Chiều 23/4, Bộ trưởng Lê Thành Long đã có cuộc họp nghe báo cáo về quản lý tiền ảo. Cùng dự có Thứ trưởng Phan Chí Hiếu, nguyên Thứ trưởng Đinh Trung Tụng và lãnh đạo một số đơn vị thuộc Bộ.
Báo cáo với Lãnh đạo Bộ, Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự kinh tế Nguyễn Thanh Tú đã cập nhật tình hình diễn biến gần đây xung quanh vấn đề tiền ảo. Theo đó, Bộ Tư pháp đã làm việc với các cơ quan liên quan để nắm bắt vụ việc có dấu hiệu lừa đảo khoảng 15 nghìn tỷ đồng liên quan đến iFan, đã tổ chức hội thảo về tiền ảo… Qua nghiên cứu bước đầu về khái niệm và bản chất công nghệ của tiền ảo, kinh nghiệm quốc tế về quản lý tiền ảo, đề xuất các hướng và kiến nghị một số biện pháp tạm thời trong thời gian chưa có khung pháp lý, bao gồm việc tuyên truyền đến người dân, doanh nghiệp về các rủi ro tiềm ẩn có thể có khi tham gia đầu tư, kinh doanh tiền ảo.
Riêng về xu hướng quản lý tiền ảo hiện nay trên thế giới, ông Tú cho biết 3 xu hướng phổ biến là không cần quản lý (thả nổi); cấm giao dịch; cho phép giao dịch có kiểm soát, quản lý (chủ yếu qua kiểm soát trung gian như sàn, công bố thông tin, khuyến cáo…). Chẳng hạn, kinh nghiệm Nhật Bản coi đây là phương tiện thanh toán, tức là định danh tiền ảo để quản lý bởi cấm là không khả thi.
Liên hệ với bối cảnh hiện nay của Việt Nam, trường hợp thấy rủi ro của tiền ảo quá lớn (khả năng giao dịch xuyên biên giới để tài trợ khủng bố, rửa tiền; giảm tính pháp định của đồng tiền…) thì chắc chắn phải cấm chứ không phải cho giao dịch có kiểm soát. Tuy nhiên, nguyên Thứ trưởng Đinh Trung Tụng cho rằng, cấm thì có phù hợp với xu thế không vì nếu cấm, người dân sẽ chơi “chui”. Còn “bỏ mặc” (không cần quản lý) thì sẽ “loạn”, sẽ còn nhiều vụ đáng tiếc như iFan. Hay quan điểm của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam luôn khẳng định không coi bitcoin là phương tiện thanh toán thì nên chăng chúng ta phải có hướng quản lý, kiểm soát. Kinh nghiệm của một nước cho thấy là quản lý thông qua các khâu trung gian (sàn giao dịch) như Luật của Nhật Bản quy định người chơi phải đăng ký, khi ấy người chơi không còn ẩn danh nữa.
Đại diện lãnh đạo nhiều đơn vị thuộc Bộ cho rằng tiền ảo là xu thế tất yếu diễn ra nên chắc chắn phải có cách ứng xử với vấn đề này, có thể coi là quyền tài sản trên môi trường mạng (môi trường ảo), pháp luật dân sự điều chỉnh thì sẽ xây dựng được cơ chế phù hợp. Còn theo quy định của Bộ luật Hình sự hiện nay mới chỉ có một số điều khoản liên quan như quy định xử lý hành vi sử dụng công nghệ cao để lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Có ý kiến nhấn mạnh trách nhiệm của Bộ Tư pháp rất quan trọng, làm sao qua nghiên cứu sẽ xác định có cần phải quản lý hay không, nếu cần thì phải có đề nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, từ đó mới đặt ra chế tài xử lý…
Bàn về các nhiệm vụ phải triển khai theo Đề án quản lý tiền ảo, tài sản ảo, Thứ trưởng Phan Chí Hiếu lưu ý công việc đang rất gấp rút từ việc nghiên cứu rà soát, lập đề nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, khảo sát kinh nghiệm nước ngoài, chế tài xử lý… Vì vậy, Thứ trưởng mong muốn có tổ công tác triển khai Đề án vì công việc liên quan rất nhiều, một mình Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế không thể làm hết, không kịp tiến độ.
Kết luận cuộc họp, Bộ trưởng chia sẻ với khó khăn hiện nay khi mà kinh nghiệm quản lý của các nước về “tiền ảo” cũng rất khác nhau, liên tục thay đổi. Để đảm bảo hiệu quả nhiệm vụ được giao, Bộ trưởng đồng ý phải tiến hành rà soát theo từng lĩnh vực pháp luật để có cái nhìn bao quát, tổng thể, từ đó có những đề xuất xử lý được các vấn đề thực tiễn xảy ra, chứ không thể “đợi” hoàn thiện pháp luật nội dung mới tính đến cách thức quản lý.
H.Thư