I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Thanh niên on line có bài: Không cưỡng chế thi hành án dân sự trong dịp Tết. Bài báo phản ánh: Bộ trưởng Bộ Tư pháp chỉ đạo, các cơ quan Thi hành án dân sự không tổ chức cưỡng chế thi hành án có huy động lực lượng trong thời gian từ ngày 4.2 (tức ngày 16 tháng Chạp năm Giáp Ngọ) đến hết ngày 8.3 (tức ngày 18 tháng Giêng năm Ất Mùi).
Ngày 4.2, Bộ trưởng Tư pháp Hà Hùng Cường đã ban hành Chỉ thị số 01/CT-BTP về việc tổ chức Tết Nguyên đán Ất Mùi năm 2015 cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành Tư pháp. Đáng chú ý, về tổ chức thi hành án dân sự, Bộ trưởng Hà Hùng Cường yêu cầu khẩn trương giải quyết đúng pháp luật trước Tết đối với các việc thi hành án có điều kiện thi hành, đặc biệt là các việc tồn đọng từ ngày 30.9.2014 trở về trước, nhằm giải tỏa lo lắng và tạo tâm lý phấn khởi cho người dân, góp phần bảo đảm ổn định trật tự xã hội trước và trong dịp Tết.
Trong thời gian từ ngày 4.2 (tức ngày 16 tháng Chạp năm Giáp Ngọ) đến hết ngày 8.3 (tức ngày 18 tháng Giêng năm Ất Mùi), các cơ quan Thi hành án dân sự không tổ chức cưỡng chế thi hành án có huy động lực lượng.
Ngoài ra, Bộ trưởng Tư pháp đề nghị tăng cường chỉ đạo công tác phổ biến pháp luật liên quan đến quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ; về phòng, chống tội phạm, tệ nạn xã hội; về cấm sản xuất, nhập khẩu, buôn bán, tàng trữ, vận chuyển, đốt pháo, thả “đèn trời”... trong dịp Tết Nguyên đán.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Tổng cục Thi hành án dân sự theo dõi.
2. Báo Tiền phong có bài: Tạm tha khác đặc xá thế nào? Bài báo phản ánh: Tiết kiệm cho ngân sách hàng trăm tỷ đồng mỗi năm; giảm biên chế hàng nghìn cán bộ, chiến sỹ; nâng cao đời sống cho phạm nhân, giúp họ tái hòa nhập cộng đồng, giảm tỷ lệ tái phạm… là những ưu việt của chế định tạm tha đang vừa được Bộ Công an báo cáo Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương.
Theo Thượng tướng Lê Quý Vương - Thứ trưởng Bộ Công an, diễn biến thực tiễn cho thấy, Luật Đặc xá cùng hệ thống văn bản liên quan đã xuất hiện những bất cập, cần khắc phục. Đơn cử như các quy định của Luật Đặc xá đã ghi nhận, người được đặc xá tha tù trước thời hạn là người đã được pháp luật chấp nhận chấp hành xong bản án, không còn điều kiện, quy định pháp lý nào ràng buộc. Từ chế định này, dẫn đến tình trạng một số trường hợp không chịu phấn đấu, rèn luyện, tiếp tục tái phạm. Bên cạnh đó, ghi nhận của Bộ Công an cho hay, dư luận vẫn còn khá nhiều ý kiến không đồng thuận với chế định tha tù trước thời hạn mà không có ràng buộc pháp lý, qua đó, ảnh hưởng đến tính nghiêm minh của luật pháp.
Theo Bộ Công an, những người được đặc xá, do không có điều kiện pháp lý ràng buộc nên có nguy cơ phạm pháp rất lớn. Trong khi đó, biện pháp tạm tha có tính răn đe xã hội cao, đề cao tính nghiêm minh của pháp luật, tạo động lực thúc đẩy phạm nhân cải tạo tiến bộ, đồng thời nâng cao trách nhiệm của cộng đồng, tổ chức xã hội, gia đình người bị kết án phạt tù trong việc phối hợp với các cơ quan nhà nước quản lý, giám sát, giáo dục người được tạm tha.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Vụ Pháp luật hình sự - hành chính theo dõi.
3. Thời báo Kinh tế Sài Gòn online có bài: Hình sự hóa hành vi tham nhũng trong khu vực tư. Bài báo phản ánh: Các hành vi như đưa hối lộ cho công chức nước ngoài; đưa, nhận hối lộ trong khu vực tư; tham ô tài sản trong khu vực tư sẽ bị xử lý hình sự, theo dự thảo Bộ luật hình sự sửa đổi.
