Thay thế cho Nghị định được ban hành năm 1993, ngày 28/10, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 113/2008/NĐ-CP về Quy chế trại giam. Nghị định này quy định về tổ chức trại giam; chế độ quản lý, ăn, ở mặc, sinh hoạt của phạm nhân; chế độ thăm, gặp, nhận và gửi thư, quà…
Theo đó, trại giam được tổ chức thành 2 khu: khu giam giữ đối với người bị kết án từ 15 năm trở lên, tù chung thân; khu giam giữ đối với người bị kết án từ 15 năm trở xuống; phạm nhân là nữ, người chưa thành niên được giam giữ riêng. Chỗ nằm của mỗi phạm nhân tối thiểu là 2m2, đối với phạm nhân có con ở cùng thì được bố trí chỗ nằm tối thiểu 3m2.
Tiêu chuẩn ăn định lượng của một phạm nhân trong một tháng gồm: gạo thường 17kg; thịt 0,7kg; cá 0,8kg; rau xanh 15kg…Ngày lễ, ngày Tết phạm nhân được ăn thêm nhưng mức ăn không quá không quá 5 lần tiêu chuẩn ngày thường. Phạm nhân được sử dụng quà của gia đình và tiền thưởng trong lao động để ăn thêm, nhưng không quá 3 lần định lượng hàng tháng mà nhà nước đã quy định; nghiêm cấm phạm nhân uống rượu, bia và sử dụng chất kích thích khác. Mỗi năm phạm nhân được cấp 2 bộ quần áo dài bằng vải thường, 2 khăn mặt, 01 chiếc chiếu, 2 đôi dép; 4 năm được cấp 1 màn, 1 chăn. Hàng ngày, 30 phạm nhân được cấp 1 tờ báo Nhân Dân. Mỗi phân trại (từ 500 đến 1000 phạm nhân) được trang bị một hệ thống truyền thanh; mỗi buồng giam được trang bị một máy vô tuyến truyền hình màu 21inch trở lên.
Phạm nhân lao động 8 giờ trong 1 ngày, được nghỉ các ngày lễ, Tết, chủ nhật và tổ chức học tập vào thứ 7. Phạm nhân chưa biết chữ được học văn hoá để xoá mù chữ; nếu là người chưa thành niên thì được phổ cập tiểu học.
Phạm nhân được thăm gặp thân nhân 1 tháng 1 lần (trừ trường hợp bị thi hành kỷ luật); mỗi lần gặp không được quá 1 giờ, trong trường hợp đặc biệt thì không quá 2 giờ. Phạm nhân không được nhận tiền mặt do thân nhân gửi mà phải gửi lưu ký tại trại giam và sử dụng bằng hình thức sổ hay phiếu thay tiền mặt
Ngoài ra, Nghị định cũng quy định việc khen thưởng, kỷ luật đối với phạm nhân. Phạm nhân được khen thưởng sẽ được tăng số lần và thời gian gặp gỡ với thân nhân, tăng số lần và số quà được nhận; được đề nghị giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù theo quy định của pháp luật. Nếu phạm nhân vi phạm quy chế, nội quy, lao động chây lười thì bị giam tại buồng đến 7 ngày và có thể gia hạn đến 15 ngày; nếu hành vi cấu thành tội phạm thì sẽ bị xử lý hình sự theo quy định của pháp luật.
Nguyễn Đình Thơ