|
“Anh Tường, cùng với Chi bộ của anh (cố nhiên có sự giúp đỡ của các đồng chí nơi khác) chuẩn bị 3 dự án, Sắc lệnh trình Chính phủ xét, đề cập đến 3 vấn đề, nhằm “Dân chủ hóa Tư pháp”.
1. Hệ thống mới Tòa án nhân dân.
2. Thiết lập chế độ Hội thẩm nhân dân thay cho chế độ “Phụ thẩm nhân dân”.
3. Khái niệm mới về các quyền dân sự của công dân.
Nói chung ba dự án mang nội dung tốt cả, anh Tường chuẩn bị kỹ, và đưa tôi tham gia ý kiến, tôi tán thành ngay, trừ vài điểm tôi đề nghị sửa và bổ sung; anh Tường ngẫm nghĩ một lát rồi bảo để rồi đề ra trong khi họp Chính phủ thảo luận chung, “chắc cũng dễ thống nhất ý kiến thôi” (lời anh Tường)”.
Về phiên họp thông qua Sắc lệnh cải cách tư pháp đầu tiên, Bộ trưởng Vũ Đình Hòe nhớ lại:
“Các vị trong Hội đồng Chính phủ về cơ bản nhất trí với cả ba dự án, hoan nghênh tinh thần mới rất tiến bộ của pháp luật ta”.
Tuy nhiên, với những trăn trở, suy tư về tiền đồ, sự nghiệp của ngành Tư pháp, Bộ trưởng Vũ Đình Hòe vẫn trình bày một số ý kiến thiết thực, xuất phát từ thực tiễn công tác tư pháp:
“Riêng tôi chỉ xin có vài ý kiến nhỏ đề nghị Chính phủ xét xem có nên bàn thêm không. Một là đưa thêm các đại biểu đoàn thể quần chúng do các cấp Hội đồng nhân dân chọn lựa là thực hiện đường lối dân chủ hóa bộ máy nhà nước, là rất đúng và cấp bách, phải làm, nhưng tôi nghĩ phải làm từ từ cùng với việc huấn luyện pháp luật cho các vị ấy. Hiển nhiên là họ sẽ nâng cao chất chính trị của các Tòa án, nhưng cũng nên chú ý việc xét xử không thể quá tin ở nhận thức coi xét xử chỉ cần đến “lương tri cách mạng” là đủ.
Cũng vì lý do ấy, điểm thứ hai tôi lo, là: Chế độ Hội thẩm nhân dân trao quyền quyết định cho các vị có quá lớn, quá rộng hay không. Vì trong Dự án, họ chiếm đa số trong Hội đồng xét xử, rồi họ lại tham gia xét xử cả những vụ kiện dân sự. Tôi nghĩ có lẽ phải đi từng bước, bước đầu chưa nên để họ chiếm đa số, mà nên bồi dưỡng để tăng cường chất chính trị cho thẩm phán chuyên môn… Cả hai loại thành phần đều phải rèn luyện kỹ, vừa phải công nông hóa trí thức, vừa trí thức hóa công nông.
Ý thứ ba tôi muốn trình bày, điều này thật tinh tế, đáng lẽ tôi không dám đụng đến, nhưng vì tiền đồ của ngành, tôi cứ xin bộc lộ thành khẩn. Đó là đứng trên lập trường nào mà xét xử? Có danh từ mới: Lập trường nhân dân, Tòa án nhân dân, Hội thẩm nhân dân. Tôi có cảm giác như ở các cấp cao bên chính trị cũng như bên chuyên môn đều cần phải nghiên cứu nhiều, thảo luận nhiều, cọ xát với thực tế nhiều thì dần dần mới rõ, mới thấy cụ thể được thế nào là lập trường nhân dân.”
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phải “dàn hòa, điều giải một các tài tình” những ý kiến có phần xung đột tại phiên họp.
“Thế là cuộc thảo luận trở lên sôi nổi, có ý kiến tán thành, có ý kiến phản đối. Có lúc coi như “bất phân thắng phụ” nhưng sự dàn hòa, điều giải của Hồ Chủ tịch thật tài tình. Một ví dụ cụ thể, trong lúc hăng hái bảo vệ quan điểm của mình, anh Trần Công Tường còn đề nghị đặt thêm một chế độ nữa để cải tiến triệt để việc xử án “vì dân, do dân”. Đó là xóa bỏ chế độ luật sư thay bằng chế độ “bào chữa viên nhân dân”…”.
Kết thúc phiên họp Hội đồng Chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đưa ra một số ý kiến chỉ đạo:
“Cuối cùng Bác Hồ đề nghị để kết thúc cuộc thảo luận.
1. Về cơ bản, tán thành cả ba dự án Sắc lệnh cải cách Tư pháp do Thứ trưởng Tư pháp Trần Công Tường trình bày.
2. Tán thành ý kiến bổ sung của Bộ trưởng Vũ Đình Hòe: “Không đụng” đến Đoàn Luật sư; nhấn mạnh sự cần thiết phải rèn luyện cả hai thành phần: Thẩm phán chuyên môn do Chính phủ bổ nhiệm và Hội thẩm nhân dân do dân cử; nhấn mạnh cải cách tư pháp tiến hành dần dần từng bước.
Mọi người “hỉ hả” giơ tay biểu quyết tán thành”. |