Ngày Pháp luật tại Việt Nam thực chất là mô hình bắt nguồn từ sáng kiến của cơ sở. Xuất phát từ nhu cầu đa dạng hóa các hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật, các tỉnh Hà Tây (trước đây), Tiền Giang, Long An... đã tổ chức triển khai mô hình này với tính chất là một ngày sinh hoạt pháp luật tập trung để cán bộ, công chức, viên chức, nhân dân nghiên cứu, tìm hiểu pháp luật và sau đó được một số địa phương khác tham khảo, áp dụng. Qua theo dõi, nghiên cứu, tổng hợp việc thực hiện mô hình “Ngày pháp luật” tại các địa phương, Hội đồng phối hợp công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của Chính phủ (nay là Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Trung ương) đã đánh giá đây là một cách làm mới, tích cực, góp phần đa dạng hóa các hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật và chỉ đạo, hướng dẫn nhân rộng mô hình này trên phạm vi toàn quốc (Công văn số 3535/HĐPH ngày 04/10/2010 của Hội đồng phối hợp công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của Chính phủ). Theo đó, đã có 63/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, đa số các Bộ, ngành đã triển khai thực hiện mô hình này và bước đầu mang lại hiệu quả thiết thực trong thực tế.
Xuất phát từ vai trò của pháp luật và từ những mô hình, sáng kiến về Ngày pháp luật của địa phương, kết hợp với việc nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm của một số quốc gia trên thế giới, trong quá trình xây dựng Luật phổ biến, giáo dục pháp luật, theo đề xuất của Chính phủ, Ngày Pháp luật đã chính thức được thể chế hóa trong Điều 8 Luật phổ biến giáo dục pháp luật năm 2013, cụ thể:
“Ngày 09/11 hằng năm là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ngày Pháp luật được tổ chức nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội”.
Qua gần 05 năm tổ chức, Ngày Pháp luật Việt Nam đã được tổ chức với nhiều hình thức, chủ đề phong phú gắn với nhiều hoạt động pháp lý có sức lan tỏa như Cuộc thi viết tìm hiểu Hiến pháp nước Cộng hòa XHCN Việt Nam; Hội thi Hòa giải viên giỏi toàn quốc lần thứ III… Ngày Pháp luật cũng đã được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước trong các Lễ công bố và hưởng ứng Ngày Pháp luật qua từng năm. Đây là những chất liệu, thông tin quý giá giúp định hình và phát triển mô hình Ngày Pháp luật trong thời gian tới. Nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các Bộ, ngành, đoàn thể, địa phương dễ dàng tiếp cận các thông tin này, Bộ Tư pháp xin đăng tải toàn văn các bài phát biểu và các tài liệu giới thiệu về mô hình Ngày Pháp luật nêu trên.