Trong buổi sáng ngày 28/7/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Hà Nội mới phản ánh: Đúng như dự đoán, chỉ ít ngày sau khi xăng dầu tăng giá, các doanh nghiệp (DN) vận tải đã lần lượt tăng giá cước, trong đó, khối taxi tăng đầu tiên. Trong những ngày tới, vận tải hành khách liên tỉnh, vận tải hàng hóa... cũng rục rịch tăng theo.
Taxi là loại hình vận tải chịu ảnh hưởng nặng nhất từ việc tăng giá xăng. Cho nên, ngay trong những ngày đầu tăng giá (21, 22-7), xe của nhiều hãng đã phải tạm ngừng hoạt động. Cá biệt, có một số lái xe còn rủ nhau ngưng chạy để yêu cầu hãng tăng giá cước và có chính sách tháo gỡ khó khăn cho người lao động. Những xe này chỉ hoạt động trở lại khi hãng có chính sách tăng mức bù lỗ xăng cho lái xe. Ví dụ như Cty cổ phần Taxi CP quyết định bù lỗ với mức từ 5.600-6.600đ/lít xăng. Tuy nhiên, đại diện hãng này cho biết, với 400 đầu xe, số tiền bù lỗ của hãng lên tới khoảng 20-30 triệu đồng/ngày.
Trong những ngày qua, nhiều hãng taxi đã đồng loạt áp dụng biểu giá cước mới. Theo khảo sát của chúng tôi, 1.000-1.500đ/km là mức tăng phổ biến trong đợt này.
Trong một vài ngày tới, cước vận tải khách đường dài sẽ tăng. Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam nhận định các DN vận tải ô tô đang ở vào thế “kẹt”. Theo tính toán, xe chạy xăng tổng chi phí sẽ tăng thêm ít nhất 16% và xe chạy dầu tăng thêm 10%. Với mức giá xăng dầu tăng cao như hiện nay, không DN nào chịu nổi. Thực tế, kể từ khi giá xăng tăng 31%, một số hãng xe nhỏ tham gia vận tải hành khách tuyến Hà Nội-TP Hồ Chí Minh đã chấp nhận phải rút bớt chuyến hoặc bỏ tuyến do không kham nổi mức chi phí quá lớn. Với xe không phải chất lượng cao, giá cước thông thường trên tuyến Hà Nội-TP Hồ Chí Minh vừa qua khoảng 300.000-500.000 đồng/vé, dù xe có bán được 100% thậm chí có nhồi thêm khách thì cũng không thể đủ chi phí.
2. Báo Lao động có bài Từ sự kiện Sony đóng cửa nhà máy tại Việt Nam:
Khởi đầu làn sóng rút lui sản xuất? Bài báo phản ánh: Sự kiện Sony công bố dừng sản xuất (SX) tại VN, dù quy mô nhà máy không lớn, nhưng cũng khiến giới chuyên môn chú ý vì động thái này có thể là khởi đầu sự rút lui của liên doanh (LD) SX hàng điện tử tiêu dùng tại VN.
Việc rút lui SX của Sony VN - theo tiến sĩ Trần Quang Hùng (Tổng Thư ký Hiệp hội DN điện tử VN) - là điều đã được tiên liệu. "Họ LD với phía VN từ năm 1994, tranh thủ chính sách bảo hộ với mức thuế rất cao đánh lên hàng điện tử NK để được ưu đãi. Từ năm 2000, xu hướng này càng rõ nét. Điều này họ cũng đã làm tại Hàn Quốc 20 năm trước và cả ASEAN cách đây nhiều năm" - ông Hùng nói.
"Sony mới chỉ là trường hợp đầu tiên. Sẽ còn xảy ra nhiều trường hợp rút lui nữa..." - ông Phạm Thiện Nghệ - Tổng Thư ký Hội Tin học TPHCM (HCA) khẳng định. Song ông cũng lý giải: "Đóng cửa nhà máy hay chuyển hướng thế nào đó còn tuỳ từng đơn vị, nhưng có điều chắc chắn là các LD sẽ không còn tồn tại như trước".
