Trong thời gian vừa qua tình trạng khiếu nại, tố cáo diễn ra hết sức phức tạp đặc biệt là tình trạng khiếu nại vượt cấp, kéo dài trên địa bàn cả nước song khiếu nại tập trung chủ yếu trong lĩnh vực đất đai, nhà cửa, cụ thể là khiếu nại về việc thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, phương án đền bù không công khai, thiếu công bằng, giá đền bù thấp trong khi giá đất tái định cư cao...
Theo quy định của pháp luật thì người sử dụng đất có quyền khiếu nại đối với các quyết định hành chính, hành vi hành của cấp có thẩm quyền, nội dung này được quy định trong Luật Đất đai năm 2003; Nghị định 181/2004/NĐ-CP hướng dẫn thi hành một số điều Luật đất đai; Nghị định số 84/2007/NĐ-CP của Chính phủ quy định bổ sung về việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai. Mặt khác đây cũng là quyền khiếu nại, tố cáo của công dân theo Hiến pháp năm 1992 và Luật Khiếu nại, tố cáo năm 1998 được sửa đổi bổ sung năm 2004, 2005 của Nhà nước ta. Quyền khiếu nại, tố cáo của công dân được pháp luật quy định là cơ sở pháp lý cần thiết để người dân thực hiện quyền làm chủ và giám sát hoạt động của các cơ quan Nhà nước. Tuy nhiên trên thực tế việc đảm bảo quyền và lợi ích của công dân còn gặp nhiều khó khăn, bất cập. Trong bài viết này, xin đề cập đến thời hiệu khởi kiện đối với quyết định hành chính của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp huyện.
Theo quy định tại điểm c khoản 2 Điều 138 Luật đất đai năm 2003 quy định thì thời hiệu khởi kiện đối với quyết định hành chính hành vi hành chính trong quản lý đất đai là 30 ngày, cụ thể: “ Thời hiệu khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính về quản lý đất đai là ba mươi ngày, kể từ ngày nhận được quyết định hành chính hoặc biết được có hành vi hành chính đó. Trong thời hạn bốn mươi lăm ngày, kể từ ngày nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu mà người khiếu nại không đồng ý thì có quyền khiếu nại đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc khởi kiện tại Toà án nhân dân.”
Tuy nhiên, theo quy định tại khoản 1 Điều 63 Nghị định số 84/2007/NĐ-CP của Chính phủ quy định bổ sung về việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai quy định:
“ Trong thời hạn không quá chín mươi (90) ngày, kể từ ngày Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp huyện có quyết định hành chính, hành vi hành chính trong quản lý đất đai quy định tại Điều 162 Nghị định số 181/2004/NĐ-CP mà người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan không đồng ý với quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính đó thì có quyền nộp đơn khiếu nại đến Uỷ ban nhân dân cấp huyện.”
Mặt khác theo quy định của Luật Khiếu nại, tố cáo năm 1998 thì thời hiệu khiếu nại đối với quyết định quyết định hành chính, hành vi hành chính của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp huyện là 90 ngày.
Như vậy việc quy định thời hiệu khiếu nại đối với thẩm quyền giải quyết của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp huyện có điểm mâu thuẫn nhau, điều này đã làm ảnh đến quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia khiếu nại, khó khăn trong việc áp dụng giải quyết. Luật Đất đai năm 2003 cần phải sửa đổi về thời hiệu khiếu nại đối với việc khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp huyện.
Nguyễn Đức Mạnh - Phòng XD&KTVB Sở Tư pháp Hà Nam