Trong buổi sáng ngày 06/01/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Thể thao & Văn hóa có bài: "Hội nghị Trung ương 9 khóa X sẽ quyết định một số vấn đề quan trọng". Theo báo, sáng 05/01, Hội nghị lần thứ chín, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X đã khai mạc tại Hà Nội. Hội nghị lần này kiểm điểm việc thực hiện Nghị quyết Đại hội X của Đảng trong nửa đầu nhiệm kỳ (2006 - 2008); kiểm điểm 2 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 (khóa X) về phòng, chống tham nhũng, lãng phí; 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 (khoá VIII) về Chiến lược cán bộ và Hội nghị cũng sẽ bàn, quyết định một số vấn đề quan trọng khác.
Phát biểu khai mạc hội nghị, Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh nêu rõ, Đại hội X của Đảng đã xác định 5 năm 2006 - 2010 có ý nghĩa quyết định đối với việc hoàn thành chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm đầu của thế kỷ XXI và đề ra mục tiêu, phương hướng tổng quát: Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, phát huy sức mạnh toàn dân tộc, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, huy động và sử dụng tốt mọi nguồn lực cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; phát triển văn hóa; thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội; tăng cường quốc phòng và an ninh, mở rộng quan hệ đối ngoại; chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế; giữ vững ổn định chính trị - xã hội; sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển; tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại.
Tổng Bí thư nêu rõ, trong gần 3 năm qua, công tác xây dựng Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng được quan tâm đẩy mạnh, tạo được một số chuyển biến tiến bộ. Sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc tiếp tục được củng cố và phát huy. Sự nghiệp đổi mới tiếp tục được đẩy mạnh trên mọi lĩnh vực. Chính trị-xã hội ổn định; duy trì được tốc độ tăng trưởng khá cao, cơ bản ổn định kinh tế vĩ mô, lĩnh vực an sinh xã hội được chăm lo nhiều hơn. Hoạt động đối ngoại, hội nhập kinh tế quốc tế được đẩy mạnh, uy tín nước ta trên trường quốc tế được nâng cao; quốc phòng, an ninh được tăng cường, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững. Nhiều chỉ tiêu đã đạt hoặc gần đạt so với Nghị quyết Đại hội X đề ra.
Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh cũng chỉ rõ, bên cạnh những mặt thuận lợi rất cơ bản, Việt Nam cũng gặp phải không ít khó khăn do sự yếu kém nội tại của nền kinh tế; những hạn chế, yếu kém trong lĩnh vực văn hoá, xã hội, giáo dục - đào tạo, chăm sóc sức khoẻ nhân dân; sự chống phá của các thế lực thù địch; tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của nhiều tổ chức cơ sở đảng yếu, sự buông lỏng, yếu kém trong quản lý, điều hành của nhiều cấp, nhiều ngành...; và những tổn thất nặng nề do thiên tai, dịch bệnh gây ra.
Với vai trò của cấp chiến lược, nơi trực tiếp đề ra đường lối, nghị quyết và chỉ đạo thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước, Tổng Bí thư đề nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng xem xét, nhìn nhận vấn đề ở tầm chiến lược; quán triệt quan điểm biện chứng, khách quan, nhìn thẳng vào sự thật, phản ánh đúng thực tiễn để đánh giá đúng tình hình đất nước và kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội X của Đảng trong nửa đầu nhiệm kỳ vừa qua, phân tích ưu điểm, khuyết điểm, tìm đúng nguyên nhân, rút ra những bài học kinh nghiệm bổ ích, trên cơ sở đó đề ra những mục tiêu, giải pháp quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội X của Đảng.
Những nội dung thảo luận trong Hội nghị lần này sẽ trực tiếp góp phần tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng về mọi mặt, trước hết là năng lực nắm quy luật và vận dụng quy luật vào hoạt động thực tiễn để tạo ra bước phát triển mới cho sự nghiệp cách mạng.