"Tôi đã nói tại các hội nghị bàn về chiến lược phát triển công nghiệp điện tử, tình trạng các hãng nước ngoài trong LD chỉ nhằm kiếm lợi nhờ vào chính sách bảo hộ, chứ chẳng có chuyển giao công nghệ mới hay xây dựng nhà máy hiện đại gì cả. Nhưng đáng tiếc các bộ, ngành quản lý chưa có động thái gì để tháo gỡ tình trạng này..." - tiến sĩ Hùng thẳng thắn. Sau sự rút lui của Sony sẽ là ai? Và sau những cuộc rút lui như của Sony thì ngành công nghiệp điện tử tiêu dùng tại VN sẽ còn lại gì? Ngay cả các hãng, nếu mua lại cổ phần để trở thành pháp nhân 100% vốn đầu tư nước ngoài, cũng sẽ ít có sự chuyển giao công nghệ cho các Cty nội địa. Những vấn đề này đã đến lúc phải được Bộ Công Thương mổ xẻ, phân tích để tìm ra bài giải hợp lý.
3. Báo Tiền phong phản ánh: Từ nhiều tháng nay, người tiêu dùng phải cắt giảm những nhu cầu không thiết yếu, và điều đó cũng buộc các nhà sản xuất phải có những lựa chọn và thay đổi cho phù hợp.
“Lạm phát đang làm thay đổi cơ cấu tiêu thụ hàng hoá trong toàn hệ thống siêu thị Co.opMart”- Chủ tịch HĐQT Saigon Co.op, Nguyễn Ngọc Hòa nói, đồng thời cho biết có sự chuyển dịch rõ giữa hàng tiêu dùng thường xuyên (thiết yếu) và không thường xuyên (không thiết yếu). Cụ thể, mặt hàng thiết yếu cho gia đình như thực phẩm, thực phẩm công nghệ được người tiêu dùng lựa chọn nhiều hơn, với mức tăng trưởng 45% đối với thực phẩm và 54% đối với thực phẩm công nghệ. Trong khi đó hàng hóa không thường xuyên như may mặc, mỹ phẩm hoặc hàng hóa xa xỉ có xu hướng co hẹp lại đáng kể trong nửa đầu năm nay.
Bà Đàm Chi Phương - Phó giám đốc Siêu thị Sài Gòn cho biết, ngay cả khi đã cắt giảm chi tiêu các mặt hàng không thiết yếu thì người tiêu dùng vẫn chần chừ, đắn đo trước những quyết định chi tiêu cho các mặt hàng thiết yếu.
Theo các nhà bán lẻ, giá là yếu tố quyết định lựa chọn mua hàng của người tiêu dùng trong thời gian này. Theo các DN, điều khó nhất của các DN hiện nay là làm thế nào để bảo toàn được đồng vốn. Theo ông Lê Phụng Hào-Phó tổng giám đốc Tập đoàn Kinh Đô, bên cạnh việc kiểm soát chi phí sản xuất, giá cả sản phẩm, một yếu tố quan trọng trong lúc này là DN phải kiểm soát được đồng vốn của mình lưu thông trên thị trường để tránh những đổ vỡ vì mất cân đối.
4. Báo Nhân dân phản ánh: Tiếp tục chương trình thăm và làm việc tại một số tỉnh ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long, ngày 27-7, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cùng Ðoàn công tác Chính phủ đã có buổi làm việc với lãnh đạo chủ chốt tỉnh Bạc Liêu về tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội sáu tháng đầu năm và các giải pháp triển khai những tháng cuối năm.
Trước đó, nhân chuyến thăm và làm việc tại tỉnh Cà Mau, đúng ngày kỷ niệm 61 năm Ngày Thương binh, Liệt sĩ (27-7-1947- 27-7-2008), Thủ tướng cùng Ðoàn công tác của Chính phủ đã đặt vòng hoa tại Ðài tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ của thành phố Cà Mau.
