I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Công thương có bài Người dân kiểm soát thủ tục hành chính: Có khả thi?. Bài báo phản ánh: Theo đề án thiết lập hệ thống thông tin điện tử về thủ tục hành chính do Bộ Tư pháp đang xây dựng, người dân có thể xem được đơn kiến nghị đang được xử lý tại đâu. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, việc triển khai đề án này không đơn giản.
Mục tiêu của đề án là giảm chi phí thủ tục hành chính cho người dân, tổ chức, cũng như chi phí hành chính cho cơ quan hành chính nhà nước trong việc giải quyết thủ tục hành chính, tạo cơ chế kiểm soát một cách đồng bộ thủ tục hành chính.
Theo ông Lê Vệ Quốc- Phó Trưởng phòng Kiểm soát thủ tục hành chính khối khoa giáo- văn xã (Cục Kiểm soát thủ tục hành chính - Bộ Tư pháp), thực hiện “Đề án thiết lập hệ thống thông tin điện tử tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị về quy định hành chính và tình hình, kết quả giải quyết thủ tục hành chính ở các cấp chính quyền trên nền cơ sở dữ liệu quốc gia về thủ tục hành chính”, ước tính có thể tiết kiệm được 570 tỷ đồng/năm so với việc vận hành mô hình giải quyết thủ công hiện nay.
Ý tưởng của bản đề án có tên gọi khá dài trên được ủng hộ mạnh mẽ, song cũng nhiều ý kiến đưa ra dự án khó triển khai. Ông Lê Quốc Hữu- Phó Tổng giám đốc Tập đoàn FPT- cho rằng, cần có quy định, chế tài để cơ quan hành chính nhà nước phải tiếp nhận thông tin phản ánh, kiến nghị về thủ tục hành chính của người dân.
Hiện nay, quy mô tiếp nhận, xử lý thủ tục hành chính ở tất cả các cấp chính quyền trên cả nước rất lớn, khoảng 600 ngàn thủ tục/ngày. Như vậy, nên quy định thời gian thực hiện giao dịch thủ tục hành chính trong bao lâu? Ngoài ra, vấn đề về bảo mật cho giao dịch thủ tục hành chính cũng cần được quan tâm bởi với nhu cầu xử lý giao dịch hàng ngày lớn, đòi hỏi một hệ thống hạ tầng chuyên nghiệp.
Ở góc độ thu thập thông tin, ông Hoàng Thanh Phúc- Công ty Cổ phần tập đoàn HIPT lại e ngại việc triển khai dự án sẽ rất khó khăn trong việc thu thập thông tin từ các bộ phận thụ lý hồ sơ. Thực tế, có nhiều trường hợp, mặc dù đã có quyết định từ phía tỉnh, thành phố nhưng việc cung cấp thông tin tại các cơ sở lại không sẵn sàng.
Ông Ngô Hải Phan- Cục trưởng Cục Kiểm soát thủ tục hành chính (Bộ Tư pháp) - chia sẻ: Nếu đi đúng lộ trình đề xuất, tới năm 2016, hệ thống thông tin tiếp nhận, xử lý phản ánh kiến nghị, kết quả giải quyết thủ tục hành chính trên nền cơ sở dữ liệu quốc gia sẽ được triển khai kết nối thí điểm ở 5 thành phố lớn và một số bộ, ngành trước khi có đánh giá, tổng kết để áp dụng đại trà trên cả nước.
2. Báo Tuổi trẻ Online có bài Xác nhận độc thân theo quy định mới: Gây khó cho dân. Bài báo phản ánh: Trước đây các du học sinh, người lao động (gọi chung là người dân) làm việc tại nước ngoài muốn xác nhận độc thân để đăng ký kết hôn ở nước ngoài có thể làm giấy ủy quyền cho người thân tại VN đến UBND phường xin xác nhận.
Nhưng nghị định 24/2013 (hướng dẫn về quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài, có hiệu lực từ ngày 15-5) quy định người muốn xin xác nhận độc thân phải về VN trực tiếp nộp hồ sơ.
Theo ông Nguyễn Văn Hải (ngụ đường 3 Tháng 2, TP.HCM), đầu tháng 7-2013 ông đến UBND P.14, Q.10 xin xác nhận tình trạng độc thân cho con trai ông là Nguyễn Văn Hậu (sinh viên đang du học tại Bồ Đào Nha) để làm thủ tục kết hôn với người yêu là cô gái gốc Việt đang định cư tại Pháp. Do anh Hậu đang bận học nên làm giấy ủy quyền (có xác nhận của đại sứ quán VN) cho ông Hải xin xác nhận thay. Tuy nhiên, cán bộ hộ tịch phường cho biết yêu cầu của con trai ông không được giải quyết vì theo nghị định 24/2013 thì việc xác nhận độc thân cho công dân VN đang sinh sống ở nước ngoài để làm thủ tục kết hôn tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài phải do công dân đó trực tiếp nộp hồ sơ.
