Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin hỗ trợ việc giải quyết các vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã trình bày Tờ trình của Chính phủ về dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự (Luật TTTPDS). Dự án Luật được xây dựng trên cơ sở kế thừa các quy định của Luật Tương trợ tư pháp hiện hành và đảm bảo: (i) Cụ thể hóa các chính sách xây dựng luật đã được phê duyệt; (ii) Thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách của Nhà nước về hội nhập quốc tế, cải cách pháp luật và tư pháp, xây dựng nhà nước pháp quyền, đảm bảo quyền con người trong lĩnh vực tư pháp; (iii) Khắc phục toàn diện các hạn chế, bất cập của thực tiễn công tác tương trợ tư pháp về dân sự; (iv) Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số; (v) Bám sát ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật.

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh dự án Luật đã được sự nhất trí của các bộ, ngành; thống nhất về cơ cấu, bố cục với 03 dự án luật còn lại được tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp năm 2007, đồng thời Chính phủ đã tiếp thu các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Quốc hội (UBPL&TP) hoàn thiện dự án Luật với 04 chương, 36 điều. Một số điểm mới quan trọng của dự án Luật tháo gỡ những vướng mắc, bất cập, khoảng trống của các quy định pháp luật TTTPDS đã được Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh trình bày cụ thể, đặc biệt là các quy định về ứng dụng công nghệ thông tin hỗ trợ giải quyết nhanh chóng các yêu cầu TTTPDS như: (i) quy định về xây dựng hệ thống thông tin TTTPDS để đảm bảo xử lý, lưu trữ thông tin TTTPDS trên môi trường điện tử; (ii) cho phép chuyển giao yêu cầu TTTPDS của Việt Nam trên môi trường điện tử trong trường hợp phía nước ngoài chấp nhận; (iii) cho phép cơ quan, người có thẩm quyền yêu cầu TTTPDS của Việt Nam thực hiện thu thập chứng cứ lấy lời khai trực tuyến của đương sự cư trú tại nước ngoài; (iv) điều kiện và cách thức cơ quan, người có thẩm quyền nước ngoài gửi yêu cầu cho Bộ Tư pháp xem xét, quyết định thu thập chứng cứ lấy lời khai trực tuyến đối với người nước ngoài đang cư trú tại Việt Nam.
Chủ nhiệm UBPL&TP Hoàng Thanh Tùng trình bày tóm tắt Báo cáo thẩm tra dự án Luật, theo đó UBPL&TP tán thành sự cần thiết ban hành Luật TTTPDS và thống nhất nhận định việc xây dựng ban hành Luật nhằm thể chế hoá chủ trương của Đảng về tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; cải cách pháp luật, tư pháp, tăng cường hợp tác quốc tế; tiếp tục nội luật hóa cam kết trong các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; góp phần hoàn thiện pháp luật TTTPDS, bảo đảm tính chuyên sâu, khắc phục bất cập, vướng mắc trong thực tiễn thi hành Luật Tương trợ tư pháp, hỗ trợ các cơ quan tiến hành tố tụng giải quyết hiệu quả các vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài. Bên cạnh đó, UBPL&TP cũng đánh giá hồ sơ dự án Luật được Bộ Tư pháp chuẩn bị công phu, nghiêm túc, chất lượng, đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét.
Về các quy định của dự án Luật, UBPL&TP đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cân nhắc một số nội dung cụ thể: (i) Tiếp tục rà soát các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, trong đó có Bộ luật Dân sự năm 2015, Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 để quy định nguyên tắc áp dụng pháp luật nước ngoài trong TTTPDS không trái với các nguyên tắc có bản của pháp luật Việt Nam đảm bảo đầy đủ, chặt chẽ, thống nhất trong hệ thống pháp luật; (ii) Bổ sung quy định cho phép cơ quan có thẩm quyền yêu cầu TTTPDS của Việt Nam bổ sung, hoàn thiện hồ sơ yêu cầu trong trường hợp hồ sơ chưa đầy đủ, tránh việc phải trả lại hồ sơ gây tốn kém thời gian, chi phí; (iv) Việc xây dựng hệ thống thông tin TTTPDS cần bảo đảm thiết thực, kết nối liên thông, đồng bộ để phát huy hiệu quả thực tiễn.
Theo Chương trình của Kỳ họp thứ 9, Quốc hội Khóa XV, dự án Luật TTTPDS sẽ được thảo luận tại tổ vào chiều ngày 20/6/2025 và thảo luận tại Hội trường ngày 25/6/2025.

Phòng Tư pháp quốc tế và Tương trợ tư pháp, Vụ Pháp luật quốc tế