Cùng ngày tại buổi làm việc với lãnh đạo chủ chốt tỉnh Sóc Trăng, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã yêu cầu các cấp chính quyền địa phương phải thực hiện có hiệu quả công tác bảo đảm an sinh xã hội, trong đó đặc biệt quan tâm chăm lo tốt đời sống cho đồng bào nghèo, nhất là đồng bào Khmer chiếm tới hơn 30% số dân của tỉnh và các gia đình chính sách. Ðây là một trong những trọng tâm chuyến công tác của Ðoàn công tác Chính phủ do Thủ tướng dẫn đầu đi kiểm tra tình hình thực hiện kinh tế-xã hội sáu tháng đầu năm và các giải pháp thực hiện sáu tháng cuối năm 2008.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Bà hội đồng Xinh lại ngăn thi hành án". Bài báo phản ánh: Báo Pháp Luật TP.HCM ngày 22-7 có bài “Bà hội đồng tỉnh “ngăn” thi hành án” phản ánh việc Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu Nguyễn Thị Hồng Xinh ra hai công văn ngăn chặn việc thi hành một bản án dân sự đã có hiệu lực pháp luật từ hơn hai năm nay (Văn phòng có điểm tin sáng ngày 23/7/2008). Sau khi Báo đăng, nhiều bạn đọc ở Bà Rịa-Vũng Tàu đã gửi đơn thư, hồ sơ tố cáo bà Xinh can thiệp vào việc thi hành án trái pháp luật tương tự, trong đó có vụ của bà Phạm Thị Huệ, ngụ thôn Vạn Hạnh, thị trấn Phú Mỹ (Tân Thành).
Theo đơn của bà Huệ, năm 1987, anh bà “mua” 3.000 m2 đất ở thôn Vạn Hạnh. Khai phá được thêm khoảng 3.500 m2 nữa, anh bà hợp thức hóa quyền sử dụng đất (có “giấy đỏ”), xin phép cất nhà sinh sống. Sau đó, do phải chuyển đi nơi khác chữa bệnh, anh bà đã giao toàn bộ nhà, đất cho bà quản lý, sử dụng. Thế rồi vì mâu thuẫn với một phụ nữ mà anh bà cho ở nhờ, bà tức giận bỏ đi nơi khác sống. Khi anh bà quay về, biết chuyện đã cùng bà đến đòi nhà, đất nhưng phụ nữ kia nhất quyết không trả. Hai bên phát sinh mâu thuẫn nhưng đang giải quyết tranh chấp thì cuối năm 1998, anh bà qua đời nên vụ việc bị ách lại và người ở nhờ vẫn vô tư ở trên mảnh đất đó.
Đến tháng 9-2006, đại diện cho các đồng thừa kế của anh, bà Huệ đã làm đơn khởi kiện yêu cầu người ở nhờ trả lại đất và được TAND huyện Tân Thành (Bà Rịa-Vũng Tàu) thụ lý. Tháng 11-2007, TAND huyện Tân Thành xử sơ thẩm đã chấp nhận yêu cầu của bà Huệ, buộc bị đơn phải trả lại toàn bộ 6.500 m2 đất và hiện vật trên đất cho phía bà Huệ. Bà Huệ và các đồng thừa kế có trách nhiệm liên hệ các cơ quan có thẩm quyền xin cấp lại “giấy đỏ” cho mình.
Sau đó, bị đơn kháng cáo. TAND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã lên lịch xử nhưng triệu tập hợp lệ đến lần thứ hai mà bị đơn vẫn vắng mặt không lý do nên ngày 25-2-2008, tòa đã ra quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm. Sau quyết định đình chỉ này, bị đơn khiếu nại đến VKSND tỉnh đề nghị xem xét kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm. Tuy nhiên, VKSND tỉnh có công văn trả lời rằng việc giải quyết của tòa là hoàn toàn đúng pháp luật.
Theo quy định, bản án sơ thẩm của TAND huyện Tân Thành đương nhiên có hiệu lực pháp luật. Ngày 5-3, Thi hành án dân sự huyện đã ra quyết định thi hành án. Vì phía bị đơn không tự nguyện thi hành án nên Thi hành án dân sự huyện chuẩn bị tổ chức cưỡng chế thì ngày 29-4, Phó Chủ tịch thường trực HĐND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu Nguyễn Thị Hồng Xinh đã ký văn bản gửi tới Thi hành án dân sự huyện để can thiệp.