“Con tôi vừa qua tuổi 18 được chín tháng, bây giờ chỉ cần xin xác nhận trong chín tháng đó cháu chưa đăng ký kết hôn ở VN nhưng lại bắt cháu phải nghỉ học cả tháng để về làm thủ tục thì quá tốn kém và mất thời gian. Riêng tiền vé máy bay đã tốn hàng chục triệu đồng, mà quan trọng là làm sao cháu có thể thu xếp được việc học hành, thi cử để có đủ thời gian về xin xác nhận thủ tục này?” - ông Hải nói.
Tương tự, bà Nguyễn Ngọc Kỷ (Q.3) xin xác nhận độc thân cho con trai để đăng ký kết hôn tại Pháp, bà Lê Tuyết Trinh (ngụ Q.Bình Tân) xin xác nhận độc thân cho con gái đang du học tại Úc để lấy chồng... cũng bị từ chối với lý do như trên.
Theo quy định cũ, thời gian xác nhận độc thân để kết hôn tối đa không quá ba ngày. Nhưng theo nghị định 24/2013, sau khi nhận hồ sơ, UBND phường phải làm công văn xin ý kiến và gửi kèm hồ sơ lên Sở Tư pháp, sau khi Sở Tư pháp có văn bản đồng ý phường mới cấp giấy xác nhận. Thời hạn giải quyết hồ sơ tổng cộng là 14 ngày làm việc. Chưa kể thời gian cho việc gửi công văn, hồ sơ trao đổi qua lại giữa hai cơ quan thì thời hạn chờ đợi của người xin xác nhận độc thân có thể kéo dài cả tháng!
Theo bà Lê Thị Bình Minh - phó giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, việc xác nhận độc thân không phải là bí mật đời tư không thể tiết lộ hay có khả năng để lại những hậu quả pháp lý nghiêm trọng, do vậy người thân trong gia đình có thể nhận ủy quyền để đi xin xác nhận thay là phù hợp. Cán bộ hộ tịch chỉ cần căn cứ dữ liệu hộ tịch lưu trữ của địa phương mà xác nhận người đó đã từng đăng ký kết hôn hay chưa.
Cũng theo bà Minh, thực tế thì công dân có hộ khẩu tại địa phương, gia đình sinh sống tại địa phương nên có thể nhờ công an khu vực, tổ dân phố... hỗ trợ UBND phường, xã xác minh thông tin. “Vậy mà thủ tục còn bắt Sở Tư pháp phải thẩm tra, xác minh thêm trong khi quy trình cũng không rõ là trường hợp nào Sở Tư pháp phải thẩm tra, có cần thiết phải mời tất cả những người xin xác nhận độc thân này lên phỏng vấn hay không? Quy trình phỏng vấn ra sao cũng chưa được hướng dẫn” - bà Minh nói.
3. Báo Người Lao động có bài Công văn của Thanh Hóa làm “vấy bẩn" Giọng hát Việt nhí. Bài báo phản ánh: TS Lê Hồng Sơn (Bộ Tư pháp) cho rằng 2 công văn của Sở GD-ĐT tỉnh Thanh Hóa và UBND phường Đông Sơn, TP Thanh Hóa đã làm “vấy bẩn” đêm chung kết cuộc thi The Voice Kids (Giọng hát Việt nhí) cũng như "thấm đượm tư duy cục bộ, địa phương".
TS Lê Hồng Sơn, chuyên gia pháp luật (Bộ Tư pháp), cho biết cả gia đình ông theo dõi cuộc thi The Voice Kids (Giọng hát Việt nhí) trên VTV3 và trong đêm chung kết tối 7-9 rất háo hức chờ đợi xem ai sẽ là quán quân.
“Phải thừa nhận rằng VTV3 đã rất thành công khi tạo ra được cuộc chơi giành sự quan tâm rộng rãi của xã hội với kết quả cuộc thi. Ba cháu vào đêm chung kết đều rất xứng đáng. Tôi cho rằng 3 cháu Quang Anh, Mỹ Chi và Ngọc Duy đều có năng khiếu ca hát nhưng trong gia đình tôi đều chung nhận xét Quang Anh có một chút nổi trội, đa dạng hơn trong phong cách so với 2 cháu còn lại. Việc Quang Anh chiến thắng trong cuộc thi này không có gì đáng ngạc nhiên và cũng rất xứng đáng.
