I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Trưởng Thi hành án huyện Vũng Liêm bị khởi tố. Cục Điều tra VKSND Tối cao vừa tống đạt quyết định khởi tố bị can với ông Nguyễn Thành Tất, trưởng Thi hành án dân sự huyện Vũng Liêm (Vĩnh Long), về tội ra quyết định trái pháp luật theo Điều 296 BLHS.
Theo kết luận điều tra, tháng 10-2005, ông Tất được phân công thụ lý một vụ thi hành án ở Vũng Liêm. Đến năm 2006, chấp hành viên này định giá, bán đấu giá một mảnh đất là tài sản riêng của bà Đ., vợ của người phải thi hành án. Sau khi thấy đất riêng của mình bị kê biên, định giá, bà Đ. đã khiếu nại, kèm những chứng cứ chứng minh đất này là do bố đẻ của bà mua, tặng riêng cho bà. Ông Tất đã trả lời đơn khiếu nại rằng “tài sản đã kê biên, định giá là tài sản chung của hai vợ chồng”. Tiếp đó, ông Tất đã tổ chức cưỡng chế, lấy tài sản trên đất giao cho người được thi hành án.
Sau khi bị ép giao đất, bà Đ. làm đơn tố cáo ông Tất và cơ quan điều tra của VKSND Tối cao đã vào cuộc. Kết luận điều tra của VKSND Tối cao nên rõ: Ông Tất là người có đủ năng lực hành vi, có trình độ chuyên môn để nhận biết mảnh đất bị cưỡng chế là tài sản riêng của bà Đ. nhưng vẫn cố tình thi hành án. Ông Tất đã gây thiệt hại về tài sản cho bà Đ. gần 50 triệu đồng, trị giá tại thời điểm thi hành án vào năm 2007 và đến nay hậu quả không thể khắc phục được.
2. Báo Pháp luật Việt Nam có bài Một người có quyền định đoạt tài sản chung của cả nhà?. Bài báo phản ánh: Quyền sử dụng đất nông nghiệp là tài sản của cả hộ gia đình. Tuy nhiên, trong nhiều vụ án, các thành viên khác trong hộ gia đình lại bị bỏ “quên" trong quá trình xét xử, thi hành án.
Chuyện xảy ra vào năm 2009, ông Nguyễn Văn Hủ (ngụ ấp Tịnh Long, xã Tịnh Thới, TP. Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp) ký hợp đồng vay 1 tỷ 430 triệu đồng của chi nhánh Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam. Tài sản thế chấp là quyền sử dụng đất (tạm gọi tài sản chung), do UBND thị xã Cao Lãnh (nay là TP. Cao Lãnh) cấp cho hộ gia đình ông Nguyễn Văn Hủ (diện tích 10.472m2). Ngoài ra, trong hợp đồng tín dụng này, ông Hủ còn thế chấp hai quyền sử dụng đất và một căn nhà khác cho Ngân hàng TMCP công thương Việt Nam. Do không trả được khoản vay nên đầu năm 2010, Ngân hàng Công thương Việt Nam khởi kiện ông Hủ và bà Chen ra tòa. Kế đó, TAND TP. Cao Lãnh giải quyết bằng Quyết định công nhận sự thỏa thuận giữa các đương sự. Theo đó, ông Hủ, bà Chen đồng ý trả nợ cho ngân hàng. Nhưng đến hạn, ông Hủ không trả được nợ nên cơ quan thi hành án dân sự TP. Cao Lãnh ra quyết định cưỡng chế thi hành để phát mãi tài sản thu hồi nợ cho ngân hàng. Thay vì chỉ bán đấu giá phần quyền sử dụng đất của hai thành viên trong hộ ông Hủ (là ông Hủ, bà Chen) trong số phần tài sản chung của cả hộ theo qui định tại Điều 74 Luật Thi hành án Dân sự năm 2008, thì Chi cục này đã bán toàn bộ 10.472m2 đất đã cấp cho cả hộ gia đình.
Theo quy định trước khi cưỡng chế đối với tài sản thuộc sở hữu chung của người phải thi hành án với người khác, kể cả quyền sử dụng đất, cơ quan thi hành án phải thông báo cho chủ sở hữu chung biết việc cưỡng chế. Chủ sở hữu chung có quyền khởi kiện yêu cầu Toà xác định phần sở hữu của họ đối với tài sản chung; Nếu chủ sở hữu chung không khởi kiện thì người được thi hành án hoặc Chấp hành viên có quyền yêu cầu Toà xác định phần sở hữu của người phải thi hành án trong khối tài sản chung để bảo đảm thi hành án.
