 lại nói rõ "Ban hành quy định về trình tự, thủ tục thực hiện thương lượng, ký kết TƯLĐTT ngành DMVN", có nghĩa đã đặt ra "khuôn mẫu hành động" thì nó tiên quyết phải là văn bản quy phạm pháp luật! Tuy nhiên, trong nội dung QĐ1846 lại xác định rõ đối tượng áp dụng là BCH Công đoàn DMVN và BCH Hiệp hội DMVN, có nghĩa nó lại thuộc loại văn bản áp dụng pháp luật (?!). Với cách thể hiện trên, không ít người cho rằng đây là một quyết định "lưỡng tính", vì thế nó không đủ bản lĩnh bộc lộ tính quyền lực nhà nước, nên tại điều 11 và 12 của QĐ1846 chỉ là "đề nghị" chứ không ra mệnh lệnh "buộc" các bên tổ chức thực hiện như các văn bản quy phạm pháp luật và văn bản áp dụng pháp luật khác.
Thẩm quyền ban hành văn bản cũng là điều cần bàn: Nếu đây là văn bản quy phạm pháp luật quy định về khuôn mẫu hành động trong thương lượng, ký kết TƯLĐTT cấp ngành, thì ít nhất thẩm quyền phải do Chính phủ ban hành bằng một nghị định. Còn nếu đây là văn bản áp dụng pháp luật, thì Nhà nước nói chung cũng như Bộ LĐTBXH nói riêng không có thẩm quyền quyết định cho hai chủ thể cụ thể nào đó tiến hành thương lượng, ký kết TƯLĐTT, Nhà nước chỉ ban hành khung pháp luật (như Chương V - BLLĐ, Nghị định 196, 193...).
Trên thực tế, chủ thể nào thương lượng, ký kết TƯLĐTT với nhau, phải do chính các chủ thể đó quyết định chứ không phải Nhà nước. Đáng nói, tại khoản 3 điều 1 của QĐ1846 (và các điều khoản khác có liên quan) còn hướng dẫn các CĐCS ủy quyền cho BCH Công đoàn DMVN; người sử dụng LĐ của DN ủy quyền cho BCH Hiệp hội DMVN, để sau đó hai chủ thể này thương lượng và ký kết TƯLĐTT ngành. Thế nhưng, theo quy định của pháp luật nói chung và của Bộ luật Dân sự nói riêng (Điều 148, 152) thì không hề có chuyện ủy quyền cho một tổ chức nào đó, mà chỉ có thể ủy quyền cho cá nhân. Như vậy, QĐ1846 đã vi phạm về thẩm quyền và hướng dẫn chưa đúng về ủy quyền!
Tóm lại, trong lúc cả hệ thống chính trị quyết tâm chung tay xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ tại DN bằng con đường thương lượng nhằm hạn chế các cuộc đình công tự phát, mà Bộ LĐTBXH lại ban hành một QĐ "lưỡng tính" với những nội dung trái pháp luật kiểu này, thì bao giờ Chỉ thị 22-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương mới đi vào cuộc sống?
Trên đây là điểm báo sáng ngày 23/02/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.