I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Tuổi trẻ Online có bài 10 năm tranh chấp một lối đi. Bài báo phản ánh: Một vụ kiện tranh chấp lối đi nhỏ mà cũng phải trải qua bốn lần xét xử, hai lần kháng nghị giám đốc thẩm. Nguyên đơn, bà cụ 72 tuổi, mỏi mòn chờ đợi có đường đi để vào được nhà mình.
Bà Nguyễn Thị Minh Nguyệt, ngụ tại 91 Lý Tự Trọng (lầu 1), P.Bến Thành, Q.1, TP.HCM, cho biết căn nhà 91 Lý Tự Trọng là thuộc sở hữu của bà Phạm Thị Bênh (mẹ chồng bà Nguyệt) và bà Phạm Thị Thái (chị chồng bà Nguyệt), nay cả hai người đều đã mất, bà Nguyệt là người thừa kế. Năm 1986, mẹ và chị bà Nguyệt bán một phần của căn nhà bao gồm tầng trệt, lầu 2 và sân thượng cho vợ chồng ông Bùi Văn và bà Trần Thị Kim Dung. Tại biên bản mua bán có sự xác nhận của Phòng quản lý xây dựng Q.1 thì thỏa thuận lối đi giữa hai bên gia đình là đi qua tầng trệt để lên lầu 1.
Sau nhiều lần mua bán, năm 2000 phần diện tích tầng trệt, lầu 2 và sân thượng được chuyển nhượng cho ông Dương Sách Khang và bà Hà Thanh Yến. Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà do UBND TP cấp năm 2001 thể hiện lối đi chung tại tầng trệt với kích thước lọt lòng 1m. Tuy nhiên theo bà Nguyệt kể, từ năm 2004 vợ chồng ông Khang không cho bà Nguyệt đi qua tầng trệt để lên nhà mình nữa. Điều này gây rất nhiều khó khăn và trở ngại cho bà Nguyệt. Có nhà mà không được ở, có bàn thờ cha mẹ mà không được nhang khói. Bà Nguyệt nói: “Lúc đầu ông bà ấy vẫn để cho tôi đi lại bình thường, sau thì chỉ cho đi những lúc nào ông bà ấy mở cửa ra ngoài và vào nhà, dần dần ông bà ấy đóng hẳn cửa không cho tôi vào nữa. Khi tôi ở trong nhà, ông bà ấy khóa cửa tầng trệt nên tôi không thể ra ngoài. Tôi đã bị giam lỏng trong chính ngôi nhà của mình”.
Ông Dương Sách Khang cho rằng ông “không cấm bà Nguyệt đi lại, bà Nguyệt muốn ra vào lúc nào cũng được”. Tuy nhiên, trong quyết định kháng nghị của TAND tối cao ngày 17-12-2012 đã nêu rõ: “Sau khi nhận chuyển nhượng tầng trệt, lầu 2 và sân thượng ngôi nhà này, việc ông Khang giữ chìa khóa tầng trệt và hạn chế thời gian đi lại của bà Nguyệt là sai”.
Sau khi bản án có hiệu lực, tuyên cho bà Nguyệt được làm lối đi, ít nhất đã năm lần Cục Thi hành án dân sự TP.HCM ra quyết định thi hành án nhưng đều bị hoãn. Theo ông Nguyễn Văn Quỳnh Giao - chấp hành viên, sở dĩ việc cưỡng chế thi hành án phải hoãn đi hoãn lại nhiều lần bởi phía bị đơn làm đơn khiếu nại. Lần gần đây nhất theo kế hoạch cưỡng chế là ngày 9-1-2013 nhưng Cục Thi hành án không phối hợp được đầy đủ với các đơn vị tham gia nên vụ việc thêm một lần nữa bị hoãn và dời sang ngày 17-1.