Theo Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh, đây cũng là lúc cần đi sâu nghiên cứu để góp phần giải đáp những vấn đề đặt ra từ thực tiễn như quan hệ giữa tốc độ tăng trưởng và chất lượng phát triển, giữa tăng trưởng nhanh và phát triển bền vững, giữa tăng trưởng kinh tế và an sinh, công bằng xã hội; quan hệ giữa đổi mới kinh tế và đổi mới hệ thống chính trị, giữa đổi mới và ổn định; quan hệ giữa độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế; về đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí; về xây dựng đội ngũ cán bộ ngang tầm với yêu cầu nhiệm vụ của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
2. Báo Tuổi trẻ phản ánh về việc Bộ Tài chính có hướng dẫn mới về thuế thu nhập cá nhân như sau:
* Cổ tức, tiền lương, tiền thưởng... của cá nhân có nguồn gốc phát sinh từ năm 2008 trở về trước nhưng được chi trả vào năm 2009 thì áp dụng các chính sách thuế của năm phát sinh thu nhập, không tính vào thu nhập chịu thuế TNCN đối với các khoản thu nhập này.
* Đối với cá nhân kinh doanh nộp thuế thu nhập doanh nghiệp cho khoản doanh thu phát sinh trong tháng 12-2008, kê khai vào tháng 1-2009. Đồng thời thực hiện quyết toán thuế (nếu nộp thuế theo kê khai) chung vào năm 2008.
* Cá nhân chuyển nhượng bất động sản (BĐS): chia hai trường hợp.
- Cá nhân chuyển nhượng BĐS đã có hợp đồng chuyển nhượng theo quy định của pháp luật trước ngày 31-12-2008 nhưng từ 1-1-2009 chưa nộp thuế chuyển quyền sử dụng đất và chưa hoàn thành thủ tục chuyển nhượng thì cá nhân thực hiện kê khai nộp thuế TNCN.
- Cá nhân chuyển nhượng nhà chung cư: do năm 2008 trở về trước chưa có chính sách động viên về thuế đối với chuyển nhượng nhà chung cư của cá nhân, vì vậy các trường hợp cá nhân đã có hợp đồng chuyển nhượng nhà chung cư và đã thanh toán tiền trước 31-12-2008 thì không thu thuế TNCN.
* Cách chọn phương án tính thuế BĐS: cũng theo công văn này, Bộ Tài chính đã đề nghị cục thuế chỉ đạo cơ quan thuế áp dụng tính thuế theo mức thuế suất 2% tính trên giá chuyển nhượng BĐS.
Trường hợp nếu tính theo mức thuế suất 2% trên giá chuyển nhượng có số thuế phải nộp cao hơn thì được áp dụng theo mức thuế suất 25% tính trên thu nhập từ hoạt động chuyển nhượng BĐS (nếu lỗ thì không phải nộp thuế TNCN). Cá nhân áp dụng mức thuế suất 25% khi có đầy đủ hóa đơn, chứng từ để làm căn cứ xác định thu nhập tính thuế từ hoạt động chuyển nhượng BĐS.
Theo các chuyên gia ngành thuế, việc xác định thu nhập năm nào tính thuế theo chính sách thuế của năm đó chứ không theo nguyên tắc thu nhập thực nhận năm nào tính thuế theo năm đó sẽ dẫn đến một số người được lợi nhưng cũng có người không. Hướng dẫn tại công văn 16.181 của Bộ Tài chính có khác với các giải thích, tư vấn trước đây về thuế TNCN của các cơ quan thuế địa phương.
Được lợi là các trường hợp nhận cổ tức vì không phải nộp thuế. Do vậy, cơn sốt chia cổ tức năm 2008 để tránh thuế TNCN diễn ra từ 31-12-2008 trở về trước mà các công ty cổ phần đã thực hiện là... không cần thiết. Nếu văn bản này ban hành sớm, chắc chắn các công ty... không vội chia cổ tức và sẽ không diễn ra “mùa cổ tức đến sớm”. Theo công văn 16.181 của Bộ Tài chính, thu nhập phát sinh từ năm 2008 trở về trước thì áp dụng chính sách thuế của năm phát sinh thu nhập. Từ 31-12-2008 trở về trước, theo pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao thì cổ tức không phải chịu thuế TNCN.
Tương tự như người nhận cổ tức, cá nhân chuyển nhượng nhà chung cư trước 31-12-2008 cũng “thở phào” vì từ thời gian này trở về trước không có quy định nào buộc người bán nhà chung cư phải nộp thuế.
Không được lợi là các cá nhân có lương, tiền thưởng... của năm 2008 nhưng chi trả trong năm 2009. Theo công văn 16.181, các khoản thu nhập này được tính theo pháp lệnh thuế đối với người có thu nhập cao. Nếu số thuế này được tính vào thu nhập của năm 2009, do thực nhận trong năm 2009 và được tính theo Luật thuế TNCN thì cá nhân sẽ được lợi nhờ được giảm trừ gia cảnh.
