Ngày 28/7/2011, Chính phủ đã ban hành
Nghị định số 64/2011/NĐ-CP quy định về việc thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh. Nghị định này áp dụng đối với cơ quan, tổ chức có thẩm quyền, trách nhiệm trong thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh, cá nhân bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh và các cơ quan tổ chức khác có liên quan trong việc thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh theo quy định của Bộ luật Hình sự, Bộ Luật tố tụng hình sự, Luật Thi hành án hình sự.
Nghị định quy định cụ thể trường hợp đề nghị áp dụng các biện pháp chữa bệnh: Trong giai đoạn điều tra và thi hành án.
Trong giai đoạn điều tra, khi có nghi ngờ người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội không có năng lực trách nhiệm hình sự theo quy định tại điều 13 Bộ luật Hình sự, cơ quan điều tra đang thụ lý giải quyết vụ án phải trưng cầu giám định pháp y tâm thần. Nếu Hội đồng giám định pháp y tâm thần kết luận người đó bị mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình thì cơ quan điều tra đang thụ lý giải quyết vụ án gửi đề nghị áp dụng các biện pháp bắt buộc khám chữa bệnh cùng kết luận giám định cho Viện kiểm sát cùng cấp.
Trường hợp người bị kết án tù đang thi hành án tại Trại giam hoặc Trại tạm giam mà có nghi ngờ họ bị bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi của mình thì Giám thị Trại giam, Giám thị Trại tạm giam đề nghị Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án quân sự cấp Quân khu nơi có Trại giam hay Trại Tạm giam đang giam gữi người bị kết án tiến hành trưng cầu giám định pháp y tâm thần đối với họ và quyết định việc áp dụng các biện pháp chữa bệnh; Nếu người bị kết án tù đang thi hành án tại Nhà tạm giữ mà có nghi ngờ họ bị bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi của mình, thì cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện báo cáo với cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh để đề nghị Tòa án nhân dân cấp tỉnh liên quan tiến hành trưng cầu giám định pháp y tâm thần đối với họ và quyết định việc áp dụng các biện pháp chữa bệnh.
Nghị định cũng quy định cụ thể những vấn đề như: Chế độ quản lý, điều trị đối với người bị bắt buộc chữa bệnh; Giải quyết trường hợp người bị bắt buộc chữa bệnh chết hay trốn khỏi nơi chữa bệnh; Đình chỉ việc thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh….
Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Bộ Công an hướng dẫn việc xét duyệt, tuyển chọn, đào tạo cán bộ nhân viên bảo vệ cho các cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần.
Các cơ sở tổ chức bắt buộc chữa bệnh tâm thần bao gồm Viện Giám định pháp y tâm thần T.Ư, BV tâm thần T.Ư 1 (Thường Tín, Hà Nội) tiếp nhận các đối tượng ở các tỉnh thành khu vực phía Bắc; BV tâm thần Đà Nẵng tiếp nhận khu vực miền Trung, Tây Nguyên; Phân viện Giám định pháp y tâm thần phía Nam và BV tâm thần T.Ư 2 (Biên Hòa, Đồng Nai) tiếp nhận khu vực phía Nam.
Nghị định này có hiệu lực từ ngày 15/9/2011./.
Tô Hoàng