Tuy nhiên, ngày 17-12-2012, TAND tối cao đã ban hành quyết định kháng nghị giám đốc thẩm vì cho rằng việc bà Nguyệt có yêu cầu làm một lối đi tại tầng trệt thì phải được sự đồng ý của ông Khang và bà Yến theo nguyên tắc tự do thỏa thuận! Riêng việc ông Khang giữ chìa khóa tầng trệt và hạn chế thời gian đi lại của bà Nguyệt là sai, vì vậy theo kháng nghị, cần buộc ông Khang chấm dứt hành vi hạn chế việc đi lại của bà Nguyệt.
2. Trang Tuanvietnam có bài Cấm bớt các lệnh... cấm. Bài báo phản ánh: Bộ Tư pháp phải tăng cường kiểm soát, hạn chế việc ban hành các quy định mang tính chất "cấm", hạn chế bất hợp lý như vậy.
Có những dự kiến chính sách "cấm" cũng hợp lý nhưng có không ít quy định cấm gây hoang mang, bất bình trong dư luận.
Ví dụ như dự thảo nghị định về thanh toán bằng tiền mặt trong đó có quy định: "... không được thanh toán bằng tiền mặt khi mua chứng khoán, nhà ở, đất đai, các phương tiện đi lại như ôtô, xe máy, xe điện, áp dụng với mọi cá nhân". Chính sách này cũng gây ít nhiều tranh cãi khi đưa ra lấy ý kiến của doanh nghiệp nhưng có khá nhiều tiếng nói ủng hộ. Bởi lâu nay, việc thanh toán bằng tiền mặt với khối lượng, giá trị rất lớn khi mua bán nhà ở, đất đai, ô tô...có nhiều phiền phức, mất an toàn.
Một quyết định buộc các cá nhân phải giao dịch, thanh toán qua ngân hàng chắc chắn đem lại sự tiện lợi, an toàn hơn nhiều. Nó cũng phù hợp với thông tệ quốc tế và có thể góp phần vào việc chống các hoạt động rửa tiền.
Hay một dự thảo chính sách mới đây của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn về việc cấm nuôi gà, lợn trong nội thành các thành phố lớn không phải là không cần thiết.
Vì thực tế, việc nuôi lợn, nuôi gà ở một số khu phố, thậm chí tại các quận trung tâm Hà Nội đã gây nên những chuyện phiền toái, ảnh hưởng đến sinh hoạt, môi trường chung của khu dân cư, không phù hợp với đời sống đô thị.
Tất nhiên, quy định này chỉ nên áp dụng ở khu vực nội thành, còn ở ngoại thành, nếu mở rộng ra là bất khả thi.
Một số chính sách "cấm" khác: cấm dạy thêm, học thêm, cấm nhập khẩu mẫu vật tê giác...đều nhận được sự ủng hộ của dư luận xã hội.
Nhưng ngoài các chính sách "cấm" trên, một loạt các chính sách đã ban hành hoặc đang ở dạng dự thảo khác đã và đang gây nên nhiều ý kiến trái chiều. Có chính sách bị phản đối nhiều hơn là đồng thuận, thậm chí ở nhiều thời điểm nó gây bức xúc lớn, khiến nhiều người dân đặt câu hỏi về năng lực, sự hiểu biết của cơ quan sạn thảo, những người soạn thảo.
Ví dụ rõ nhất là nghị định 105/2012/NĐ-CP mới ban hành về tổ chức tang lễ cán bộ, công chức, viên chức quy định "linh cữu của người từ trần quàn tại nhà tang lễ hoặc tại gia đình không để ô cửa có lắp kính trên nắp quan tài" (khoản 3, điều 4) đã gây rất nhiều ý kiến phản đối. Chính cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật đã phải lên tiếng đề nghị "xem xét lại" tính hợp lý của chính sách này.
Việc một chính sách can thiệp cả vào những vấn đề đời tư một cách không cần thiết, có thể nói là cực đoan như vậy, mà lại ở một văn bản Nghị định quả thật rất không hợp lý, hợp tình.