Ngoài ra, Theo Thông tư liên tịch số 14/2010/TTLT-BTP-TANDTC-VKSNDTC ngày 26/7/2010, nhằm hạn chế khiếu nại, tố cáo và đảm bảo việc bán tài sản chung công khai, đúng pháp luật, cơ quan thi hành án cần căn cứ vào Điều 233 Bộ luật Dân sự “yêu cầu người phải thi hành án, người được thi hành án thống nhất giá bán tài sản chung và các điều kiện khác về bán tài sản để thông báo cho người có có tài sản chung với người phải thi hành án thực hiện quyền ưu tiên mua tài sản trong thời hạn ba tháng đối với tài sản chung là bất động sản, một tháng đối với tài sản chung là động sản; kể từ ngày các chủ sở hữu chung khác nhận được thông báo về việc bán và các điều kiện. Chưa hết, các quyết định thi hành án, cưỡng chế, đấu giá, các thông báo… cũng không được cơ quan này đề cập đến hai thành viên khác trong hộ là anh Nguyễn Thanh Liêm và chị Nguyễn Thị Bích Liễu (là con trai và con gái ruột của ông Hủ, bà Chen). Trong khi tại quyết định số 90/2010/QĐST-DS, TAND TP. Cao Lãnh cũng đã xác định, anh Liêm và chị Liễu là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án.
Ông Nguyễn Phú Thiện - Phó Cục trưởng Cục Thi hành án Dân sự tỉnh Đồng Tháp cho biết, trường hợp anh Nguyễn Thanh Liêm hiện ông đã yêu cầu cơ quan THADS TP. Cao Lãnh rà soát xem xét lại vụ việc để giải quyết theo đúng tinh thần luật định.
Về vấn đề này, Luật sư Nguyễn Văn Điệp - Đoàn Luật Sư TP.HCM cho biết: “Căn cứ Điều 43 khoản 3 mục b của Nghị định 181 ngày 29/10/2004 về thi hành Luật Đất đai qui định: “Trường hợp hộ gia đình sử dụng đất là tài sản chung của cả hộ gia đình thì giấy chứng nhận chỉ ghi tên chủ hộ”. Tương tự, tại các Điều 106, Điều 108 và Điều 109 BLDS năm 2005, “Tài sản chung của hộ gia đình gồm quyền sử dụng đất, tài sản do các thành viên cùng nhau tạo lập...; “Việc định đoạt tài sản là tư liệu sản xuất, tài sản chung có giá trị lớn của hộ gia đình phải được các thành viên từ 15 tuổi trở lên đồng ý”.
Chủ hộ là đại diện của hộ gia đình trong các giao dịch dân sự vì lợi ích chung của hộ. Cha, mẹ hoặc một thành viên khác đã thành niên có thể là chủ hộ. Chủ hộ có thể uỷ quyền cho thành viên khác đã thành niên làm đại diện trong quan hệ dân sự. Giao dịch dân sự do người đại diện của hộ gia đình xác lập, thực hiện vì lợi ích chung của hộ làm phát sinh quyền, nghĩa vụ của cả hộ gia đình. Hộ gia đình phải chịu trách nhiệm dân sự về việc thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự do người đại diện của hộ gia đình xác lập, thực hiện nhân danh hộ gia đình và chịu trách nhiệm dân sự bằng tài sản chung của hộ; nếu tài sản chung không đủ để thực hiện nghĩa vụ chung của hộ thì các thành viên phải chịu trách nhiệm liên đới bằng tài sản riêng của mình.
Vì vậy, “nếu chỉ có một thành viên mang GCNQSDĐ cấp cho hộ gia đình đi giao dịch mà không có giấy ủy quyền của các thành viên (từ 15 tuổi trở lên) còn lại trong hộ thì giao dịch đó sẽ không thể thực hiện được toàn phần” – một Chấp hành viên tại TP.HCM góp lời.
3. Báo Tuổi trẻ Online có bài Luật sư bị hành hung tại tòa. Chiều 7-12, tại TAND huyện Châu Phú (An Giang), một nhóm người đã hành hung luật sư Lương Tống Thi - trưởng văn phòng luật sư Tống Thi thuộc Đoàn luật sư tỉnh An Giang.
Theo trình bày của luật sư Thi, khoảng 14g30 ông được tòa triệu tập để làm rõ mối quan hệ vay mượn nợ theo ủy quyền của nguyên đơn. Trong lúc chuẩn bị diễn ra buổi đối chất thì một nhóm người xông vào đánh ông tới tấp, khiến ông bị thương ở vùng mặt, phải đến bệnh viện khám.
Công an huyện Châu Phú đã lấy lời khai luật sư Thi và mời hai đối tượng trong nhóm để làm rõ vụ việc. Theo một số nhân chứng, đối tượng cầm đầu chủ động hành hung vốn là một bị đơn từng thua kiện trong một vụ kiện vay mượn nợ mà luật sư Thi tham gia bảo vệ quyền lợi cho nguyên đơn.
II- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo Điện tử Chính phủ có bài Chính phủ ban hành chương trình hành động phòng, chống tham nhũng, lãng phí. Bài báo phản ánh: Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết về Chương trình hành động thực hiện Kết luận số 21-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ ba, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về “tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí” giai đoạn 2012 – 2016.
Chính phủ xác định các nhiệm vụ chủ yếu trong công tác phòng chống tham nhũng là thực hiện công khai, minh bạch trong hoạt động của các cơ quan, tổ chức, đơn vị, nhất là trong việc hoạch định chính sách, xây dựng, thực hiện pháp luật và ban hành văn bản hành chính cá biệt, tập trung vào những lĩnh vực dễ xảy ra tiêu cực, tham nhũng; bổ sung quy định cụ thể về công khai, minh bạch trong hoạt động của các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước; đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, giải phóng mặt bằng, giá bồi thường khi thu hồi đất,…
Đồng thời, hoàn thiện chế độ công vụ, công chức, thực hiện nghiêm cơ chế, chính sách về công tác tổ chức, cán bộ, nâng cao chất lượng thực thi công vụ. Hoàn thiện thể chế về quản lý kinh tế - xã hội, xây dựng môi trường kinh doanh cạnh tranh bình đẳng, công bằng, minh bạch. Cũng như tiếp tục hoàn thiện thể chế và tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử.
Chính phủ đề cao và phát huy vai trò, trách nhiệm của xã hội trong phòng chống tham nhũng, đặc biệt là vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội- nghề nghiệp, của cộng đồng và nhân dân trong việc phát hiện, đấu tranh với những hiện tượng tham nhũng, lãng phí. Cũng như phát huy vai trò của báo chí trong công tác phòng, chống tham nhũng,…
Đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, Chính phủ xác định cần tiếp tục đẩy mạnh và duy trì thường xuyên công tác tuyên truyền về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trên phạm vi cả nước. Theo đó, Chính phủ chỉ đạo mở chuyên mục trên Cổng Thông tin điện tử của Chính phủ và Bộ Tài chính. Đồng thời khuyến khích các Bộ, ngành, địa phương mở chuyên mục thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trên trang (cổng) thông tin điện tử và thường xuyên cập nhật thông tin về công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí của Bộ, ngành, địa phương mình.
Chính phủ xác định nhiệm vụ tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước để thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong quản lý đầu tư xây dựng các dự án sử dụng ngân sách nhà nước, tiền, tài sản nhà nước; trong quản lý, sử dụng tài sản công của cơ quan, tổ chức sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước và công trình phúc lợi công cộng; quản lý khai thác và sử dụng tài nguyên thiên nhiên…
Đặc biệt trong quản lý, sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước cần kiểm soát chặt chẽ việc mua sắm, sử dụng tài sản, trang thiết bị làm việc, phương tiện đi lại của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập. Kiên quyết thu hồi, xử lý theo quy định đối với những trường hợp trang bị tài sản, trang thiết bị làm việc, phương tiện đi lại sai tiêu chuẩn, định mức, chế độ,…
Chính phủ giao trong năm 2013 các Bộ, cơ quan ngang bộ có trách nhiệm xây dựng và ban hành bộ tiêu chí đánh giá kết quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong lĩnh vực quản lý nhà nước được phân công, để làm cơ sở tổng kết, đánh giá kết quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí áp dụng trên phạm vi cả nước.
Đồng thời các địa phương cũng phải xây dựng các bộ tiêu chí để làm cơ sở theo dõi, tổng kết, đánh giá kết quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trên địa bàn.
Các tập đoàn, tổng công ty, công ty nhà nước có trách nhiệm nghiên cứu, xây dựng, ban hành bộ tiêu chí đánh giá kết quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong quản lý vốn, tài sản, chi phí, giá thành, lao động, thời gian lao động, làm cơ sở đánh giá kết quả, hiệu quả sử dụng vốn, tài sản của tập đoàn, tổng công ty, công ty.
Các cấp ủy, tổ chức đảng, các cấp chính quyền, người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị phải chủ động, tích cực nêu cao vai trò, trách nhiệm của mình trong phòng chống tham nhũng, lãng phí, luôn xác định phòng chống tham nhũng, lãng phí là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên và phải tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện; phải cam kết về sự liêm khiết, gương mẫu, mạnh dạn phê bình, tự phê bình và kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí.
2. Báo Người lao động có bài Ra văn bản tùy tiện, khổ dân !. Bài báo phản ánh: Ông Đỗ Văn Đương, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, cho rằng việc nhiều nơi ban hành các văn bản quy phạm pháp luật tùy tiện mà không có ai “tuýt còi” là rất nguy hiểm
* Phóng viên: Từ những bức xúc của người dân về CMND mẫu mới có ghi tên cha mẹ, phạt xe không chính chủ..., ông nhìn nhận ra sao về việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật hiện nay?