Theo văn bản này, HĐND tỉnh cho rằng qua nghiên cứu đơn và hồ sơ phía bị đơn cung cấp thấy có một số tình tiết mới cần phải xác minh. Văn bản còn trích đăng một số tình tiết liên quan đến mối quan hệ huyết thống giữa bà Huệ và anh bà để nhận định tòa xử chưa rõ ràng. Cuối cùng văn bản nêu rõ: “Thường trực HĐND đề nghị cơ quan Thi hành án Tân Thành tạm ngưng thi hành án trong một thời gian để Thường trực HĐND tỉnh phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức giám sát lại vụ việc”?!
Để chắc ăn, 14 ngày sau, bà Xinh ký tiếp văn bản thứ hai gửi Thi hành án dân sự huyện ấn định khoảng thời gian đề nghị tạm hoãn thi hành án là một tháng kể từ ngày phát hành văn bản đầu.
Chưa dừng ở đó, tháng 6 vừa qua, bà Xinh còn cùng một đại biểu HĐND cộng với một chuyên viên Ban pháp chế HĐND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu “nhiệt tình” lặn lội về tận xã Cát Tân, Phù Cát (Bình Định - quê gốc của anh bà Huệ) để xác minh lý lịch. Đoàn công tác (có thêm hai cán bộ thuộc HĐND tỉnh Bình Định) làm việc xong có lập biên bản, có dấu xác nhận của UBND xã Cát Tân và HĐND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu hẳn hoi. Theo biên bản này, bà Xinh làm việc với bí thư, chủ tịch, công an xã, cán bộ thôn và bà con dòng họ của anh bà Huệ để hỏi về nguồn gốc xuất thân của ông...
Rồi từ đó đến nay, mọi việc rơi vào im lặng một cách khó hiểu. Theo công văn tạm hoãn thi hành án thì ngày 29-5 là ngày mà thời gian HĐND tỉnh đề nghị tạm hoãn sẽ hết. Theo sự trình bày của bà Huệ, sau ngày này, bà đến Thi hành án dân sự huyện Tân Thành hỏi khi nào sẽ thực thi bản án thì lãnh đạo Thi hành án dân sự huyện nói: “Do tính chất phức tạp nên Thi hành án tỉnh đã lấy vụ việc lên để trực tiếp xử lý. Hơn nữa, chưa có văn bản giải tỏa “lệnh tạm hoãn” của HĐND tỉnh thì dù có hết hạn cũng vẫn phải chờ khi nào cấp trên cho làm mới được làm”.
Cũng như vụ việc chúng tôi đã phản ánh trên số báo ngày 22-7, trong vụ này, việc bà Xinh thay mặt HĐND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu ký các văn bản ngăn cản việc thi hành án là hoàn toàn sai pháp luật.
Báo cũng có bài Công chứng tư “đói” thông tin ngăn chặn. Bài báo phản ánh: Sau hơn một tháng rưỡi hoạt động, Văn phòng công chứng (VPCC) 24H của công chứng viên Nguyễn Giang Đào ở TP Cần Thơ đang phải tự “bơi” khi công chứng một số giao dịch về bất động sản. Mỗi khi nhận hồ sơ, ông Đào phải tự đi xác minh xem có bị cơ quan có thẩm quyền nào ra quyết định ngăn chặn giao dịch hay không rồi mới dám công chứng. Ông Đào cho biết VPCC của ông đã giải quyết gần 400 giao dịch, hợp đồng. “Đó là tôi đã từ chối bớt một số hợp đồng, giao dịch bất động sản mà mình thấy không đủ điều kiện xác minh” - ông Đào nói.
Trong những hợp đồng, giao dịch mà VPCC 24H công chứng, hợp đồng lớn nhất trị giá chưa quá một tỷ đồng, phần lớn là các giao dịch nhỏ có giá trị dưới chục triệu đồng, văn bản thỏa thuận phân chia, khai nhận hoặc từ chối nhận di sản... Có giao dịch quy định không bắt buộc phải công chứng như bán xe máy lại đến công chứng khá nhiều. Dù ông Đào giải thích rõ không cần thiết phải công chứng nhưng người mua xe vẫn yêu cầu công chứng.