Mong muốn được nhìn lại gương mặt người thân đã qua đời một lần cuối là một tình cảm thiêng liêng, đáng được trân trọng và một chính sách (đã ban hành) như vậy, thực sự đã làm trái lòng người.
Hay ở nghị định số 73/2012/NĐ-CP ban hành ngày 26.12.2012 mới đây quy định: Cơ sở giáo dục có vốn đầu tư nước ngoài "được phép tiếp nhận học sinh Việt Nam, nhưng số học sinh Việt Nam ở trường tiểu học và trung học cơ sở không quá 10%, ở trường trung học phổ thông không quá 20% tổng số học sinh của trường; Học sinh Việt Nam không đủ 05 tuổi không được tiếp nhận vào học chương trình của nước ngoài. Chính sách này cũng có những điểm bất hợp lý rất lớn.
Việc quy định thành phần học sinh cả trong một trường học thực sự là không cần thiết. Thậm chí, ở mức độ nào đó, có thể coi nó đã vi phạm quyền tự do (chọn trường cho con) của công dân.
Một chính sách quan trọng khác mới đây được đề xuất tại một phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội là sửa đổi Pháp lệnh quản lý ngoại hối trong đó cơ quan này đề xuất "cấm" dân dự trữ ngoại tệ để chống tình trạng "đô la hóa". Nhưng đề xuất này đã gặp ngay các ý kiến không đồng tình.
Một loạt dự thảo chính sách cấm của một số ngành, địa phương khác như: cấm uống rượu trong quán karaoke, cấm bán hàng rong trong đô thị, rượu "quê" phải có nhãn mác...Tất cả đều có tính chất cấm đoán, hạn chế... Có vẻ như tư duy mệnh lệnh hành chính lại trở về lên ngôi.
Có lẽ, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật của Bộ Tư pháp phải làm việc nhiều hơn nữa để tăng cường kiểm soát, hạn chế việc ban hành các quy định mang tính chất "cấm", hạn chế bất hợp lý như vậy.
II- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo Nhân dân điện tử đưa tin Tổ chức lấy ý kiến nhân dân về Dự thảo Luật Ðất đai (sửa đổi). Ngày 31-1, tại Hà Nội, Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức Hội nghị trực tuyến triển khai Kế hoạch tổ chức lấy ý kiến nhân dân về Dự thảo Luật Ðất đai (sửa đổi).
Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải phát biểu ý kiến chỉ đạo tại Hội nghị nêu rõ: Quản lý và sử dụng đất đai không chỉ là vấn đề kinh tế rộng lớn, phức tạp, mà còn là vấn đề chính trị, xã hội rất hệ trọng, nhạy cảm, liên quan đến việc giữ vững thành quả cách mạng, ổn định xã hội và phát triển kinh tế. Ðể phát huy quyền làm chủ, huy động trí tuệ, tâm huyết và tạo sự đồng thuận của nhân dân trong việc xây dựng Luật Ðất đai (sửa đổi), Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XIII đã ban hành Nghị quyết về việc tổ chức lấy ý kiến nhân dân đối với Dự thảo Luật Ðất đai (sửa đổi), Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Kế hoạch tổ chức lấy ý kiến nhân dân.
Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải yêu cầu các bộ, ban, ngành phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, triển khai tốt việc tổ chức thảo luận, lấy ý kiến của mọi tầng lớp nhân dân trên tinh thần dân chủ, công khai, khoa học, với các hình thức thích hợp, tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân góp ý, bảo đảm tiến độ, chất lượng, thiết thực và tiết kiệm. Trong phạm vi chức trách được giao, cần tổng hợp đầy đủ, chính xác ý kiến đóng góp của các tầng lớp nhân dân để bảo đảm mọi ý kiến của nhân dân được trân trọng và được nghiên cứu tiếp thu, giải trình nghiêm túc để hoàn thiện dự thảo
Luật Ðất đai (sửa đổi). Dự thảo Luật Ðất đai (sửa đổi) được lấy ý kiến thông qua hình thức góp ý trực tiếp hoặc bằng văn bản; thảo luận tại hội nghị, hội thảo theo khu vực và theo từng vùng; góp ý thông qua Cổng thông tin điện tử Chính phủ, Trang thông tin điện tử của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Tổng cục quản lý đất đai, Trang thông tin điện tử của HÐND, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Ðối tượng lấy ý kiến gồm HÐND, UBND các cấp; các tổ chức chính trị-xã hội, tổ chức chính trị xã hội-nghề nghiệp; tổ chức xã hội-nghề nghiệp; các tổ chức xã hội khác; các doanh nghiệp; các viện nghiên cứu, học viện, trường đại học và các tầng lớp nhân dân.