Cuộc thi The Voice Kids chắc chắn muốn hướng tới một sân chơi bình đẳng, công bằng, khách quan, dân chủ, phù hợp với tâm lý và độ tuổi của các cháu. Đến vòng chung kết, cách thức tổ chức chương trình cho thấy việc nhắn tin bình chọn của khán giả xem truyền hình là phương thức duy nhất để tìm ra người thắng cuộc. Những tin nhắn sẽ như những "lá phiếu" quyết định cho người thắng cuộc.
Cuộc thi lẽ ra đã thành công rất tốt đẹp nếu không xuất hiện "hạt sạn", một sự "vấy bẩn" ngoài mong muốn của VTV3, của khán giả lẫn 3 cháu và gia đình trong đêm chung kết. Ở đây tôi muốn nói đến văn bản chỉ đạo, hướng dẫn cách thức bầu chọn cho cháu Quang Anh của Sở Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) tỉnh Thanh Hóa và UBND phường Đông Sơn, TP Thanh Hóa.
Trước hết, tôi muốn nói đến Công văn số 1579/SGD-ĐT-VP ngày 5-9 của Sở GD-ĐT tỉnh Thanh Hóa về việc bình chọn cho Nguyễn Quang Anh tham gia cuộc thi The Voice Kids do Phó chánh Văn phòng Vũ Mỹ Long ký thừa lệnh giám đốc Sở GD-ĐT gửi Phòng GD-ĐT huyện, thị, thành phố và các trường THPT, đơn vị vị trực thuộc. Trong đó có mấy ý mà tôi rất quan tâm: "Em Nguyễn Quang Anh sinh ngày 18-3-2001, học sinh lớp 6D Trường THCS Lý Tự Trọng, TP Thanh Hóa", "Hãy bình chọn cho Quang Anh, người con của xứ Thanh", "Các tin nhắn có hiệu lực từ 2-9 đến 7-9-2013. Nội dung bình chọn 07 gửi 7257" và "Rất mong các đơn vị, nhà trường thông báo đến cán bộ, giáo viên và học sinh tham gia bình chọn cho Quang Anh".
Về thể thức văn bản, tôi cho rằng đây là dạng văn bản thường được sử dụng để chỉ đạo, điều hành của cơ quan công quyền cấp trên với cấp dưới trong việc thực hiện chức năng nhiệm vụ được giao.
Cụ thể ở đây là công văn của Sở GD-ĐT do đồng chí Phó chánh Văn phòng Vũ Mỹ Long ký thừa lệnh giám đốc có đóng dấu của Sở GD-ĐT. Ai cũng biết Sở GD-ĐT tỉnh Thanh Hóa được thành lập là để thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý trên địa bàn tỉnh về lĩnh vực giáo dục, đào tạo. Việc ban hành Công văn 1579 có đầy đủ dấu hiệu đặc định đây là văn bản hành chính của cơ quan công quyền thực hiện quyền lực nhà nước, thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Tuy vậy, điều đáng tiếc, nội dung của văn bản lại vượt ra ngoài phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Sở GD-ĐT tỉnh Thanh Hóa (dù cách thức viết và nội dung câu chữ mang tính "nghệ thuật" thể hiện một cách tương đối khéo léo ý kiến chỉ đạo của Sở GD-ĐT với cấp dưới trong việc yêu cầu các đơn vị nhà trường thông báo chủ trương "bình chọn cho cháu Quang Anh - người con của xứ Thanh").
Kết quả trực tiếp của công văn nói trên là UBND phường Đông Sơn, TP Thanh Hóa đã có Công văn số 93/CV-UBND do Phó Chủ tịch phường ký và đóng dấu quốc huy, truyền đạt việc "thực hiện Công văn 1579 của Sở GD-ĐT tỉnh Thanh Hóa về việc bình chọn cho Nguyễn Quang Anh tham gia cuộc thi The Voice Kids... Đề nghị các phố thông báo trên hệ thống loa truyền thanh của phố và vận động nhân dân bình chọn cho Quang Anh, người con của phường Đông Sơn, TP Thanh Hóa".
Tôi cho rằng với thể thức của văn bản mang tính quyền lực nhà nước của các cơ quan công quyền (Sở GD-ĐT và UBND phường Đông Sơn) chứa đựng những nội dung hoàn toàn không phù hợp với tính chất của văn bản là điều không thể chấp nhận được. Ở đây đã thể hiện rõ ràng một sự "lệch chuẩn" trong nhận thức cũng như hành vi khi thực hiện nhiệm vụ quyền hạn được giao của công chức có chức quyền khi thi hành công vụ cần phải được nghiêm túc kiểm điểm, xem xét trách nhiệm.
