Sáng 11/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Thi hành án dân sự (THADS) (sửa đổi). Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã có phát biểu tiếp thu, làm rõ ý kiến các đại biểu nêu tại phiên họp.
Bước tiến lớn, phân cấp, phân quyền mạnh mẽ
Qua thảo luận, Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Đoàn TP Hồ Chí Minh) và nhiều Đại biểu khác đồng thuận với những nội dung dự thảo Luật THADS sửa đổi, bổ sung và quy trình để Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp này.
Các Đại biểu đánh giá, các nội dung của dự thảo Luật đã bám sát và thể chế hoá chủ trương, đường lối của Đảng, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; cải cách thủ tục hành chính, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị.
Đánh giá cao quy định về cơ quan THADS tại dự thảo Luật, Đại biểu Phan Thị Mỹ Dung (Đoàn Tây Ninh) cho rằng quy định này là bước tiến lớn, thể hiện sự phân cấp, phân quyền mạnh mẽ; đồng thời giảm bớt gánh nặng cho Thủ trưởng cơ quan THADS cấp tỉnh, góp phần nâng cao hiệu quả của mô hình THADS địa phương một cấp này.
“Báo cáo của Chính phủ về công tác THA năm 2025 cho thấy rằng, dù mới đi vào vận hành trong thời gian ngắn, mô hình tổ chức THADS mới đảm bảo thực hiện nhiệm vụ diễn ra thông suốt, không gián đoạn và vượt chỉ tiêu Quốc hội giao cả về số việc và số tiền THA, một minh chứng khách quan cho thấy hiệu quả không những được duy trì mà còn được nâng cao”, Đại biểu nhấn mạnh.
Tuy nhiên, theo Đại biểu, Luật này chủ yếu về trình tự, thủ tục tổ chức THA. Trong khi đó, chủ thể chủ yếu của chuỗi trình tự, thủ tục đó là các Phòng THADS khu vực, Trưởng Phòng THADS khu vực. Do vậy, cần thiết phải bổ sung, làm rõ các quy định về vị trí, chức danh, nhiệm vụ, quyền hạn của Phòng THADS khu vực, Trưởng Phòng THADS khu vực trong tổ chức THA để tương xứng với mục tiêu, nhiệm vụ đề ra.
Đại biểu cho rằng, việc định danh rõ cho chức danh Trưởng Phòng THADS khu vực; bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của Phòng THADS khu vực, Trưởng Phòng THADS khu vực trong tổ chức THA sẽ góp phần đảm bảo phù hợp, thuận lợi và tương xứng cho công tác chỉ đạo án, đặc biệt là trong phối hợp với các chức danh của cơ quan Tư pháp tương ứng hiện nay như Chánh án TAND khu vực, Viện trưởng VKSND khu vực và các cơ quan liên quan trên địa bàn.
Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Đoàn TP Hồ Chí Minh) đánh giá, những quy định mới tại dự thảo Luật như việc chuyển giao quyền, nghĩa vụ THA là rất cần thiết để giải quyết những vướng mắc, bất cập trong công tác tổ chức THA; bảo đảm công tác tổ chức THA không bị gián đoạn, kể cả khi tổ chức, doanh nghiệp có sự thay đổi, hợp nhất, sáp nhập, chia tách, giải thể, phá sản, chuyển đổi loại hình doanh nghiệp như đã được quy định tại Khoản 1 Điều 41.
Tuy nhiên, để nâng cao tính khả thi khi áp dụng các điều khoản liên quan việc chuyển giao quyền, nghĩa vụ trong trường hợp người được THA, người phải THA chết, Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo và Cơ quan thẩm tra quan tâm xem xét đối với “trường hợp người được THA, người phải THA là cá nhân chết thì quyền, nghĩa vụ THA được chuyển giao cho người khác theo quy định của pháp luật về thừa kế và hướng dẫn của Chính phủ” theo hướng bổ sung làm rõ hơn cơ chế xác định người thừa kế vào khoản 2 Điều 41 nêu trên.
Đồng thời, Đại biểu cho rằng, để đảm bảo việc chuyển giao quyền và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật về thừa kế trong trường hợp chưa có quyết định phân chia di sản, nên xem xét bổ sung quy định về thẩm quyền của Cơ quan THA được phép chỉ định tạm thời người quản lý di sản để thực hiện nghĩa vụ THA; Tòa án có thẩm quyền xác định người thừa kế để thống nhất việc áp dụng Luật khi thực hiện kê biên tạm thời trong trường hợp tài sản của người chết chưa thể xác định được người thừa kế nhằm bảo đảm quyền lợi của người được THA.
Ngoài ra, để thống nhất việc áp dụng Luật và bảo đảm quyền lợi của người được THA, cũng cần xem xét quy định thẩm quyền của Tòa án trong việc xác định người thừa kế; quy trình, thủ tục kê biên tạm thời tài sản trong trường hợp người phải THA chết mà chưa thể xác định được người thừa kế.
Bởi, từ thực tế cho thấy, cơ quan THA gặp không ít khó khăn trong chuyển giao quyền và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật về thừa kế khi người phải THA chết nhưng di sản để lại đang tranh chấp, chưa xác định được ai là người thừa kế hợp pháp Hoặc có những trường hợp người thừa kế là con, cháu…của người được THA không muốn tiếp tục yêu cầu THA hoặc có trường hợp người thừa kế ở nước ngoài hay là người chưa đủ năng lực hành vi dân sự để THA….