Đối với các hồ sơ chuyển nhượng, thế chấp bất động sản, VPCC 24H phải xem xét khá thận trọng. Ông Đào kể: “Đối với những tài sản có giá trị lớn, tôi phải đi xác minh coi tài sản ấy đã được giao dịch hay chưa, có bị kê biên hay áp dụng biện pháp ngăn chặn nào không nên thời gian giải quyết chậm hơn bình thường”. VPCC của ông Đào phải làm hết tất cả các công đoạn như đến tận phường, xã nơi có tài sản để xác minh, sau đó liên hệ với các cơ quan như tòa án, thi hành án các cấp nơi có bất động sản xem các cơ quan này có quyết định ngăn không cho bán nhà, đất không.
Trong khi đó, các phòng công chứng công của mỗi tỉnh, thành đều được nối mạng tin học Master. Nhờ đó, các phòng công chứng có thể khai thác những dữ liệu về bất động sản tại địa phương đang bị các cơ quan chức năng như tòa án, viện kiểm sát, công an, thi hành án ra quyết định ngăn chặn giao dịch mà không phải đi xác minh từng trường hợp như ông Đào. Ông Đào đề nghị: “Nếu VPCC của tôi được kết nối mạng Master sẽ đem lại lợi ích chung cho nhiều phía. Các công chứng viên tư, trong đó có tôi và các cơ quan có thẩm quyền không phải mất thời gian đi xác minh hoặc giải quyết hậu quả nếu công chứng tư công chứng sai do thiếu thông tin. Người dân cũng sẽ an tâm giao dịch hơn khi đến với các VPCC”.
Trao đổi với phóng viên, ông Phạm Văn Hiểu - Giám đốc Sở Tư pháp TP Cần Thơ đồng cảm với ông Đào. Ông Hiểu nói: “Sở Tư pháp không phải khó dễ gì mà không cho VPCC của ông Đào kết nối mạng Master. Nhưng mạng Master là tài sản thuộc Bộ Tư pháp nên phải đợi Bộ trả lời chính thức. Nếu Bộ đồng ý thì chúng tôi sẽ cho VPCC của ông Đào kết nối liền”.
Hiện nay, Sở Tư pháp TP Cần Thơ đã hỗ trợ một phần cho VPCC 24H. Những giao dịch mà ông Đào gửi văn bản nhờ các phòng công chứng của Cần Thơ xác nhận tài sản đã mua bán, thế chấp ở đâu hay chưa đều được các phòng công chứng phúc đáp. Cạnh đó, cơ quan thi hành án cấp huyện và TP Cần Thơ cùng một số tòa án trên địa bàn đều gửi danh sách các bất động sản bị kê biên thi hành án, bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời ngừng giao dịch... nên ông Đào cũng nhẹ gánh phần nào.
Có ý kiến e ngại công chứng tư sẽ lợi dụng thông tin từ mạng Master để làm những chuyện khác gây bất lợi chung cho hoạt động công chứng hoặc cho chủ bất động sản. Ông Đào đã chỉ ra ngay: “Điều 12 Luật Công chứng đã quy định rõ các hành vi bị nghiêm cấm. Trong đó có hành vi tiết lộ thông tin về nội dung công chứng mà mình biết được khi hành nghề, trừ trường hợp được người yêu cầu công chứng đồng ý bằng văn bản hoặc pháp luật có quy định khác; sử dụng thông tin đó để xâm hại quyền, lợi ích hợp pháp của người khác. Như thế nếu chúng tôi tiết lộ thì sẽ bị xử lý theo pháp luật, công chứng tư và công chứng công đều do Bộ Tư pháp bổ nhiệm kia mà”. Theo ông Đào, Master là chương trình của Bộ Tư pháp dành riêng cho công chứng công. Vì vậy, nếu cho công chứng tư sử dụng thì công chứng viên tư phải đóng góp một khoản phí sử dụng. Ông Đào cho rằng các công chứng viên tư sẽ đồng ý với ông về việc này.
2. Báo Vietnamnet có bài Công chứng tư - mô hình duy nhất trong tương lai. Bài báo phản ánh: "Tiềm năng của lĩnh vực công chứng còn rất lớn. Hoạt động công chứng đang khởi sắc và rất có triển vọng trong tương lai", Vụ trưởng Vụ Hành chính tư pháp (Bộ Tư pháp) Trần Thất dự báo.