Kế hoạch tổ chức lấy ý kiến nhân dân bắt đầu từ ngày 1-2 đến 31-3-2013.
2. Báo Điện tử Chính phủ đưa tin Chính sách mới có hiệu lực từ tháng 2/2013. Bài báo phản ánh: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật phòng, chống tham nhũng có hiệu lực; chính sách vay vốn sản xuất với hộ dân tộc thiểu số đặc biệt khó khăn; quy định mới về đào tạo liên thông; chỉ thành lập Phòng công chứng nếu không phát triển được Văn phòng công chứng... là những chính sách mới có hiệu lực từ tháng 2/2013.
- Có hiệu lực kể từ ngày 1/2/2013, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật phòng, chống tham nhũng tập trung sửa đổi, bổ sung những nội dung cụ thể như tiếp tục mở rộng và tăng cường công khai, minh bạch trong hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị, đặc biệt là về các lĩnh vực có nguy cơ tham nhũng cao; hoàn thiện các quy định về minh bạch tài sản, thu nhập theo hướng thực chất hơn giúp phòng ngừa, phát hiện và xử lý tham nhũng; trách nhiệm giải trình của cơ quan nhà nước về quyết định, hành vi của mình khi có yêu cầu từ phía các đối tượng bị tác động trực tiếp; trách nhiệm của người đứng đầu trong việc áp dụng các biện pháp tạm thời đối với cán bộ, công chức, viên chức khi có hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến tham nhũng để xác minh, làm rõ; sửa đổi các quy định có liên quan đến Ban chỉ đạo về phòng, chống tham nhũng theo tinh thần Kết luận của Hội nghị Trung ương 5 khóa XI.
- Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 54/2012/QĐ-TTg ban hành chính sách cho vay vốn phát triển sản xuất đối với hộ dân tộc thiểu số đặc biệt khó khăn giai đoạn 2012 – 2015, thay thế các Quyết định 32/2007/QĐ-TTg và 126/2008/QĐ-TTg.
- Theo chính sách trợ giúp pháp lý cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số tại các xã nghèo giai đoạn 2013 - 2020 được Thủ tướng phê duyệt, hỗ trợ tổ chức các đợt trợ giúp pháp lý lưu động về các xã nghèo; thôn, bản đặc biệt khó khăn là 8 triệu đồng/xã/năm; 3 triệu đồng/thôn, bản/năm; hỗ trợ 6 triệu đồng/xã/năm; 2 triệu đồng/thôn, bản/năm để thành lập, củng cố và tổ chức sinh hoạt Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý tại các xã nghèo; thôn, bản đặc biệt khó khăn; việc biên soạn, in ấn, phát hành miễn phí tờ gấp pháp luật, cẩm nang pháp luật và các tài liệu pháp luật khác; thu và sao băng cát-xét, đĩa CD bằng tiếng Việt, tiếng dân tộc thiểu số được hỗ trợ 2 triệu đồng/xã/năm; 500 nghìn đồng/thôn, bản/năm; bên cạnh đó, hỗ trợ 3 triệu đồng/xã/lần (2 lần/8 năm); 1 triệu đồng/thôn, bản/lần (2 lần/8 năm) để đặt Bảng thông tin, Hộp tin về trợ giúp pháp lý tại trụ sở Ủy ban nhân dân, Trung tâm bưu điện, nhà sinh hoạt cộng đồng, nhà văn hóa, Đồn Biên phòng đóng trên địa bàn các xã nghèo, thôn, bản đặc biệt khó khăn. Cung cấp Báo Pháp luật Việt Nam cho Ủy ban nhân dân và Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý các xã nghèo theo giá phát hành của Báo Pháp luật Việt Nam.