- Ông Đỗ Văn Đương: Một trong những việc quản lý quyền lực của Nhà nước phải thông qua việc kiểm soát văn bản quy phạm pháp luật. Ví dụ, giờ có cho phép độc quyền về vàng bạc không, rồi việc thành lập các công ty, việc ra các quyết định hành chính về đất đai như thế nào?...
Rất nhiều nơi tôi đi giám sát về đất đai, phát hiện việc giao hạn mức sử dụng đất cho các gia đình là không đúng. Dân khiếu kiện nhiều vì có tới hơn 60% các quyết định hành chính về đất đai trái pháp luật. Đấy là nguồn gốc của việc khiếu kiện đông người về đất đai, trong đó có nguyên nhân do tổ chức thực hiện không đúng.
Nhưng có cái là do một số chính quyền địa phương cấp tỉnh ban hành văn bản có tính pháp quy thu hồi, đền bù giải phóng mặt bằng, tái định cư… không đúng.
* Đó là hệ quả của việc thiếu một cơ chế giám sát?
- Nhiều nơi ban hành các văn bản quy phạm pháp luật tùy tiện mà không có ai “tuýt còi” thì rất nguy hiểm. Có quá nhiều vi phạm và xã hội cần thiết giám sát việc này. Thông qua giám sát văn bản mà thấy có vấn đề thì kiến nghị, yêu cầu các cơ quan liên quan xử lý thì mới giải quyết triệt để các tiêu cực xã hội.Việc kiểm soát văn bản là rất quan trọng trong Nhà nước pháp quyền, tác động rất nhiều đối tượng, thông qua các văn bản sẽ xuất hiện những quy phạm điều chỉnh xâm phạm tới lợi ích và ảnh hưởng tới nhiều người.
Trước năm 2003, ngành kiểm sát đã làm việc này rất tốt trong lĩnh vực quản lý Nhà nước, đất đai, xuất nhập khẩu, phát hiện rất nhiều vi phạm rồi sai phạm của các cấp chính quyền. Hiện nay, Cục Kiểm tra văn bản của Bộ Tư pháp chỉ làm ở góc độ hành chính tại một số cơ quan chứ không có chiều sâu, không có bộ máy để làm toàn diện.
* Ý ông là cùng với Bộ Tư pháp, cần có thêm VKSND tham gia “gác cửa” việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật?
- Việc giám sát này nên giao thêm cho VKSND Tối cao vì VKS là bộ máy độc lập do QH tổ chức ra, độc lập với bên hành pháp. Bộ máy VKS độc lập theo hệ thống từ Trung ương đến địa phương. Chính vì có sự độc lập nên sẽ khách quan hơn. Ngành kiểm sát có hệ thống, có nguồn nhân lực và có 50 năm kinh nghiệm về tổ chức hoạt động này rồi. Vậy tại sao không sử dụng mà lại nghĩ ra một cơ chế khác làm gì.
Theo tôi, phải đưa lại về cho ngành kiểm sát chức năng kiểm soát văn bản quy phạm pháp luật. Ngành kiểm sát sẽ kiến nghị, yêu cầu bãi bỏ hoặc đình chỉ văn bản đó. Như vậy, vừa đồng thời chấn chỉnh sai sót vừa ngăn ngừa nguy cơ lợi ích nhóm, ngăn ngừa những sai phạm tiêu cực khác. Hai là, phải giao cho kiểm sát xử lý các vi phạm hành chính, kiểm soát những vi phạm hành chính. Chính lĩnh vực này rất có nguy cơ bỏ lọt tội phạm song lại hầu như bỏ trống.
* Ông có thể nêu trường hợp điển hình?
- Như Nghị định 71 vừa qua chưa đúng quy định pháp luật. Vì cơ quan xây dựng đồng nhất quyền dân sự của người dân với vi phạm luật lệ giao thông. Hơn nữa, một văn bản ban hành ra phải có thời kỳ quá độ. Giống như một cỗ máy, một người đang chạy không tự nhiên dừng được.
Nó phải có một thời hạn để chuyển đổi. Bên cạnh đó, việc tính thuế trước bạ mà tính trên đầu xe là không đúng, phải tính trên giá trị xe hiện hành. Có chiếc xe trị giá chỉ 1- 2 triệu đồng mà đóng thuế như xe trị giá vài chục triệu đồng là không đúng. Chính vì thế dân mới bức xúc, cần phải xem lại.
Việc sở hữu xe chính chủ còn là quyền dân sự. Một nhà, chồng đi xe của vợ, con đi xe của bố là rất tốt, hơn là việc trong gia đình mỗi người một cái xe cùng lúc ra đường. Việc này làm phức tạp thêm cuộc sống