Cũng không được lợi là cá nhân kinh doanh, vì khoản doanh thu của tháng 12-2008 vẫn phải nộp theo thuế thu nhập doanh nghiệp dù kê khai trong năm 2009 nhưng không được tính theo Luật thuế TNCN nên không được giảm trừ gia cảnh.
Với cá nhân bán BĐS nhưng thủ tục “dắt dây” từ năm 2008 sang năm 2009 thì phải nộp thuế theo Luật thuế TNCN cũng không được lợi vì nếu nộp theo thuế chuyển quyền sử dụng đất, tuy thuế suất là 4% nhưng được tính trên giá đất do UBND tỉnh, thành phố quy định thấp hơn giá thị trường. Còn tính theo Luật thuế TNCN, tuy thuế suất chỉ 2% nhưng tính theo giá trị hợp đồng nên số thuế nộp có thể cao hơn. Trừ trường hợp giá ghi trên hợp đồng thấp hơn thì theo khung giá đất của UBND tỉnh, thành phố quy định thì thuế nộp sẽ ít đi.
3. Báo Người lao động phản ánh: ông Trần Văn Minh, Phó Chủ tịch UBND xã Phú Phong, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang, vừa gởi đơn tố cáo lên Ban Tổ chức Huyện ủy về việc UBND xã này đã tự ý bán đất công với số lượng lớn.
Theo đơn tố cáo, vào năm 1995, UBND xã Phú Phong bán cho ông Đỗ Văn Vĩnh (ngụ ấp Phú Thạnh) 2.000 m2 đất công, nhưng cán bộ địa chính của xã đã tham mưu cho UBND huyện cấp cho ông Vĩnh 2.500 m2. UBND xã này còn tham mưu cho UBND huyện cấp không cho ông Huỳnh Văn Hạnh 1.500 m2 đất công tại ấp Phú Thạnh. Trao đổi với phóng viên Báo NLĐ ngày 5-1, ông Nguyễn Hữu Sơn, Chủ tịch UBND xã Phú Phong, thừa nhận có bán cho ông Vĩnh 1.800 m2 đất công với giá 18 chỉ vàng và xã có sơ suất khi tham mưu cho huyện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ông Vĩnh dư 500 m2. Tương tự, việc cấp không cho ông Huỳnh Văn Hạnh 1.500 m2 được ông Sơn lý giải là do xã... nhầm.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài: "Năm 2009, TP.HCM: Thay cơ chế “xin-cho” bằng cơ chế phục vụ". Theo báo, bà Ngô Minh Hồng - Giám đốc Sở Tư pháp TP cho biết từ năm 2009, Sở sẽ ứng dụng công nghệ thông tin cho nối mạng công tác quản lý hộ tịch từ TP xuống tận phường, xã. “Việc này có cái lợi là khi người dân cần cấp bản sao giấy khai sinh chẳng hạn, cán bộ hộ tịch chỉ cần nhấp chuột là có thể cấp ngay, người dân không mất thời gian chờ đợi như trước” - bà Hồng nói.
Theo thượng tá Nguyễn Văn Anh - Trưởng phòng Quản lý xuất nhập cảnh Công an TP.HCM, nơi này đã áp dụng công nghệ thông tin trong cấp hộ chiếu từ lâu. Nhờ đó, người dân có thể tra cứu tiến độ cấp hộ chiếu trên trang web của phòng. “Đặc biệt, có thể nhắn tin qua điện thoại di động cũng biết tiến độ hồ sơ tới đâu. Thậm chí từ ngữ của phòng cũng thay đổi từ “đề nghị, yêu cầu” thành “vui lòng, làm ơn...”. Nhờ đó, tỷ lệ cấp hộ chiếu đúng hẹn với dân đạt trên 99%, tất cả những trường hợp sai hẹn đều trả lời lý do, nếu cán bộ sai thì phải xin lỗi dân ngay” - thượng tá Nguyễn Văn Anh cho biết.
Việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh còn thấm nhuần đến cả người dân. Chị Nguyễn Thị Thanh và chị Nguyễn Thị Tám (đều là kiểm ngân viên Kho bạc nhà nước quận Thủ Đức) hai năm qua đã phát hiện, trả lại tiền thừa cho khách hàng hơn 320 triệu đồng. “Tiền đó là mồ hôi nước mắt của nhân dân, không phải tiền của mình làm ra nên thấy thừa thì phải trả lại như một phản xạ tự nhiên thôi” - chị Thanh tâm sự.
