Về đối tượng không chịu thuế
Luật hiện hành quy định: “Thiết bị, máy móc, phương tiện vận tải chuyên dùng thuộc loại trong nước chưa sản xuất được cần nhập khẩu để tạo tài sản cố định của doanh nghiệp;…là đối tượng không chịu thuế. Quy định này, trên thực tế chưa tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước chú trọng đầu tư vào hoạt động nghiên cứu - phát triển, sản xuất ra những máy móc, thiết bị, vật tư mới cung cấp cho nền kinh tế và từng bước chiếm lĩnh thị trường trong, ngoài nước. Khắc phục nhược điểm này, Luật năm 2008 quy định về đối tượng không chịu thuế bao gồm: “Thiết bị, máy móc, vật tư thuộc loại trong nước chưa sản xuất được cần nhập khẩu để sử dụng trực tiếp vào hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ;…(Điều 5).
Các hoạt động: “văn hoá, triển lãm và thể dục, thể thao; biểu diễn nghệ thuật; sản xuất phim; nhập khẩu, phát hành và chiếu phim” theo Luật hiện hành thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT, nay theo Luật năm 2008 chuyển sang là đối tượng chịu thuế GTGT với mức thuế suất 5%.
Điều 4, Luật thuế GTGT hiện hành quy định: “Điều tra, thăm dò địa chất, đo đạc, lập bản đồ thuộc loại điều tra cơ bản của Nhà nước” thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT, nay theo Luật năm 2008 chuyển sang là đối tượng chịu thuế GTGT với mức thuế suất 10%.
Bổ sung “Dịch vụ tín dụng; kinh doanh chứng khoán; chuyển nhượng vốn và các dịch vụ tài chính phái sinh” vào diện không chịu thuế GTGT để đảm bảo bao quát được các dịch vụ mới phát sinh, phù hợp với thông lệ quốc tế.
Về thuế suất
Mức thuế suất 0%
Bổ sung hoạt động “vận tải quốc tế” vào đối tượng áp dụng thuế suất 0% để khuyến khích phát triển hoạt động vận tải quốc tế của doanh nghiệp Việt Nam và phù hợp với thông lệ quốc tế.
Mức thuế suất 5%
Luật hiện hành quy định mức thuế suất 5% chỉ áp dụng đối với các hàng hoá, dịch vụ phục vụ nhu cầu thiết yếu của người dân, phục vụ sản xuất nông nghiệp,...Nhưng thực tiễn thi hành Luật thuế GTGT vừa qua cho thấy, còn có vướng mắc do tiêu chí phân định một số hàng hoá, dịch vụ chưa rõ ràng trong việc áp dụng các mức thuế suất 5%, 10%: Việc xác định mức thuế suất vừa theo sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ vừa theo công dụng sản phẩm, vừa theo tính chất lý hoá của sản phẩm. Ví dụ, sản phẩm cơ khí tiêu dùng thì áp dụng thuế suất 10%, sản phẩm cơ khí là tư liệu sản xuất là 5%, trên thực tế có những sản phẩm cơ khí không thể phân định được rõ ràng là dùng cho tiêu dùng hay dùng cho sản xuất. Khắc phục những nhược điểm này và để thực hiện cam kết của Việt Nam khi gia nhập Tổ chức thương mại thế giới, Luật năm 2008 quy định cụ thể những hàng hoá, dịch vụ chịu thuế suất 5% bao gồm: “Nước sạch phục vụ sản xuất và sinh hoạt; phân bón; quặng để sản xuất phân bón; thuốc phòng trừ sâu bệnh và chất kích thích tăng trưởng vật nuôi, cây trồng; thức ăn gia súc, gia cầm và thức ăn cho vật nuôi khác;...(Khoản 2 Điều 8).
Mức thuế suất 10%
Để đảm bảo đơn giản, dễ áp dụng, khắc phục được những tồn tại của Luật hiện hành do ở mức thuế suất nào cũng quy định danh mục hàng hoá, dịch vụ cụ thể, khi phát sinh hàng hoá, dịch vụ mới chưa có tên trong danh mục thì doanh nghiệp lúng túng trong việc áp dụng thuế suất, Luật năm 2008 không liệt kê các nhóm hàng hoá, dịch vụ áp dụng mức thuế suất 10% mà sử dụng phương pháp loại trừ, theo đó, hàng hoá, dịch vụ áp dụng thuế suất 10% là các hàng hoá, dịch vụ còn lại không thuộc diện áp dụng mức thuế suất 0%, 5%.
Về khấu trừ thuế GTGT đầu vào
Bỏ quy định thời hạn tối đa được kê khai thuế GTGT đầu vào 3 tháng kể từ tháng phát sinh để phù hợp với quy định của Điều 34 Luật Quản lý thuế (có hiệu lực từ 01/01/2007). Điều 34 Luật Quản lý thuế quy định: “Trước khi cơ quan thuế công bố quyết định kiểm tra thuế, thanh tra thuế tại trụ sở người nộp thuế, người nộp thuế phát hiện hồ sơ khai thuế đã nộp có sai sót gây ảnh hưởng đến số thuế phải nộp thì được khai bổ sung hồ sơ khai thuế”.
Bổ sung quy định hàng hoá, dịch vụ mua vào có giá trị trên 20 triệu đồng muốn được khấu trừ thuế đầu vào thì phải thanh toán qua ngân hàng nhằm ngăn chặn các hành vi mua bán, sử dụng hoá đơn bất hợp pháp để gian lận trong khấu trừ, hoàn thuế GTGT, chống thất thu ngân sách và góp phần tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, lành mạnh. Để phù hợp với thực tiễn và đảm bảo tính khả thi trong quá trình thực hiện, Luật năm 2008 cũng đề nghị giao cho Chính phủ quy định mức tiền và các trường hợp không phải thanh toán qua ngân hàng cũng được khấu trừ thuế.
Ngoài những điểm mới trên đây, so với Luật hiện hành, Luật năm 2008 còn có những quy định mới liên quan đến điều kiện hoàn thuế, khi nào thì được khấu trừ thuế.v.v.
Tuấn Phong