- Thưa ông, là người trực tiếp tham gia xây dựng Luật Công chứng, nay cầm kéo cắt băng khánh thành các VPCC - thành quả của công cuộc cải cách hành chính và cải cách tư pháp, cảm giác của ông thế nào?
Tôi rất mừng vì đây chính là mô hình tổ chức hành nghề công chứng trong tương lai, đến một giai đoạn nào đó sẽ chỉ còn mô hình duy nhất này. Sau một năm một tháng thực hiện Luật Công chứng, bước đầu có bộc lộ một số lúng túng, nhưng nay đã thu được kết quả: 52 công chứng viên (CCV) được bổ nhiệm để mở VPCC, số hồ sơ đang chờ xét duyệt còn rất nhiều. Cả nước, trong đó có Hà Nội, đã có gần 20 VPCC đang và chuẩn bị đi vào hoạt động. Tôi cho rằng, tiềm năng cho lĩnh vực này còn rất lớn. Hoạt động công chứng đang khởi sắc và rất có triển vọng trong tương lai.
- Phải rất tin tưởng ở khả năng tồn tại, trụ vững thì nhiều luật sư mới chuyển sang lĩnh vực công chứng, nhưng họ còn e ngại một điều là người dân nói chung vẫn tin tưởng những gì thuộc về Nhà nước hơn?
CCV dù làm việc ở phòng công chứng (Nhà nước - PV) hay VPCC đều thừa hành nhiệm vụ công của Nhà nước, sứ mệnh của công chứng là công vụ, chứ không phải tư vụ. Hoạt động xưa là hành chính, nay là dịch vụ công, sẽ cải thiện môi trường tiếp xúc giữa người yêu cầu công chứng và người thực hiện dịch vụ công chứng.
Phòng công chứng và VPCC chỉ khác nhau ở chỗ, CCV VPCC không phải là công chức nhà nước, nhưng tới đây CCV ở phòng công chứng cũng chuyển thành viên chức. Thứ hai, nguồn ngân sách của VPCC không phải từ Nhà nước. Ngoài hai điểm này, trách nhiệm cũng như chức năng, nhiệm vụ của phòng công chứng và VPCC không có gì khác biệt, giá trị pháp lý văn bản họ ký là như nhau. Ngoài ra, thu nhập của CCV dù ở phòng công chứng hay VPCC đều phụ thuộc vào số lượng khách hàng, vào uy tín, chất lượng mà họ tạo dựng.
- Nhưng còn rủi ro trong hoạt động công chứng? Trong trường hợp phòng công chứng gây thiệt hại, đã có Nhà nước đứng ra bồi thường, còn công chứng tư thì sao?
Luật đã quy định rất rõ, bảo đảm an toàn cho các CCV và khách hàng. CCV chịu trách nhiệm vật chất trước khách hàng và trách nhiệm vật chất đó là 100%. CCV phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp, đền bù nếu gây thiệt hại. Ngoài việc tự bản thân CCV phải bồi thường thì còn có bảo hiểm chi trả. Nhưng đừng nghĩ cứ công chứng là rủi ro. Công chứng là một thủ tục pháp lý rất chặt chẽ. Ngoài ra, từ nay trở đi, hoạt động quản lý Nhà nước, mà cụ thể là của các Sở Tư pháp sẽ được tăng cường. CCV chính là người bạn của các chủ thể trong nền kinh tế thị trường: các ngân hàng, công ty... trong quá trình ký kết hợp đồng giao dịch, bảo đảm an toàn.
- Trưởng VPCC Đông Anh là người từng tu nghiệp sau đại học ở Nga và thực tập ở nhiều VPCC bên đó. Chị kể ở Nga, 1 km phố có thể có 3 - 4 VPCC bởi đối tượng hợp đồng giao dịch được đưa vào công chứng rất rộng. Ví dụ, muốn cho ai mượn xe ô tô thì chủ xe phải làm giấy ủy quyền. Ông có lo ngại rằng ở ta, các VPCC và kể cả phòng công chứng cũng sẽ không có nhiều khách hàng, dẫn tới thua lỗ không, bởi luật không "mở" như vậy?