Bộ luật hình sự hiện hành chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự về tội đưa hối lộ và tội nhận hối lộ đối với người có chức vụ, quyền hạn làm việc trong bộ máy nhà nước Việt Nam – không áp dụng đối với công chức làm việc cho nước ngoài, tổ chức nước ngoài và công chức của quốc tế công (điều 227). Và với quan điểm hiện nay – coi lĩnh vực tư là một lĩnh vực không thể phát sinh ra quyền lực - nên Bộ luật hình sự hiện hành cũng chưa quy trách nhiệm hình sự đối với hành vi đưa và nhận hối lộ trong lĩnh vực tư. Tuy nhiên, theo Công ước của Liên hợp quốc về phòng chống tham nhũng thì các hành vi như hối lộ công chức nước ngoài, đưa và nhận hối lộ trong khu vực tư đều bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Cụ thể, điều 16 Công ước quy định về hối lộ công chức nước ngoài hoặc công chức của tổ chức quốc tế công và điều 21 quy định hành vi hối lộ trong lĩnh vực tư.
Theo Bộ Tư pháp, Công ước yêu cầu các quốc gia thành viên, trong đó có Việt Nam, có nghĩa vụ hình sự hóa hai hành vi đưa hối lộ và nhận hối lộ cả hai trường hợp trên. Vì vậy, dự thảo Bộ luật hình sự (sửa đổi) đã bổ sung "khiếm khuyết" này.
Đối với hành vi tham ô trong lĩnh vực tư cũng vậy. Thực tế đã xuất hiện nhiều trường hợp trong các doanh nghiệp cổ phần, trong đó một số người được giữ một số quyền hạn nhất định trong việc quản lý tiền và tài sản của doanh nghiệp đã lợi dụng quyền hạn được giao chiếm đoạt số tài sản đó. Tuy nhiên, do người thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản không thỏa mãn điều kiện về mặt chủ thể (không nằm trong bộ máy nhà nước) nên không thể xử lý người có hành vi nêu trên về tội tham ô tài sản. Hiện nay, các cơ quan có thẩm quyền thường xử lý những người có hành vi nêu trên về Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc tội lợi dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
Việc xử lý này là khiên cưỡng và không hoàn toàn phù hợp, theo Bộ Tư pháp. Vì vậy, việc dự luật hình sự hóa các hành vi nói trên, theo Bộ Tư pháp, là cần thiết; không những đáp ứng được yêu cầu của Công ước của Liên hợp quốc về phòng chống tham nhũng mà còn đảm bảo cho công cuộc đấu tranh phòng chống tội phạm tham nhũng đạt kết quả.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Vụ Pháp luật hình sự - hành chính theo dõi.
4. Báo Đại đoàn kết có bài: Nền hành chính thực sự vì dân. Bài báo phản ánh: Đánh giá cao mô hình, cách làm của các Trung tâm hành chính công (TTHCC) của tỉnh Quảng Ninh trong cuộc làm việc với lãnh đạo tỉnh mới đây, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định: Đây là mô hình thực sự vì dân phục vụ và cần nhân rộng trên phạm vi cả nước. Tuy nhiên, để nhân rộng mô hình này theo ý kiến của nhiều chuyên gia thì việc làm này không hề dễ.
Ngay sau khi thị sát mô hình TTHCC của tỉnh Quảng Ninh, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chỉ đạo Bộ Nội vụ, Bộ Tư pháp cần nghiên cứu, tổng kết, đánh giá kết quả của mô hình này để xem xét nhân rộng tại các địa phương khác. Lý do khiến Phó Thủ tướng đề xuất cần nhân rộng là bởi, "đây là mô hình vừa phát huy hiệu quả trong công việc theo hướng vừa tiếp nhận, thẩm định và phê duyệt thủ tục hành chính. Điều này giúp tiết kiệm rất lớn thời gian và tiền bạc cho người dân. Trung tâm vừa vận hành theo tư duy, người dân được phục vụ đồng thời dân cũng được kiểm tra, giám sát, phòng ngừa và chống tiêu cực, tham nhũng rất hiệu quả”.
Đồng tình với quan điểm mô hình TTHCC của Quảng Ninh là mô hình hiệu quả, đáng để các địa phương học tập, nhưng để nhân rộng ngay thì thực sự khó khăn, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh nhận định. Theo ông Dĩnh, mong muốn phục vụ dân ngày một tốt lên, cắt gọn những thủ tục rườm rà không chỉ có ở Quảng Ninh. Rất nhiều địa phương cũng đã nỗ lực đơn giản hóa TTHC để phục vụ nhân dân tốt hơn như TP. HCM, Đà Nẵng. Việc Quảng Ninh dồn hết các sở, ngành vào TTHCC, cử các trưởng phòng, thậm chí là các Phó Giám đốc Sở để ngay lập tức phục vụ nhân dân theo phương châm "một thẩm định, một phê duyệt”, giải quyết các TTHC ngay trong ngày cho người dân là việc làm rất tốt. Tuy nhiên, nhiều bộ thủ tục không đơn giản như các thủ tục chứng thực, sao y... mà cần không ít thời gian để thẩm định. Quảng Ninh chỉ là địa phương tổ chức thực hiện các TTHC, không phải đơn vị làm ra các bộ thủ tục. Vì vậy, muốn đơn giản hóa các TTHC cần sự đồng bộ từ Trung ương đến các bộ, ngành địa phương. Phải cải cách từ cơ chế, chính sách tránh ban hành các TTHC quá rườm rà, kéo dài thời gian chờ đợi của người dân.