Năm 1999, bức xúc trước việc trên địa bàn phường 2 (quận 3) xuất hiện tệ nạn mại dâm, ma túy, các bác cựu chiến binh đã tự giác làm đơn xin quận ủy, đảng ủy phường... cho phép thành lập đội dân phòng tự quản thuộc hội cựu chiến binh phường và được đồng tình, ủng hộ. “Nhiệm vụ chính của đội tự đặt ra là tham gia công tác “ba giảm”, đồng thời phối hợp CSGT giữ gìn trật tự giao thông. Qua đó, đưa 40 em đi cai nghiện tại trại Bố Lá, giáo dục tại chỗ 50 em” - bác Huỳnh Văn Quân, đội trưởng đội dân phòng tự quản, vui mừng cho biết.
Các tiểu thương chợ Hòa Hưng (quận 10), những người quanh năm chỉ biết chăm lo buôn bán cũng hưởng ứng nhiệt tình cuộc học tập này. “Hơn 500 tiểu thương tại đây đều ký cam kết với ban quản lý chợ thực hiện bán hàng đúng chất lượng, đúng giá và đúng văn hóa ứng xử. Đặc biệt, kiên quyết không bán hàng gian, hàng giả. Nhờ đó, năm qua đã có ba tiểu thương được vinh dự đứng vào hàng ngũ của Đảng” - ông Nguyễn Văn Ba, Trưởng ban quản lý chợ Hòa Hưng, hồ hởi nói.
Bà Phạm Phương Thảo - Chủ tịch HĐND TP.HCM hoan nghênh những sáng kiến, tấm gương học tập và làm theo gương Bác. Bà Thảo cho rằng sự tha hóa về quyền lực là đáng sợ nhất vì sẽ dẫn đến chuyện cán bộ xa dân. “Do đó, năm 2009, TP phải làm sao để bỏ cơ chế xin-cho mà thay bằng cơ chế phục vụ nhân dân, trong đó sự đúng hẹn với dân là yêu cầu số một với cán bộ, công chức. Năm 2009 kỷ niệm 40 năm thực hiện di chúc Hồ Chí Minh, vì vậy phải đẩy mạnh hơn nữa cuộc vận động này. Chủ đề cần tập trung là nâng cao thái độ phụng sự tổ quốc, phục vụ nhân dân, đồng thời thực hiện “ba xây, ba chống” theo chỉ thị của Thành ủy để tạo sự chuyển biến tích cực ngay từ bên trong mỗi cán bộ, công chức” - bà Thảo nói.
Báo cũng đưa tin: "TP Hồ Chí Minh: Phần mềm master công chứng bị “treo”". Theo báo, ngày 2-1, cả bảy phòng công chứng ở TP.HCM đều không mở được phần mềm master (phần mềm chuyên dụng của công chứng).
Tại Phòng Công chứng số 2, các chuyên viên kích hoạt phần mềm đều được báo là tài khoản hết hạn sử dụng. Khi các chuyên viên cài lùi ngày giờ của máy tính về thời gian trước ngày 1-1-2009 thì mới mở được phần mềm này. Tuy nhiên, khi sử dụng thì các chuyên viên phải nhập thời gian vào máy chứ không sử dụng được phần thời gian tự động như trước kia. Các chuyên viên lo lắng không biết phần dữ liệu nhập mới trong ngày có được lưu trữ bình thường hay chồng lấn hoặc xóa các dữ liệu cũ. Mặc dù vậy, trước mắt, sự cố trên chưa ảnh hưởng gì đến quá trình công chứng giấy tờ của người dân.
Được biết, phần mềm master cho các phòng công chứng được tổ chức của Pháp tài trợ cho Bộ Tư pháp. Đầu năm 2008, Bộ Tư pháp đã đồng ý cho sử dụng phần mềm này ở tất cả các phòng công chứng trên cả nước. Phần mềm master có các công dụng như: Hỗ trợ soạn thảo văn bản công chứng, lưu trữ điện tử các văn bản công chứng đã ký kết, tạo sổ công chứng tự động, quản lý đương sự của phòng công chứng, quản lý tài sản liên quan đến công chứng, quản lý các hợp đồng giao dịch đã được công chứng, thống kê, tổng hợp tình hình công chứng... Hiện chỉ một vài tỉnh, thành sử dụng phần mềm này, trong đó có TP.HCM.