Quyết định có hiệu lực thi hành từ ngày 15/2/2013.
- Nghị định 04/2013/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật công chứng vừa được Chính phủ ban hành sẽ có hiệu lực thi hành kể từ ngày 25/2/2013.
Theo Nghị định, việc thành lập tổ chức hành nghề công chứng, bao gồm Phòng công chứng và Văn phòng công chứng phải tuân theo Quy hoạch tổng thể phát triển tổ chức hành nghề công chứng được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
- Bộ Nội vụ đã ban hành Thông tư 09/2012/TT-BNV quy định quy trình, nội dung thanh tra về tuyển dụng, sử dụng và quản lý công chức, viên chức, hiệu lực từ ngày 1/2/2013.
Theo đó, khi thanh tra việc tuyển dụng công chức, sẽ tiến hành thanh tra từ việc thông báo thi tuyển, xét tuyển công chức; tiếp nhận hồ sơ dự thi, hồ sơ xét tuyển; việc đáp ứng các tiêu chuẩn, điều kiện của hồ sơ dự thi tuyển, xét tuyển.
Nội dung thanh tra tuyển dụng công chức gồm cả về việc tổ chức thi và chấm thi tuyển, xét tuyển công chức; thời hạn nhận việc và xếp lương, chế độ tập sự...
- Theo Thông tư 55/2012/TT-BGDĐT có hiệu lực từ ngày 7/2/2013, đối với tuyển sinh đào tạo liên thông hình thức chính quy, người có bằng tốt nghiệp trung cấp nghề, trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng nghề, cao đẳng sau thời hạn 36 tháng kể từ ngày được cấp bằng tốt nghiệp đến ngày nộp hồ sơ thi lên trình độ cao đẳng hoặc đại học phải dự thi 3 môn gồm: một môn cơ bản, một môn cơ sở ngành và một môn chuyên ngành (hoặc thực hành nghề). Cơ sở giáo dục đại học tự ra đề thi và xác định điểm trúng tuyển.
Người có bằng tốt nghiệp trung cấp nghề, trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng nghề, cao đẳng chưa đủ 36 tháng kể từ ngày được cấp bằng tốt nghiệp đến ngày nộp hồ sơ thi lên trình độ cao đẳng hoặc đại học phải dự thi tuyển các môn văn hóa, năng khiếu theo khối thi của ngành thí sinh đăng ký học liên thông trong kỳ thi tuyển sinh cao đẳng, đại học chính quy do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức hằng năm.
Còn đối với tuyển sinh đào tạo liên thông hình thức vừa làm vừa học, người có bằng tốt nghiệp trung cấp nghề, trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng nghề, cao đẳng sau thời hạn 36 tháng kể từ ngày được cấp bằng tốt nghiệp đến ngày nộp hồ sơ thi lên trình độ cao đẳng hoặc đại học phải dự thi 3 môn: Một môn cơ bản, một môn cơ sở ngành và một môn chuyên ngành (hoặc thực hành nghề). Cơ sở giáo dục đại học tự ra đề thi và xác định điểm trúng tuyển.
Người có bằng tốt nghiệp trung cấp nghề, trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng nghề, cao đẳng chưa đủ 36 tháng kể từ ngày được cấp bằng tốt nghiệp tính đến ngày nộp hồ sơ thi lên trình độ cao đẳng hoặc đại học phải dự thi các môn văn hóa, năng khiếu theo khối thi của ngành thí sinh đăng ký học liên thông trong kỳ thi tuyển sinh cao đẳng, đại học hình thức vừa làm vừa học.