Thực tế, chúng ta có một "biển" hợp đồng giao dịch, nhưng các luật như Luật Đất đai, Luật Nhà ở, thậm chí Bộ Luật Dân sự vẫn quy định rằng, ngoài phòng công chứng ra, UBND cấp xã cũng có thẩm quyền chứng thực các hợp đồng giao dịch.
Người dân có thể ra UBND chứ không đến phòng công chứng, trong khi theo điều tra của chúng tôi, hầu hết các hợp đồng giao dịch đất đai mà UBND xã chứng thực không đạt yêu cầu, bởi ông chủ tịch UBND xã có phải là chuyên gia pháp luật đâu. Tôi khẳng định, nếu ra tòa thì gần 100% hợp đồng do UBND xã chứng thực đều vô hiệu. Chúng tôi đang xây dựng đề án chiến lược phát triển tổ chức hành nghề công chứng, trong đó phải tạo việc làm cho công chứng. Về thể chế, phải sửa Luật Đất đai, Luật Nhà ở.
- Các VPCC cũng muốn được các phòng công chứng chia sẻ thông tin và được tiếp cận với phần mềm quản lý nghiệp vụ công chứng của Bộ Tư pháp. Bộ có sẵn sàng cho việc này?
Phòng công chứng và VPCC sẽ chia sẻ thông tin, đặc biệt về bất động sản. Theo Luật Công chứng, những thông tin trong dữ liệu chung có giá trị trong phạm vi toàn tỉnh. Ví dụ một ngôi nhà được thế chấp để vay vốn, cần dữ liệu chung để chia sẻ để tránh trường hợp chủ nhân có thể đến nhiều VPCC khác nhau để công chứng nhiều lần, đi thế chấp ở các ngân hàng khác nhau.
Bộ Tư pháp có phần mềm master chung, sẽ hỗ trợ cung cấp dữ liệu chung trên cùng một tỉnh, CCV sẽ truy cập trước khi công chứng xem tài sản có đang thế chấp, hay tranh chấp không. Tương lai sẽ có dữ liệu chung cho toàn quốc. Cũng phải nói thêm rằng giữa hai khu vực, không nên đặt ra vấn đề cạnh tranh mà phải cùng nhau hợp tác. Tới đây, sẽ thành lập Hiệp hội CCV để cùng nhau nâng cao nghiệp vụ, bảo đảm đạo đức hành nghề công chứng.
3. Báo Sài Gòn giải phóng có bài Nhiều phòng công chứng tư khai trương hoạt động. Bài báo phản ánh: Theo Sở Tư pháp Hà Nội, hôm nay 28-7, sẽ có thêm 2 phòng công chứng tư là Văn phòng công chứng Đông Anh (ở tổ 2, thị trấn Đông Anh, huyện Đông Anh) và phòng công chứng “Đào và đồng nghiệp” (tại số 45, ngõ 90, đường Khuất Duy Tiến, Nhân Chính, quận Thanh Xuân) chính thức mở cửa phục vụ người dân.
Trước đó, 2 ngày cuối tuần qua, 2 phòng công chứng tư đầu tiên ở Hà Nội là Văn phòng công chứng Hà Nội và Văn phòng công chứng Thăng Long cũng đã chính thức khai trương.
Như vậy sau những khó khăn vướng mắc, cuối cùng thì các phòng công chứng tư ở Hà Nội cũng đã lần lượt được ra đời và đi vào hoạt động. Đến nay, 16 công chứng viên đã được thành phố Hà Nội ký quyết định thành lập văn phòng công chứng.
Với việc liên tiếp các phòng công chứng tư khai trương hoạt động đã giúp cho các phòng công chứng công thường xuyên quá tải của Hà Nội giảm bớt gánh nặng rất nhiều. Đặc biệt là số lượng “cò” xung quanh các phòng công chứng nhà nước, hầu như không còn xuất hiện hành nghề nữa khi các phòng công chứng tư mở cửa.
4. Báo Tuổi trẻ có bài Công chứng tư: tín hiệu tích cực. Bài báo phản ánh: Những người đến với các văn phòng công chứng tư mới mở tại Hà Nội đều có chung cảm giác thoải mái, dễ chịu. Cũng với yêu cầu đó và cũng phải trả chừng ấy chi phí, nhưng tại cơ quan công chứng nhà nước, người dân thường ở trong tâm trạng, tư thế của người chầu chực đi xin và chờ được cho; còn ở đây, người dân được đặt ở vị trí khách hàng, được mong chờ và được phục vụ chu đáo.