Báo cũng phản ánh về việc: ngày 30-10-2007, ông Hồng Đại Thắng (19/11I Bình Thới, quận 11, TP.HCM) trúng đấu giá một căn nhà tại phường 14, quận Phú Nhuận do Thi hành án quận Phú Nhuận ủy quyền cho Trung tâm Dịch vụ bán đấu giá tài sản TP.HCM bán.
Lẽ ra ông Thắng phải được giao nhà trong vòng 45 ngày kể từ ngày nộp đủ tiền. Nhưng hơn một năm trôi qua, sau nhiều lần tới lui trung tâm trên và Thi hành án quận Phú Nhuận, ông Thắng vẫn chưa nhận được nhà. Chỉ gần đây (ngày 3-6-2008), ông Thắng mới được giao giấy chủ quyền nhà do UBND quận Phú Nhuận cấp.
Theo ông Thắng, khúc mắc xảy ra do những người cư ngụ trong căn nhà trên không tự nguyện giao nhà để thi hành án. Đã vậy, UBND quận Phú Nhuận cứ chần chừ không xếp lịch họp để lập ra ban chỉ đạo việc cưỡng chế giao nhà. Sau đó, lãnh đạo TAND tối cao lại ra quyết định kháng nghị theo hướng hủy án phúc thẩm để xem xét lại vụ án theo trình tự giám đốc thẩm.
Ông Thắng bất bình: “Ngoài việc đi ở nhờ thì hàng tháng gia đình tôi còn phải è cổ ra đóng lãi tiền vay ngân hàng để mua căn nhà trên. Thấy khó khăn quá, tôi đã yêu cầu trung tâm và Thi hành án quận Phú Nhuận hoàn trả tiền để tôi tìm nơi ở khác nhưng hai cơ quan này lặng thinh”.
Ông Phạm Văn Sỹ, Quyền Giám đốc Trung tâm Dịch vụ bán đấu giá tài sản TP.HCM, cho biết: “Sau khi nhận tiền từ khách hàng, trung tâm đã chuyển ngay cho thi hành án quận xử lý theo thẩm quyền. Đối với các yêu cầu đã nêu của ông Thắng, chỉ có thi hành án quận mới có thẩm quyền giải quyết”.
Tuy nhiên, theo bà Đặng Thị Lê, Trưởng Thi hành án quận Phú Nhuận, “việc giao trả tiền trúng đấu giá cũng không thuộc thẩm quyền của thi hành án”. Bà Lê giải thích: “Về mặt pháp lý thì đã đủ yếu tố để chúng tôi cưỡng chế giao nhà cho ông Thắng. Song những người phải thi hành án đều đã già yếu khiến việc thi hành án gặp rất nhiều khó khăn. Thi hành án quận đã gửi văn bản báo cáo quá trình tổ chức thi hành bản án trên để TAND tối cao xem xét thêm nhằm giảm bớt thiệt hại cho gia đình ông Thắng. Chúng tôi không thể giải quyết yêu cầu lấy lại tiền đã nộp của ông Thắng”.
Vậy đến bao giờ ông Thắng mới được giao nhà hoặc được giải quyết quyền lợi hợp pháp của mình? Cũng theo bà Lê thì “chưa rõ”...
2. Báo Sài gòn giải phóng có bài: "Án dân sự tồn đọng, do đâu?". Theo báo, đến hết năm 2008, ngành tòa án TPHCM còn 561 vụ án tồn, quá hạn giải quyết. Trong đó, số lượng án dân sự tồn đọng lên đến 463 vụ, chiếm tỷ lệ 82,5%. Theo lý giải của lãnh đạo Tòa án nhân dân (TAND) TPHCM, thời gian giải quyết các loại tranh chấp dân sự phải kéo dài, dẫn đến lượng án tồn đọng cao là do tính chất loại án này phức tạp, có nhiều người tham gia tố tụng, đương sự thiếu hợp tác với tòa án, thiếu sự phối hợp của các cơ quan chức năng…
Ông Huỳnh Chiến, Chánh án TAND quận Phú Nhuận kể ví dụ: Một gia đình có 4 người con tranh chấp quyền thừa kế căn nhà ở đường Nguyễn Trọng Tuyển, dù người mẹ vẫn còn sống. Tranh chấp phát sinh, mọi người trong gia đình kéo nhau ra tòa, nhưng điều đáng nói là dù tòa gửi giấy triệu tập nhiều lần, không phiên tòa nào các đương sự có mặt đầy đủ, dẫn đến HĐXX phải hoãn phiên tòa. Vụ việc cứ thế kéo dài nửa năm vẫn chưa giải quyết xong.