Các vướng mắc được nêu trên là thực tế làm cho thủ tục THA bị ngưng trệ, phải dừng lại và hầu như trong tất cả các tình huống đó ảnh hưởng đến kết quả, hiệu quả áp dụng Luật bởi sự "chờ", đó là: Chờ hướng dẫn, chờ xác nhận, chờ cả người thừa kế…. là nguyên nhân của số lượng, tỉ lệ vụ việc phải THA tồn đọng.
Liên quan đến quy định về việc các bên thỏa thuận chuyển giao quyền, nghĩa vụ về THA cho người thứ ba tại khoản 3 Điều 41 dự thảo Luật, Đại biểu đề nghị xem xét sửa đổi theo hướng bổ sung điều kiện kiểm tra năng lực pháp lý và tài chính của bên nhận chuyển giao nghĩa vụ, tương tự như điều kiện bảo lãnh hoặc chuyển nhượng khoản nợ trong lĩnh vực dân sự.
Đại biểu Cao Thị Xuân (Đoàn Thanh Hóa) cơ bản tán thành với các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Văn phòng THADS, Thừa hành viên trong dự thảo Luật nhằm đảm bảo thực hiện chủ trương xã hội hóa một số hoạt động THADS với cơ chế bảo đảm và lộ trình phù hợp theo Nghị quyết số 27 của Trung ương góp phần giảm tải cho cơ quan THADS, đồng thời đảm bảo quá trình sắp xếp tinh gọn bộ máy, hệ thống THADS.
Tuy nhiên, Đại biểu đề nghị cân nhắc kỹ lưỡng hơn nữa các quy định để bảo đảm tính khả thi, hiệu quả trong thực thi các nhiệm vụ, quyền hạn của Văn phòng THADS, Thừa hành viên.
Thực hiện vượt các chỉ tiêu Quốc hội giao về số việc và số tiền
Phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu tại phiên họp, về mô hình tổ chức hệ thống THADS, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, trên thực tế nội dung này đã được thực hiện từ ngày 1/7/2025.
“Qua 4 tháng hoạt động, chúng tôi khẳng định, việc phối hợp với cơ quan điều tra, với Viện kiểm sát và với Tòa án không có vướng mắc”, Bộ trưởng nói.
.jpg)
Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh phát biểu tại phiên họp.
Theo Bộ trưởng, đây là chủ trương rất đúng, “song khi thực hiện sắp xếp lại đương nhiên bước đầu sẽ có một số bất cập. Sau 4 tháng hoạt động thì những khó khăn ban đầu đã được khắc phục”.
“Riêng Đề án hệ thống Cơ quan THADS đã được báo cáo với Thường trực Chính phủ 2 lần, báo cáo Bộ Chính trị 2 lần. Đề án này nói rất rõ về mô hình tổ chức năng, nhiệm vụ, những ưu điểm, nhược điểm và những giải pháp để khắc phục những bất cập, hạn chế”, Bộ trưởng thông tin thêm.
Đồng thời, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cũng khẳng định, Cơ quan THADS khu vực đã được đặt tương đồng và thống nhất với 355 Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân khu vực, thống nhất về số lượng, thống nhất về phạm vi, thẩm quyền hoạt động, thống nhất về địa điểm đặt trụ sở và tương đồng về tên gọi.
“Các cơ quan phối hợp rất chặt chẽ, bảo đảm tốt thẩm quyền về mặt hoạt động tư pháp với phối hợp với các cơ quan tố tụng”, Bộ trưởng khẳng định.
Thông tin cụ thể hơn về kết quả sau 4 tháng hoạt động, Bộ trưởng cho biết, các chỉ tiêu Quốc hội giao cho số việc và số tiền đều vượt, mặc dù số lượng tuyệt đối rất lớn, nhất là những vụ đại án như Tân Hoàng Minh, Vạn Thịnh Phát.
Đồng thời, đã thay đổi toàn diện công tác tổ chức điều hành và phương thức hoạt động của hệ thống THADS theo hướng chuyển đổi số mạnh mẽ. Hiện, Bộ Tư pháp đang triển khai một loạt các phần mềm như phần mềm ra quyết định THA điện tử, phần mềm Biên lai điện tử.
“Đã có 75.455 quyết định THA được thực hiện trên phần mềm, không thực hiện trên bản giấy; phát hành trên 375 nghìn biên lai điện tử, tương đương với số tiền là 33.700 tỷ đồng”, Bộ trưởng thông tin và khẳng định Bộ Tư pháp đang tiếp tục xây dựng các phần mềm tổ chức THA để thực hiện toàn bộ các tác nghiệp THA trên môi trường điện tử và xây dựng các nền tảng số.
Cùng với đó, Bộ trưởng cho hay, dự thảo Luật đã cắt giảm tới 80% thủ tục hành chính và 20% còn lại thì đang đơn giản hóa; trên thực tế sẽ cắt giảm, dự kiến giảm 30% về thời gian và 13% về chi phí tuân thủ tính trên một việc có đầy đủ các thủ tục về trình tự pháp lý phát sinh.
Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cũng đã giải trình, làm rõ các vấn đề đại biểu nêu liên quan đến thẩm quyền, nhiệm vụ của văn phòng THADS và thừa hành viên; về phạm vi xã hội hóa của Văn phòng THADS gắn với thừa hành viên; về kho chứa vật chứng…
Minh Khôi