Đồng tình quan điểm phải tiếp tục đẩy mạnh cải cách các TTHC theo Đề án 30 của Chính phủ, phải kiểm soát không để các TTHC rườm rà phát sinh trong thời gian tới, Cục trưởng Cục Kiểm soát TTHC, Bộ Tư pháp Ngô Hải Phan nhận định, Cục Kiểm soát TTHC, Bộ Tư pháp, Chính phủ đang nỗ lực nhằm giảm bớt gánh nặng giấy tờ, đi lại cho người dân. Tuy nhiên, nói như nguyên Thứ trưởng Nguyễn Tiến Dĩnh sự rườm rà là do cơ chế, chính sách cũng không thỏa đáng, bởi Luật quy định thời gian để làm một thủ tục là để áp dụng chung cho tất cả các tỉnh, thành. Tuy nhiên, nếu địa phương sáng tạo, phối hợp nhịp nhàng giữa các sở, ngành để giải quyết nhanh gọn các TTHC cho người dân ngay trong ngày thì pháp luật khuyến khích, chứ không cấm. Khi ban hành các bộ thủ tục thì phải theo quy định chung, chẳng hạn với TP. Hà Nội và TP. HCM do lượng người đến làm TTHC quá đông, đương nhiên người ta chưa thể giải quyết ngay trong ngày. Tuy nhiên, với các tỉnh số lượng người ít mà tỉnh linh động, sáng tạo giải quyết thủ tục ngay cho người dân là điều rất tốt.
Theo ông Ngô Hải Phan điều mà người dân kêu ca, phàn nàn về nền hành chính công nói chung không chỉ ở việc thủ tục kéo dài quá nhiều ngày mà quan trọng ở khâu tổ chức thực hiện. Nếu TTHC tốt, thông thoáng nhưng cán bộ không tốt, câu giờ thì mọi sự cải cách trở thành vô nghĩa. Vì vậy, trong rất nhiều cuộc làm việc liên quan đến công tác CCTTHC, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã lưu ý các đơn vị phải tìm cán bộ giỏi, công tâm giải quyết nhanh gọn TTHC cho người dân. Tránh tình trạng TTHC ngày một đơn giản hóa còn cán bộ lại cố tình làm phức tạp thêm tình hình. Đồng thời, các địa phương đẩy mạnh CCHC phải tăng cường các biện pháp giám sát các hành vi nhũng nhiễu có thể xảy ra của cán bộ bằng hệ thống camera giám sát, hoặc bằng sự tiếp nhận phản ánh của người dân. CCHC sẽ không phải là câu chuyện quá khó nếu người đứng đầu đơn vị có quyết tâm chính trị cao, biết tạo áp lực cho cán bộ cấp dưới để tiến tới nền hành chính vì nhân dân phục vụ.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Cục Kiểm soát thủ tục hành chính theo dõi, hoàn thiện thể chế.
5. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài: Trung tâm trợ giúp pháp lý phải là chỗ dựa cho người yếu thế. Bài báo phản ánh: Đó là phát biểu kết luận của ông Huỳnh Văn Hạnh, Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, trong buổi tổng kết của Hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng tại TP.HCM diễn ra chiều 4-2.
Tại buổi tổng kết, hội đồng đã công bố quyết định của UBND TP.HCM về kiện toàn tổ chức nhân sự hội đồng, với bảy thành viên do ông Huỳnh Văn Hạnh làm chủ tịch. Hai phó chủ tịch là ông Đoàn Tạ Cửu Long (Phó Viện trưởng VKSND TP.HCM) và ông Đỗ Khắc Tuấn (Phó Chánh án TAND TP.HCM). Sở Tư pháp là cơ quan thường trực của hội đồng.
Năm 2014, Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước (thuộc Sở Tư pháp TP.HCM) nhận được 578 vụ việc trợ giúp pháp lý (tăng 86 vụ việc so với năm 2013), cử trợ giúp viên, luật sư tham gia tố tụng 500 vụ án hình sự với 587 đối tượng mà chủ yếu là người chưa thành niên. Trung tâm cũng trợ giúp pháp lý cho 84 đối tượng là người nghèo, diện chính sách trong các vụ án dân sự, hành chính… Năm 2015, trung tâm sẽ tổ chức trực tư vấn tại TAND TP.HCM.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Cục Trợ giúp pháp lý theo dõi.
II- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo điện tử Dân trí có bài: Đài Loan: Trục vớt thân máy bay gặp nạn, 31 người thiệt mạng. Bài báo phản ánh: Lực lượng cứu hộ Đài Loan thông báo đã trục vớt thành công thân máy bay TransAsia Airways từ dưới sông Cơ Long, đồng thời cho biết hiện vẫn còn 12 người mất tích, trong khi số nạn nhân tử vong đã tăng tới 31 người.
2. Báo Vietnam.net có bài: ‘Ai cũng hưởng lợi’ hay phát ngôn gây sốc của quan chức. Bài báo phản ánh: Người ta chỉ thấy, trong những đợt tăng giá điện liên tiếp trước đây từ năm 2010 – 2013, cũng chưa có nhóm khách hàng nào của EVN đã được hưởng lợi cả.
Từ đầu năm 2015 đến nay, dù thời gian khá ngắn, công chúng đã phải “sốc” trước một số phát ngôn của cán bộ, quan chức nhà nước. Trong đó, có lẽ “nóng” nhất là phát biểu “Giá điện điện tăng, mọi người cùng được hưởng lợi” của thứ trưởng kiêm người phát ngôn của Bộ Công thương tại cuộc họp báo ngày 2/2.
Cũng theo ông thứ trưởng Bộ Công thương một số tổ chức quốc tế như World Bank còn khuyến cáo Việt Nam lên tăng giá điện 40% trong những năm tới. Ông khẳng định: Nếu giá điện bán lẻ tăng, sẽ có nhiều nhà đầu tư hơn vào ngành điện, chi phí hạ, người dân, doanh nghiệp sẽ hưởng mức giá điện cạnh tranh nhất… và như vậy “ai cũng được hưởng lợi”(!).
Cho dù, giá điện có thể vẫn phải tăng theo yêu cầu “tiếp cận giá thị trường”, không phải để bù lỗ cho EVN mà cũng phải đảm bảo cho EVN có lãi nhất định để có vốn đầu tư phát triển nguồn, để việc kinh doanh điện có lãi, thu hút các nhà đầu tư ngoài EVN tham gia phát triển nguồn, v.v… Nhưng thông tin về việc điều chỉnh giá điện phải chính xác, minh bạch mới thuyết phục được người dân, doanh nghiệp khác và việc điều chỉnh giá điện thời gian tới, nếu có, cũng dễ được chấp nhận hơn. Còn nói rằng tăng giá điện mà tất cả đều hưởng lợi như thứ trưởng, người phát ngôn Bộ Công thương thì chắc chắn sẽ không thuyết phục được ai!
3. Báo Vietnam.net có bài: Nhật cân nhắc mở rộng tuần tra ra Biển Đông. Bài báo phản ánh: Chính phủ Nhật đang cân nhắc khả năng tiến hành tuần tra trên không và trên biển ở Biển Đông - một động thái có thể làm gia tăng căng thẳng giữa nước này với TQ khi người láng giềng tăng cường hiện diện quân sự trong khu vực.
Ông GenNakatani, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật đã trả lời câu hỏi của phóng viên về bình luận mà chỉ huy hạm đội 7 của Mỹ Robert Thomas đưa ra tuần trước. Ông Thomas nói rằng, Mỹ hoan nghênh việc Nhật mở rộng tuần tra ở Biển Đông, coi đó là cách đối trọng với sự gia tăng ngày càng lớn các tàu của TQ nhằm thúc đẩy yêu sách chủ quyền trong vùng biển.
Hiện tại, Nhật thường xuyên tuần tra ở Hoa Đông, nơi họ có tranh chấp hàng hải với TQ. Khả năng mở rộng tuần tra giám sát sẽ là một phần trong các cuộc thảo luận giữa Nhật Bản với Mỹ để tiến tới hoàn tất bản chỉ dẫn các nguyên tắc hợp tác quốc phòng mới trong nửa đầu năm nay.
Tuần trước, người phát ngôn Bộ Ngoại giao TQ Hoa Xuân Oánh đã phản đối sự can thiệp của bên ngoài ở Biển Đông mà không trực tiếp đề cập tới Nhật Bản. Mới đây, Philippines đã đệ đơn kiện Bắc Kinh vì yêu sách chủ quyền thái quá ra tòa án quốc tế. Trong khi đó, bất chấp sự phản đối của nhiều nước, TQ đã tiến hành tuần tra hải quân ở phần lớn Biển Đông.
TQ có tranh chấp với Nhật về quần đảo Senkaku/Điếu Ngư ở Hoa Đông. Nhật đã quốc hữu hóa một số hòn đảo ở đây. Những vụ chạm trán thường xuyên giữa các tàu, máy bay của hai nước trong khu vực đặt ra quan ngại về khả năng xung đột quân sự.