Tại buổi làm việc với Ban Pháp chế HĐND TPHCM mới đây, bà Hà Thúy Yến - Phó Chánh án TAND TPHCM cũng xác nhận rằng, sự thiếu hợp tác của đương sự là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng kéo dài thời gian giải quyết các vụ án dân sự.
Bà nói: “Có những vụ tranh chấp liên quan đến mấy chục đương sự - trong đó có nhiều đương sự ở nước ngoài. Theo quy định, đương sự vắng mặt lần thứ nhất có lý do chính đáng thì phải hoãn phiên tòa. Chỉ cần mấy chục đương sự cố tình thay phiên nhau vắng mặt thì vụ án không biết bao giờ mới kết thúc. Ngoài ra, trong nhiều vụ án, đương sự thường xuyên thay đổi yêu cầu hoặc cung cấp chứng cứ không đầy đủ, gây khó khăn cho hoạt động xét xử”.
Thời gian ủy thác tư pháp để nhờ thu thập chứng cứ, tống đạt hồ sơ cho đương sự, triệu tập người làm chứng (đối với các vụ kiện có yếu tố nước ngoài) thực hiện quá lâu cũng khiến cho vụ án bị “ngâm”. Theo lãnh đạo TAND TPHCM, do thủ tục ủy thác tư pháp quá nhiêu khê với các bước dịch thuật, công chứng… nên công đoạn này hiện chiếm thời gian ít nhất là 5 tháng.
Bên cạnh đó, dù Luật Tương trợ tư pháp có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2008 nhưng đến nay vẫn chưa có văn bản hướng dẫn thi hành, khiến cho việc giải quyết các vụ án càng thêm khó khăn.
Không chỉ “đối phó” với sự thiếu hợp tác của đương sự, tòa án còn đau đầu vì sự phối hợp chậm trễ - thậm chí không phối hợp - của các cơ quan chức năng.
Lãnh đạo các tòa kể, khi xử các vụ tranh chấp về đất đai, theo quy định thì tòa án phải lập một tổ giám định về giá trị mảnh đất bị tranh chấp gồm thành viên là cán bộ của các cơ quan chức năng có liên quan. Thế nhưng, lấy lý do không có thời gian vì phải giải quyết công tác chuyên môn, các thành viên này thích thì tham gia, không thì thôi. Không có được kết quả giám định, tòa không dám xử, và thế là vụ án bị “treo”.
Hay trong những vụ tranh chấp bức tường giữa hai nhà, tòa án phải nhờ cơ quan chuyên môn làm công tác giám định để đưa ra con số thiệt hại. Hiện nay, trên địa bàn thành phố chỉ có Công ty Kiểm định Sài Gòn làm công tác này. Nhưng vì công việc quá nhiều nên nếu rảnh thì công ty nhận kiểm định, không rảnh thì… vui lòng để đó. Vụ án cũng vì vậy mà bị kéo dài từ năm này qua năm khác.
Thẩm phán Trần Nam Bình (TAND quận 3) nêu điển hình một vụ tranh chấp liên quan đến bức tường đã kéo dài hơn 7 năm trên địa bàn quận mà ông vừa thụ lý xong. Tính thời gian từ lúc TAND quận 3 nhờ Công ty Kiểm định Sài Gòn kiểm định lại giá trị bức tường để tính mức phí đến nay đã rất lâu, nhưng vì công ty này có quá nhiều việc, trong khi giá trị thiệt hại của bức tường không lớn nên công ty chưa “ưu tiên” thực hiện kiểm định. Đây cũng là khó khăn chung của ngành tòa án trong việc giải quyết các loại tranh chấp dân sự có liên quan đến xây dựng, nhà đất hiện nay.
Ngoài ra, trong một số vụ kiện, khi tòa án gởi công văn đến các đơn vị hành chính (UBND phường - xã, quận - huyện) đề nghị cung cấp thông tin có liên quan đến vụ tranh chấp để làm cơ sở xem xét vụ việc thì hầu hết các đơn vị này đều cung cấp thông tin rất chậm. Đó cũng là một trong những khó khăn, dẫn đến thời gian giải quyết án kéo dài.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 06/01/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ./.