Thứ hai, xét về nội dung của các công văn, tôi thấy "thấm đượm một tư duy cục bộ, địa phương" mà chúng ta đang quyết liệt khắc phục, hạn chế. Nội dung các công văn toát lên một ý rằng các phòng GD-ĐT, trường THPT, đơn vị trực thuộc và nhân dân địa phương nhắn tin bầu chọn cho cháu Quang Anh với lý do đơn thuần là người con của xứ Thanh, của TP Thanh Hóa, của phường Đông Sơn mà hoàn toàn không vì những lý do chính đáng như: tài năng, năng khiếu, sự thuyết phục của cháu thể hiện trong đêm chung kết mà tôn chỉ, mục đích của cuộc thi cũng như mong muốn của đông đảo khán giả đặt ra. Chắc những người viết các công văn này bị một tư tưởng lợi ích cục bộ, địa phương chi phối quá mạnh nên mới đưa ra các nội dung như vậy.
Thứ ba, nội dung công văn cũng thể hiện một cách rõ ràng tư tưởng háo danh, bon chen, không phù hợp với tính chất của một cơ quan công quyền khi can thiệp (mặc dù với hình thức rất khéo léo) vào một cuộc thi mang tính cộng đồng xã hội.
Nội dung Công văn 1579 của Sở GD-ĐT tỉnh Thanh Hóa và Công văn số 93 của UBND phường Đông Sơn chỉ hướng tới một sự kiện cụ thể (đã xảy ra) và đã gây hậu quả (dù hậu quả chỉ là ước đoán, giả định), cho nên việc thu hồi công văn này không còn nhiều ý nghĩa.
Theo tôi, trước mắt nên cân nhắc xử lý theo hướng có thể, đó là: Kiểm điểm trách nhiệm đối với những người đã ký ban hành các công văn gây dư luận không tốt, sự hoài nghi không đáng có trong xã hội. Tiếp theo một hướng cũng cần nghiên cứu là bổ sung vào quy chế tổ chức các cuộc thi tương tự để bảo đảm sự công bằng, khách quan, trong sáng, dân chủ của cuộc chơi, không để những "tình huống vấy bẩn" không đáng có tương tự.
II- THÔNG TIN KHÁC
Báo Nhân dân điện tử có bài Tuyên án các bị cáo trong vụ án gây xôn xao dư luận tại Vĩnh Phúc. Bài báo phản ánh: Chiều 6-9, Tòa án nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc tuyên án đối với tám đối tượng trong vụ án giết người gây xôn xao dư luận tại tỉnh Vĩnh Phúc vào tháng 3-2013. Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc, nạn nhân trong vụ án này là Nguyễn Tuấn Anh (SN 1986, trú tại Phố Cả, phường Hội Hợp, TP Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc). Trong các kết luận khám nghiệm tử thi của Trung tâm pháp y Vĩnh Phúc và Biên bản giám định pháp y của Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an đều nêu rõ nguyên nhân dẫn đến tử vong là do ngạt nước.
Sau hai ngày xét xử sơ thẩm, Hội đồng xét xử đã tuyên phạt bị cáo Phùng Mạnh Tuấn (SN 1992, quê Hợp Thịnh - Tam Dương - Vĩnh Phúc) tử hình về tội giết người; tuyên phạt án chung thân với hai bị cáo: Phùng Ðắc Tú (SN 1994, quê Hợp Thịnh - Tam Dương - Vĩnh Phúc) và Ðặng Quốc Tú (SN 1980, quê Văn Lung - TX Phú Thọ - Phú Thọ); tuyên phạt 20 năm tù đối với Nguyễn Văn Ðịnh (SN 1983, quê Hòa Bình- Vĩnh Bảo - Hải Phòng); tuyên phạt 18 năm tù Nguyễn Văn Tình (SN 1988, quê Hòa Bình - Vĩnh Bảo - Hải Phòng) và 12 năm tù Nguyễn Văn Bính (SN 1997, quê Ðồng Tâm - Vĩnh Yên - Vĩnh Phúc).
Riêng đối tượng Nguyễn Văn Hiệp (SN 1986, ở phường Hội Hợp, TP Vĩnh Yên, là em họ nạn nhân Tuấn Anh) bị tuyên phạt hai năm sáu tháng tù giam về tội danh "Không tố giác tội phạm" và Nguyễn Anh Tuấn (SN 1989, huyện Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc) bị tuyên phạt ba năm tù giam về tội "Che giấu tội phạm".