Điều này không khó lý giải. Thực hiện công việc cùng tính chất và cho ra kết quả như nhau, nhưng với người công chức, công việc đó gắn chủ yếu với lợi ích của Nhà nước và của người dân có liên quan; còn với người làm dịch vụ tư nhân chuyên nghiệp, nó phục vụ trước hết cho lợi ích của họ, cho việc xây dựng, củng cố một cơ nghiệp kinh doanh, gọi là văn phòng công chứng. Động cơ kinh tế tác động một cách tự nhiên đến việc lựa chọn phương án ứng xử trong giao tiếp, từ đó tạo ra sự khác biệt giữa công chứng viên công và tư.
Chắc chắn, cũng chính động cơ kinh tế sẽ thúc đẩy sự cạnh tranh giữa các văn phòng công chứng nhằm thu hút khách hàng. Trong một khung pháp lý minh bạch, việc cạnh tranh đó chỉ có lợi cho "người tiêu dùng" dịch vụ công chứng. đặc biệt, nó có thể kéo các cơ quan công chứng của Nhà nước thoát khỏi sức ì cố hữu của một thiết chế công, để thích nghi với khung cảnh một dịch vụ công được xã hội hóa, từ đó trở nên năng động hơn.
Trước đây, nhiều người phản đối việc giao cho tư nhân làm công chứng. Theo nếp nghĩ cũ, công chứng viên là người được Nhà nước ủy thác một phần quyền lực công để thực hiện chức năng nghề nghiệp, bởi vậy người này phải là công chức. Nếu là tư nhân, người được trao cho quyền lực công để hành nghề, trong điều kiện không được đặt dưới sự kiểm soát hành chính chặt chẽ như đối với công chức, có thể tùy tiện làm bậy, gây ảnh hưởng xấu đến uy tín của Nhà nước.
Thật ra, để kiểm soát một cách có hiệu quả các hoạt động nghề tự do, biện pháp tốt nhất là xây dựng các hội nghề nghiệp tự quản, chứ không phải là bảo đảm sự hiện diện của tai mắt hành chính ở khắp nơi. Nhà chức trách chỉ cần quản lý các hội, không cần "vươn tay" đến từng chủ thể trực tiếp hoạt động nghề nghiệp. Chính hội nghề nghiệp phải đặt ra quy chế hành nghề trong khuôn khổ pháp luật và dùng quy chế đó để thiết lập trật tự, kỷ luật, đạo đức trong đời sống nghề nghiệp của hội viên. Vi phạm pháp luật, vi phạm quy chế, hội viên có thể bị khai trừ, bị "treo" giấy phép hành nghề, bên cạnh trách nhiệm pháp lý phải chịu theo luật chung.
Xã hội hóa hoạt động công chứng, cạnh tranh nghề nghiệp giữa công chứng viên cũng không hề có tác dụng làm giảm sút chất lượng của dịch vụ được cung ứng, đặc biệt là độ an toàn pháp lý của giao dịch. Công chứng sai, gây thiệt hại cho khách hàng, công chứng viên phải bồi thường. Dưới sự đe dọa thường xuyên của nguy cơ, rủi ro bị quy trách nhiệm vật chất và cả trách nhiệm kỷ luật, trách nhiệm hình sự, công chứng viên phải tự hoàn thiện năng lực chuyên môn của mình để có thể bước một cách vững chãi trên con đường nghề nghiệp.
Ở nhiều nước, không chỉ có dịch vụ công chứng được giao cho tư nhân. Nhà nước còn ủy thác quyền lực công để tư nhân sử dụng nhằm cung ứng dịch vụ công trong nhiều lĩnh vực khác, như thi hành án dân sự, giám định tư pháp, kiểm toán doanh nghiệp… Tất cả đều vận hành suôn sẻ và phát huy tác dụng tích cực trong việc xây dựng môi trường giao dịch pháp lý an toàn.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 28/7/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ.