I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Kê biên sai, thi hành án bị hủy quyết định. Bài báo đưa tin: TAND tỉnh Bình Dương vừa bác kháng cáo của Chi cục Thi hành án dân sự thị xã Dĩ An.
Theo hồ sơ, đầu năm 2009, hai ông Nguyễn Hồng Đài và Chu Hùng Dương mua một ngôi nhà tại thị xã Dĩ An do bà N. đứng tên với giá 1,2 tỉ đồng. Sau đó làm hợp đồng mua bán nhà tại phòng công chứng và giao tiền xong, phía ông Đài và ông Dương đã dọn đến nhà mới ở, chỉ còn chờ hoàn tất thủ tục sang tên. Nhưng bất ngờ đến ngày hẹn lấy giấy hồng, họ được Phòng TN&MT thị xã Dĩ An trả lời rằng chưa thể cấp giấy vì có công văn ngăn chặn của Chi cục Thi hành án thị xã. Tiếp đó, tháng 5-2009, Chi cục Thi hành án thị xã đã ra quyết định kê biên căn nhà trên để đảm bảo thi hành cho một bản án có liên quan đến bà N.
Ông Đài và ông Dương đã nhiều lần gửi đơn khiếu nại, cho rằng việc kê biên nhà của Chi cục Thi hành án sai quy định của BLDS nhưng không được trả lời. Tháng 9-2010, ông Đài và ông Dương đã khởi kiện bà N. ra TAND thị xã Dĩ An, yêu cầu tòa công nhận hợp đồng mua bán nhà đã công chứng và hủy quyết định kê biên nhà của Chi cục Thi hành án thị xã.
Sau khi thụ lý, TAND thị xã Dĩ An xác định Chi cục Thi hành án thị xã là bên có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Tháng 2-2012, tòa đã xử sơ thẩm, chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông Đài và ông Dương. Không đồng ý, Chi cục Thi hành án thị xã kháng cáo yêu cầu TAND tỉnh Bình Dương xử theo hướng tuyên hợp đồng chuyển nhượng trên vô hiệu, tiếp tục phát mại ngôi nhà đã kê biên để thi hành án.
Tại phiên phúc thẩm mới đây, TAND tỉnh Bình Dương nhận định: Tại thời điểm hai bên ký hợp đồng chuyển nhượng nhà thì không có bất cứ văn bản nào của cơ quan chức năng có thẩm quyền ngăn chặn việc mua bán. Sau khi công chứng, bên mua đến văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất để làm thủ tục sang tên đăng bộ và đã có giấy hẹn. Theo quy định của BLDS và Luật Nhà ở thì đến thời điểm này, việc mua bán nhà giữa hai bên đã hoàn tất và hợp pháp. Do đó, công văn ngăn chặn và quyết định kê biên nhà của Chi cục Thi hành án thị xã đã xâm phạm đến lợi ích hợp pháp của các bên đương sự, cần phải hủy bỏ.
2. Báo Tuổi trẻ Online có bài Gian nan đòi tiền bồi thường mất xe. Bài báo ghi theo lời kể của bà Nguyễn Thị Kim Phương, quận Tân Bình, TP.HCM như sau: Ngày 8-6-2007, tôi đi làm tại Bưu điện Cầu Đỏ, phường 13, quận Bình Thạnh (TP.HCM) và để chiếc xe Honda Wave vừa mới mua được nửa tháng trong khu vực dành cho nhân viên của bưu điện. Nhưng người trông xe của bãi giữ xe tự phát bên ngoài bưu điện là ông Phạm Văn Vân đã đưa chiếc xe của tôi ra chỗ khác khiến chiếc xe bị mất.
Ông Vân là em trai ông Phạm Văn Luân, nhân viên bảo vệ đêm của Bưu điện Cầu Đỏ, đồng thời là chủ bãi giữ xe tự phát trước cửa bưu điện. Việc này đã được Công an phường 13, quận Bình Thạnh lập biên bản ngay sau khi tôi phát hiện mất xe.
Ngày 13-4-2011, Tòa án nhân dân quận Bình Thạnh đã tuyên buộc ông Phạm Văn Luân phải có trách nhiệm bồi thường giá trị chiếc xe bị mất là 15,5 triệu đồng. Tuy nhiên, sau đó ông Luân cũng không bồi thường số tiền trên. Tôi đã làm đơn gửi Chi cục Thi hành án quận Bình Thạnh. Kể từ khi Chi cục Thi hành án quận Bình Thạnh ra quyết định thi hành án theo đơn yêu cầu ngày 31-5-2011, rất nhiều lần tôi phải lên xuống cùng chấp hành viên Dương Thị Mai Lan để gặp ông Luân nhưng ông Luân nhất định không chịu nhận quyết định thi hành án và cũng không thi hành án. Sau gần hai tháng nỗ lực đề nghị thi hành án không thành, Chi cục Thi hành án dân sự quận Bình Thạnh ủy thác cho Chi cục Thi hành án Thủ Đức tiếp tục thi hành án bởi ông Phạm Văn Luân làm việc tại Công ty TNHH TMDV bảo vệ Hoàng Long, có chi nhánh tại phường Linh Trung, quận Thủ Đức.
Tuy nhiên, sau gần bảy tháng nhận đơn đề nghị thi hành án của tôi thì Chi cục Thi hành án quận Thủ Đức đã có công văn trả lời tôi với nội dung: “Quá trình thi hành án cho thấy như sau: ông Luân không có điều kiện thi hành án, cụ thể ông Phạm Văn Luân không còn làm việc tại Công ty TNHH DV bảo vệ Hoàng Long. Tại địa phương ông Luân không có tài sản gì, không xác định được nơi cư trú mới, không xác định được thu nhập của đương sự”. Công văn này còn viết: “Chi cục Thi hành án dân sự quận Thủ Đức, TP.HCM thông báo cho bà Phương biết trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được thông báo hợp lệ, đề nghị bà Phương cung cấp điều kiện thi hành án của ông Phạm Văn Luân để Chi cục Thi hành án dân sự quận Thủ Đức giải quyết theo quy định. Nếu quá thời hạn nêu trên bà Phương không cung cấp được điều kiện thi hành án của ông Luân thì Chi cục Thi hành án dân sự quận Thủ Đức trả lại đơn yêu cầu theo điểm a, khoản 1, điều 51 Luật thi hành án dân sự”.
Như vậy là gần sáu năm trời từ khi chiếc xe máy của tôi bị mất, tôi cũng mất không biết bao nhiêu thời gian và công sức cho việc đòi lại chiếc xe nhưng kết quả đến nay là mất cả chì - xe lẫn chài - công sức đi lại đeo đuổi vụ kiện. Liệu còn bao nhiêu người bị mất xe như tôi mà khi tòa tuyên thắng kiện thì không thể thi hành án? Rồi ai cũng ngán ngại vì việc mất thời gian mà cũng chẳng làm được gì như tôi, thử hỏi người dân còn tin vào đâu được nữa?
3. Báo Người đưa tin có bài Trẻ sinh tại trại giam khai sinh ở đâu? Bài báo phản ánh: Hiện nay có nhiều trẻ em được sinh ra tại trại giam nhưng việc đăng ký khai sinh cho những trường hợp này chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể.
Nghị định 158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ về đăng ký và quản lý hộ tịch quy định: Khi trẻ em sinh ra có thể được đăng ký khai sinh ở 5 nơi: nơi thường trú hoặc tạm trú của người mẹ, nơi thường trú hoặc tạm trú của người cha; trường hợp không xác định được nơi tạm trú, thường trú của người cha, mẹ, thì UBND cấp xã nơi đứa trẻ được sinh ra hoặc đang sinh sống có trách nhiệm đăng ký khai sinh.
Thực tế cho thấy thì trẻ em sinh ra ở trong trại giam, khi người mẹ bị tước quyền công dân, không có nơi đăng ký hộ khẩu thường trú, tạm trú thì vấn đề này thực hiện lại có phần hơi khác.
Hiện nay, trẻ em được sinh ra ở trại giam thì giám thị của trại đến UBND xã, phường sở tại thực hiện việc đăng ký khai sinh cho trẻ. Nội dung ghi trong giấy khai sinh bắt buộc phải ghi nơi sinh là “tại trại giam”, rồi người đi đăng ký là “Giám thị trại giam”. Những nội dung này, vô tình đã để lại “dấu vết buồn” trong giấy khai sinh của đứa trẻ và sẽ theo đứa trẻ suốt đời. Trong nhưng năm qua có không ít trẻ được sinh ra ở hoản cảnh như thế và chúng là những đứa trẻ vô tội phải gánh chịu hậu quả do người mẹ gây ra.
Một số chuyên gia pháp lý cho rằng: Pháp luật cần có những quy định mở hơn đối với những trường hợp này, tạo điều kiện cho các cháu lớn lên và phát triển bình thường như bao đứa trẻ khác. Không bị mặc cảm với bạn bè, xã hội về nguồn gốc và xuất xứ của minh.
Để có cái nhìn cụ thể hơn về vấn đề này phóng viên báo Người Đưa Tin đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Thế Anh, chuyên viên trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Hưng Yên, ông Thế Anh cho biết: Hiện nay, có không ít trẻ em được sinh ra tại các trại giam, do người mẹ sinh ra các cháu bị giam giữ. Vì vậy, giám thị của trại giam phải thực hiện việc khai sinh cho trẻ. Trường hợp này theo quy định của Nghị định 158/2005/NĐ-CP là chưa phù hợp vì: Người mẹ bị tước quyền công dân, không có hộ khẩu thường trú, tạm trú tại địa phương đó thì trách nhiệm, thẩm quyền đăng ký khai sinh không thuộc UBND xã, phường sở tại nơi trại giam đóng trên địa bàn. Hơn nữa sau này khi các cháu lớn lên, người mẹ chấp hành xong hình phạt trở về quê hương sinh sống thì lại gặp khó khăn trong việc xin cấp bản sao khai sinh. Vì quy định UBND xã, phường lưu giữ sổ đăng ký khai sinh thực hiện việc cấp bản sao cho đương sự. Trường hợp ở xa thì lại gặp trở ngại trong việc đi lại, chưa kể đến nơi mà không gặp cán bộ tiếp nhận hồ sơ.
Ông Thế Anh cho rằng, thời gian tới, vấn đề này cần được quy định cụ thể trong Luật Hộ tịch và có văn bản hướng dẫn cụ thể để các cơ quan đăng ký hộ tịch thực hiện đồng bộ trong phạm vi cả nước.
4. Báo điện tử Petrotimes có bài Bê bối khiến Chủ tịch Bình Phước Trương Tấn Thiệu mất chức (kỳ 1). Bài báo phản ánh: Sáng 5/4/2013, HĐND tỉnh Bình Phước khóa 8 nhiệm kỳ (2011-2016) đã tổ chức kỳ họp thứ 6 (phiên bất thường) để miễn nhiệm chức Chủ tịch và thành viên UBND tỉnh Bình Phước đối với ông Trương Tấn Thiệu.
Sau khi vụ việc xảy ra, UBND tỉnh Bình Phước đã thành lập tổ “xử lý khắc phục hậu quả”. Nhiệm vụ của tổ này sẽ đi thương thảo, đàm phán với những hộ dân và đơn vị đã ký hợp đồng mua nhà với Công ty TNHH MTV Xây dựng Bình Phước. Đây là đơn vị được “mua” 6.275m2 bên hông Đài Phát thanh - Truyền hình (PT-TH) với giá rẻ như cho không vì không qua đấu giá quyền sử dụng đất. Sau đó, tổ khắc phục hậu quả của tỉnh đã cho xây khu nhà liền kề, mỗi căn nhà thô diện tích khoảng 107m2 được với giá 1,5 tỉ đồng vào năm 2010 và giá hiện tại là 3 tỉ đồng.
Tính đến thời điểm hiện tại, trên khu đất vàng có tổng cộng 29 lô đã bán, trong đó có 10 căn nhà đã được xây dựng hoàn chỉnh và người dân đã vào ở; 5 căn đang xây dựng dở dang; 3 căn mới xây đến phần đào móng; 11 lô chưa triển khai xây dựng. Đối với các lô trên, tổ khắc phục hậu quả đã đàm phán theo hướng thu hồi gồm 14 căn. 15 lô còn lại vẫn tiếp tục thực hiện dự án nhà liền kề.
Trong số 10 căn đã có người ở, có 9 cá nhân đồng ý điều chỉnh lại hợp đồng theo hướng nâng giá cho tương ứng theo giá thu tiền sử dụng đất đã phê duyệt sau khi có quyết định điều chỉnh giá đất. Riêng một trường hợp không đồng ý nâng giá bán vì khi mua, giá phù hợp với giá thị trường. Đối với chủ nhân của 5 căn còn lại đang thi công dở dang cũng đồng ý chủ trương theo hướng nâng giá tương ứng, tuy nhiên họ chỉ thỏa thuận lại với Công ty TNHH MTV Xây dựng Bình Phước sau khi có quyết định điều chỉnh giá đất của UBND tỉnh Bình Phước.
Sau khi thu đất do dân đang quản lý sử dụng thì UBND cấp cho Đài PT-TH xây dựng trụ sở và mở đường Lê Duẩn. Khi Đài PT-TH xây xong, vẫn còn “thừa” ra 6.275m2 tại khu đất vàng, để không. Lấy lý do Công ty TNHH MTV Xây dựng Bình Phước có tham gia làm đường Quốc lộ 13 nên UBND tỉnh thu lại và giao toàn bộ 6.275m2 cho Công ty TNHH MTV Xây dựng Bình Phước nhưng không đấu giá quyền sử dụng đất. Đáng chú ý, khi thu hồi đất để thực hiện 2 dự án trụ sở Đài PT-TH và đường Lê Duẩn, tỉnh Bình Phước chỉ hỗ trợ về cây trồng, nhà và kiến trúc trên đất nhưng không bồi thường đất dù người dân sống ổn định từ năm 1985.
Ngày 29/10/2012, ông Trương Tấn Thiệu, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Phước có văn bản yêu cầu Giám đốc Sở Xây dựng kiểm tra lại vụ việc bồi thường đất cho người dân đã ở ổn định từ trước ở khu đất này. Đến ngày 8/11/2012, Thanh tra Sở Xây dựng tỉnh Bình Phước có buổi làm việc và người dân đã yêu cầu phải giải quyết bồi thường dứt điểm theo quy định của pháp luật số diện tích đã thu. Vì không có quyết định thu hồi đất của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền 1.210m2 làm đường; diện tích đất không nằm trong quy hoạch 1.410m2 xây Đài PT-TH mà thực tế đã làm khu nhà liên kế bán cho các cá nhân để lấy lời.
Về tiền vốn gốc và lãi của vốn gốc phải trả cho cá nhân, tổ chức đồng ý trả lại 14 căn đã mua, các đơn vị sai phạm là Công ty TNHH MTV Xây dựng Bình Phước, đơn vị tư vấn thẩm định giá và các cá nhân liên quan đến sai phạm chịu trách nhiệm chi trả. Tỉnh Bình Phước sẽ bán đấu giá 5 căn thu hồi từ quỹ đầu tư phát triển để nộp vào ngân sách Nhà nước. Sau đó lấy giá trị tiền sử dụng đất bình quân của 5 căn đã bán đấu giá làm cơ sở tính giá trị quyền sử dụng đất chênh lệch để 15 khách hàng dạng tiếp tục thực hiện dự án phải nộp bổ sung.
