Tiếp thu ý kiến của Đại biểu Quốc hội về nghiên cứu việc áp dụng luật tục được thể hiện trong hương ước, quy ước của các thôn đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống để nghiên cứu, bổ sung vào Dự án Luật Xử lý vi phạm hành chính. Đoàn khảo sát tại tỉnh Lào Cai về vấn đề này do Thứ trưởng Hoàng Thế Liên dẫn đầu đã có buổi làm việc tại xã Phìn Ngan, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai vào ngày 13/3/2012.
Mục đích của Đoàn là nhằm khảo sát thực trạng áp dụng một số luật tục có tính điển hình tại địa phương và từ đó đánh giá tính phù hợp, hiệu quả của việc áp dụng các luật tục này. Trên cơ sở đó nghiên cứu, lựa chọn các luật tục đặc trưng, hợp lý, nhưng phù hợp với nguyên tắc nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, để quy định vấn đề này trong Luật Xử lý vi phạm hành chính.
Được sự giúp đỡ của Ủy ban nhân dân tỉnh Lào Cai, Sở Tư pháp và Ủy ban nhân dân huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai, Đoàn khảo sát đã đến khảo sát tình hình áp dụng luật tục tại xã Phìn Ngan, huyện Bát xát, tỉnh Lào Cai. Phìn Ngan là một xã vùng cao của huyện Bát xát, với 100% đồng bào dân tộc thiểu số. Trong những năm trước đây, trên địa bàn xã còn tồn tại nhiều hủ tục lạc hậu, ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người dân và sự phát triển kinh tế xã hội tại địa phương như: Tình trạng tảo hôn, ép hôn, thách cưới cao, để người chết lâu trong nhà, phá rừng làm nương rẫy, thả gia súc tự do. Trước tình hình đó, nhiều hương ước, quy ước của làng bản đã được xây dựng dựa cơ sở nguyện vọng do nhân dân, đưa ra nhiều biện pháp xử lý các vi phạm, hạn chế tình trạng trên. Qua đó, đã tạo được sự đồng thuận cao cho nhân dân tự giác thực hiện, nâng cao nếp sống văn minh, gia đình văn hóa, giải quyết được mâu thuẫn, xích mích trong cộng đồng, phát huy tinh thần đoàn kết, thúc đẩy sự phát triển kinh tế của địa phương. Đến nay, về cơ bản là số thôn bản xã Phìn Ngan đã không còn tình trạng tảo hôn, người chết để lâu trong nhà, không có gia đình sinh con thứ 3, thả rông gia súc, phá rừng bừa bãi…
Bên cạnh đó, qua ý kiến phát biểu của gần 30 cán bộ xã, trưởng thôn cũng cho thấy hiện nay vẫn còn tồn tại một số hạn chế trong việc thực hiện quy ước, hương ước do nhận thức của người dân không đồng đều, vẫn còn một số người dân không thực hiện tốt hương ước, quy ước của thôn, bản, gây khó khăn trong việc triển khai trong thực tế. Những cán bộ làm công tác quản lý, xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước chưa qua đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ, am hiểu pháp luật còn hạn chế gặp nhiều khó khăn trong việc triển khai luật tục đến các hộ dân.
Phát biểu kết luận buổi làm việc, đồng chí Hoàng Thế Liên - Thứ trưởng Bộ Tư pháp đánh giá việc xây dựng và áp dụng hương ước, quy ước tại xã Phìn Ngan nói riêng cũng như huyện Bát Xát nói chung đã phát huy hiệu quả, góp phần quan trọng vào việc phát huy dân chủ ở cơ sở, xây dựng gia đình văn hóa, thôn bản, tổ dân phố và cụm dân cư văn hóa. Hầu hết các quy ước, hương ước đã đưa các nội dung thực hiện dân chủ cơ sở, chính sách dân số, kế hoạch hóa gia đình, xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa, là một trong những nội dung chính trong việc toàn dân xây dựng đời sống văn hóa khu dân cư.
Sau khi kết thúc chương trình khảo sát tại tỉnh Lào Cai, Đoàn công tác của Bộ Tư pháp dự kiến sẽ tiếp tục khảo sát về tình hình áp dụng luật tục, hương ước, quy ước tại một số tỉnh thuộc khu vực miền Trung và Tây Nguyên. Đây sẽ là những cơ sở quan trọng để Bộ Tư pháp cùng với các cơ quan liên quan tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện Luật Xử lý vi phạm hành chính trình Quốc hội trong kỳ họp sắp tới.