Ngoài việc thỏa thuận với khách hàng đã mua nhà đất tại khu nhà liền kề cạnh Đài PT-TH tỉnh Bình Phước, tổ “xử lý khắc phục hậu quả” của UBND tỉnh Bình Phước cũng đã thỏa thuận, thu hồi được diện tích trên 31,3/323ha cao su bán thí điểm để lấy kinh phí cho dự án đầu tư, nâng cấp, mở rộng đường. Đoạn đường dự kiến từ ngã ba Lộc Tấn đến trung tâm huyện Bù Đốp mà trước đó UBND tỉnh Bình Phước đã bán thẳng cho 3 người không qua đấu giá, gồm ông Nguyễn Bá Tòng (8,25ha), ông Nguyễn Sĩ Thụy (12,6ha) và ông Võ Hữu Phúc (10,4ha).
Theo hồ sơ, tổng số tiền phải trả lại cho 3 người trên tổng cộng trên 9,7 tỉ đồng và chưa tính lãi suất tiền gửi ngân hàng để mua thẳng cao su không qua đấu giá của ông Thụy. Trong đó, số tiền phải trả cho ông Tòng trên 3,5 tỉ đồng; gồm 2,5 tỉ đồng tiền mua 8,25ha cao su, hơn 158 triệu đồng tiền chăm sóc khi mua vườn cao su đến hiện tại, 858 triệu đồng là tiền lãi vay ngân hàng để mua vườn cao su. Đối với trường hợp ông Phúc được hoàn trả gần 2,6 tỉ đồng; gồm tiền mua thẳng không qua đấu giá và tiền chăm sóc, tiền lãi không Phúc không tính vì đã vi phạm khi vừa là thành viên hội đồng định giá tài sản được bán đấu giá nhưng vẫn tham gia mua đấu giá.
Riêng trường hợp ông Thụy được hoàn trả gần 3,6 tỉ đồng; gồm tiền mua vườn và tiền chăm sóc. Theo tổ “xử lý khắc phục hậu quả”, ông Thụy có sai phạm vì là thành viên trong hội đồng định giá tài sản tham gia mua đấu giá đã ủy quyền cho ông Phúc. Tuy nhiên, người này bị bệnh nặng, gia đình vẫn phải trả lãi suất cho ngân hàng vì vậy tổ “xử lý khắc phục hậu quả” nhận thấy đề nghị được hoàn trả tiền lãi của ông Thụy trên 834 triệu đồng là hợp lý.
Trường hợp, ông Lê Văn Sương đã được mua thẳng không qua đấu thầu 292ha cao su tại tiểu khu 57-63 và tiểu khu 68 thuộc 2 xã Phước Thiện và Hưng Phước (huyện Bù Đốp) với giá trên 73,5 tỉ đồng gây bức xúc trong tỉnh. Ông Sương bán lại 25ha cho một số cá nhân và khi làm việc với tổ “xử lý khắc phục hậu quả”, ông Sương đồng ý trả toàn bộ 267ha, yêu cầu hoàn trả cho ông trên 79,8 tỉ đồng tiền mua vườn cao su và tiền chăm sóc. Riêng tiền lãi vay ngân hàng, ông Sương tính theo lãi suất 22,4%/năm, vị chi trên 28,9 tỉ đồng.
Qua thỏa thuận, chủ vườn này chỉ đồng ý giảm 5 tỉ đồng. Vì vậy UBND tỉnh đã giao công an tỉnh xác minh nguồn gốc tiền mua cao su của ông Sương. Ngoài ra, tổ “xử lý khắc phục hậu quả” cũng kiến nghị thu hồi các quyết định giảm giá và bán thẳng. Về số tiền phải trả cho các ông Tòng, Thụy và Phúc sẽ dùng tiền ngân sách để trả tiền gốc và chi phí chăm sóc. Tiền lãi phải trả cũng dùng tiền ngân sách nhưng chỉ trả phần lãi tính theo lãi suất tiền gửi có kỳ hạn, còn phần chênh lệch do cá nhân, tổ chức nào liên quan đến sai phạm khi bán thẳng vườn cao su không qua đấu giá phải chịu trách nhiệm.
Đối với diện tích 292ha cao su còn lại, tổ “xử lý khắc phục hậu quả” cũng kiến nghị giao công an làm rõ việc tổ chức bán đấu giá có hay không việc thông thầu và quy định thực hiện đấu thầu diễn ra như thế nào?
Tương tự trường hợp của 3 cá nhân nêu trên, vốn và chi phí chăm sóc vườn cao su của ông Sương cũng do ngân sách chi trả vì đã dùng số tiền người dân mua cao su để thực hiện dự án đường từ Lộc Tấn đến Bù Đốp. Về lãi suất, các cá nhân, tổ chức Trung tâm Dịch vụ bán đấu giá tài sản, Sở Tài chính… sai phạm trong việc bán đấu giá phải chịu trách nhiệm phần chênh lệch giữa lãi suất do người mua đưa ra và lãi suất tiền gửi có kỳ hạn...
Về vấn đề này, Văn phòng Bộ đề xuất Vụ Bổ trợ tư pháp nắm thông tin báo nêu, chỉ đạo xử lý, báo cáo Lãnh đạo Bộ.
II- THÔNG TIN KHÁC
Báo Dân trí có bài Sẽ sửa luật để bảo vệ những “Đỗ Nhật Nam”. Bài báo phản ánh: Luật định “dùng lời nói, hành động có tính chất xúc phạm, hạ thấp danh dự, nhân phẩm đối với trẻ em vi phạm pháp luật” sẽ bị phạt từ 1 triệu đến 3 triệu đồng. Nhưng với trẻ bình thường thì luật đã bỏ quên.
Đỗ Nhật Nam (11 tuổi) là một đứa trẻ thông minh. Mới đây khi trả lời một clip phỏng vấn của một tờ báo, đoạn nói về sở thích đọc sách, Nam cho biết em thích đọc sách về chính trị, khoa học, tin học mà không thích đọc truyện tranh vì mẹ em cho rằng truyện tranh là “con sâu đục phá tâm hồn”. Ngay khi clip đăng tải, nhiều người trong cộng đồng mạng đã “ném đá” em và cha mẹ em không thương tiếc, cho rằng em bị đánh mất tuổi thơ, có thái độ không khiêm tốn…
Điều 26 Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em quy định: “Mọi hành vi xâm phạm tính mạng, thân thể, nhân phẩm, danh dự của trẻ em đều bị xử lý kịp thời, nghiêm minh theo quy định của pháp luật”. Tuy nhiên, văn bản hướng dẫn thi hành luật này vẫn chỉ hướng vào xử lý những hành vi xâm phạm truyền thống: ngược đãi, hành hạ, cản trở việc học tập…
Về hành vi xúc phạm danh dự nhân phẩm trẻ em, tại Nghị định số 91 quy định xử phạt vi phạm hành chính về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em chỉ đưa ra mức xử phạt cho hành vi “dùng lời nói, hành động có tính chất xúc phạm, hạ thấp danh dự, nhân phẩm đối với trẻ em vi phạm pháp luật” với mức phạt từ 1 triệu đến 3 triệu đồng. Tuy nhiên, các nhà làm luật đã “bỏ quên” trẻ em bình thường bị xúc phạm danh dự, nhân phẩm.